HASSA MİMARLAR OCAĞI VE SERMİMAR EBUBEKİR AĞA’NIN HAYATI İLE MİMARBAŞILIĞI DÖNEMİNDE İSTANBUL’DA YAPILAN İKİ ESER

Yıl 2018, Sayı: 13, 227 - 242, 01.02.2018

Mert Ağaoğlu

Öz

Osmanlı mimarlık tarihinde şimdiye değin hakkında bir çalışma yapılmamış ve unutulmuş bir mimar olan Sermimar Ebubekir Ağa eserlerinden çok mimarbaşılık makamına geliş-gidiş şekilleri ve tarihleriyle dikkat çekmektedir. İki padişahın Sultan II. Mustafa ve Sultan III. Ahmed’in tahttan indirilmesinden sonra mimarbaşılık makamına getirilen Sermimar Ebubekir Ağa, her iki vazifesinde de çok kısa görev yapmıştır. Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu’nda Hassa Mimarlar Ocağı'nın görevleri ve çalışma biçimi, Sermimar Ebubekir Ağa'nın görev yaptığı yıllar ve onun döneminde yapılan İstanbul'daki eserler ve Osmanlı döneminde geçirdiği onarımlar arşiv belgeleriyle desteklenerek ortaya konulmuştur. Böylece, bilinmeyen bir şahsiyet olan Sermimar Ebubekir Ağa’nın hayatı ve çalışmalarına ışık tutularak bu yayının araştırmacıların bilgisine sunulması sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

HASSA MİMARLAR OCAĞI, SERMİMAR, EBUBEKİR AĞA, ISTANBUL

TWO WORKS MADE IN ISTANBUL DURING THE PERIOD OF CHIEF ARCHITECTURE WITH THE LIFE OF THE ORGANIZATION OF HASSA ARCHITECTS AND CHIEF ARCHITECT EBUBEKIR AGHA

Öz

The chief architect Ebubekir Agha, who has never done a study on Ottoman architecture and has been forgotten in the history of architecture, draws attention to the way of going and going to the chief architect's office rather than his works. After the overthrow of Sultan Mustafa II. and Sultan Ahmed III. The chief architect Ebubekir Agha who was brought to the chief architect's office, served as a very short duty in both duties. In this study, the duties and work of Hassa architects organization in the Ottoman Empire, the years in which he served as chief architect ebubekir ağa, and the works in Istanbul during his period and the repairs he spent during the Ottoman period were supported by archival documents. Thus, the life and work of the chief architect Ebubekir Agh, an unknown figure, was shed light on and presented to the researchers.

Anahtar Kelimeler

THE ORGANIZATION OF HASSA ARCHITECTS, CHIEF ARCHITECT, EBUBEKIR AGHA, ISTANBUL

Kaynakça

• Afyoncu, Fatma, “XVII. Yüzyılda Hassa Mimarlar Ocağı”, Türkler, C.12, Ankara, 2002, s. 161- 172.
• Belge, Murat, Osmanlıda Kurumlar ve Kültür, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
• Can, Selman, Bilinmeyen Aktörleri ve Olayları ile Son Dönem Osmanlı Mimarlığı, İstanbul, Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2010.
• Çobanoğlu, Ahmet Vefa, “Osmanlı’da Başmimarlar”, Türk Dünyası Kültür Atlası: Osmanlı Dönemi, C.4, İstanbul, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, 2002, s. 250-326.
• Dündar, Abdülkadir, “Osmanlı Mimarisinde Şehir Mimarları”, Osmanlı, C.10, Ankara, 1999, s. 227-235.
• Dündar, Abdülkadir, Arşivlerdeki Plan ve Çizimler Işığı Altında Osmanlı İmar Sistemi, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000.
• Faroqhi, Suraiya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2014.
• Faroqhi, Suraiya, Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
• Güler, Sinan, “Onsekizinci Yüzyılda Hassa Mimarlar Teşkilatı”, 18. Yüzyılda Osmanlı Kültür Ortamı, İstanbul, Sanat Tarihi Derneği Yayınları, 1998, s. 145-150.
• Güneş, Gülcan Avşin, “Hassa Mimarlar Ocağı ve Mimar Sinan”, Tarih Okulu Dergisi, S. XVII, İstanbul, 2014, s. 375-391.
• Haskan, Mehmet Nermi, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, C.2, İstanbul, Üsküdar Belediyesi Yayınları, 2001.
• Hersek, Can, “Osmanlı İmparatorluğunda Mimarlar ve Yapı Esnafı”, İslamî Araştırmalar Dergisi, C.4, S.1, İstanbul, 1990, s. 42-48.
• Jorga, Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C.4, İstanbul, Yeditepe Yayınevi, 2005.
• Kafesçioğlu, Çiğdem, “Ortaçağ ve Modernite Arasında: Hassa Mimarlar Ocağı ve Osmanlı Mimarı”, Mimar.ist, S.13, İstanbul, 2004, s. 96-98.
• Kazıcı, Ziya, Osmanlı’da Toplum Yapısı, İstanbul, Bilge Yayınları, 2010.
• Kuran, Aptullah, “Ayazma Camisi İnşaat Defterine Göre Yapıda Kullanılan Bezeme ve Tefrişat Malzemeleri”, Celal Esad Arseven Anısına Sanat Tarihi Semineri Bildirileri, İstanbul, MSÜ Yayınları, 2000, s. 234-240.
• Madran, Emre, “Osmanlı İmparatorluğunda Onarım Esnafı (16-18. Yüzyıllar)”, Mimarlığın 7 Yüzyılı Uluslarüstü Bir Miras, İstanbul, YEM Yayınları, 2000, s. 327-335.
• Mehmed Süreyya, “Ahmed Paşa”, Sicill-i Osmanî, C.1, İstanbul, 1996, s. 219.
• Metin, Nurcan Yazıcı, “Osmanlılar’da Mimarlık Eğitimi”, Prof. Dr. Selçuk Mülayim Armağanı: Sanat Tarihi Araştırmaları, İstanbul, Lale Yayıncılık, 2015, s. 363-396.
• Mülayim, Selçuk, “Mimari”, D.İ.A. , C.30, İstanbul, 2005, s. 91-95.
• Necipoğlu, Gülru, 15. ve 16. Yüzyılda Topkapı Sarayı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2007.
• Orhonlu, Cengiz, “Şehir Mimarları”, Türkler, C.10, Ankara, 2002, s. 979-1003.
• Ortaylı, İlber, “Tarihsel Evrimi İçinde Mimarlar”, Mimarlık, S.3, İstanbul, 1976, s. 56-58.
• Sakaoğlu, Necdet, “Hassa Mimarları Ocağı”, D.B.İ.A. , C.4, İstanbul, 1994, s. 12-13.
• Sertoğlu, Midhat, Osmanlı Tarih Lügatı, İstanbul, Kurtuba Kitap, 2015.
• Sönmez, Zeki, “Osmanlı Mimarisinin Gelişiminde Hassa Mimarlar Ocağı’nn Yeri Örgütlenme Biçimi ve Faaliyetleri”, Osmanlı, C.10, Ankara, 1999, s. 185-188.
• Şahin, Soner, “Değişim Sürecinde Osmanlı Mimarlığı III. Ahmet ve I. Mahmut Dönemi 1703- 1754”, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Mimarlık Tarihi Bilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul, 2008.
• Şahin, Soner, Şükrü Sönmezer, “Osmanlı Mimarisinde Figürlü Tasvir Sanatı Hakkında Daha Önce Bilinmeyen Bir Örnek: I. Mahmut Su Kemeri”, Sanat Tarihi Yıllığı, S.26, İstanbul, 2017, s. 105-140.
• Şenyurt, Oya, Osmanlı Mimarlık Örgütlenmesinde Değişim ve Dönüşüm, İstanbul, Doğu Kitabevi, 2011.
• Tanyeli, Uğur, “Hassa Mimarları Ocağı”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C.2, İstanbul, 1997, s.764-765.
• Turan, Şerafettin, “Mimarbaşı”, D.İ.A. , C.30, İstanbul, 2005, s. 90-91.
• Tuztaşı, Uğur, İlgi Yüce Aşkın, “Klasik Dönemden Batılılaşmaya Osmanlı Mimarlığında İdealleştirme Olgusu ve Batı Mimarlığıyla Olan Mukayesesi”, Osmanlı Araştırmaları, S.38, İstanbul, 2011, s. 213-235.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı, Ankara, TTK Yayınları, 1988.
• Yazıcı, Nurcan, “Osmanlılarda Mimarlık Kurumunun Evrimi ve Tanzimat Dönemi Mimarlık Ortamı”, MSGSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Türk-İslam Sanatı Programı Doktora Tezi, 2007.
• Yenişehirlioğlu, Filiz, “Osmanlı Klasik Döneminde Kültür ve Sanat”, Türkler, C.11, Ankara, 2002, s. 1609-1633.
• B.O.A. , AE.SAMD.III/163-15942, H. 3Zilhicce 1120-M.13 Şubat 1709.
• B.O.A. , AE.SAMD.III/222-21412, H.18 Rebiülevvel 1143-M. 1 Ekim 1730.
• B.O.A. , AE.SMST.II./84-9057, H.9 Şevval 1115-M.15 Şubat 1704.
• B.O.A. , E.EV./63-6847, H.12 Safer 1118-M.26 Mayıs 1706.
• B.O.A. , İ.DH./446-29515,H.17 Rebiülahir 1276-M. 13 Kasım 1859.
• B.O.A. , İE.BH./17-1535, H. 29 Zilhicce 1143, M. 5 Temmuz 1731.