SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA İÇİN EĞİTİM: ÖĞRETMEN ADAYLARININ TUTUMLARI İLE İLİŞKİLİ OLAN FAKTÖRLER

Yıl 2017, Sayı: 12, 462 - 480, 01.12.2017

Ahmet Gökmen Kemal Solak Gülay Ekici

Öz

Bu araştırmada öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma için eğitime yönelik tutumları ve bu tutumları ile ilişkili olan bazı faktörler araştırılmıştır. Araştırma tarama desenine göre hazırlanmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye’de bir devlet üniversitesinde öğrenimlerine devam eden 8817 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Bu grup için %99 güven düzeyi ve 5 güven aralığı için olması gereken örneklem büyüklüğü hesaplanmış ve tabakalı örneklem oranınca bölümlere oranlanarak 619 kişiden oluşan örneklem grubu belirlenmiştir. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen sürdürülebilir kalkınma için eğitime yönelik tutum ölçeği, sürdürülebilir kalkınma ile kalkınmanın göstergelerini eşleştirme ölçeği, sürdürülebilir kalkınma başarı testi olmak üzere üç farklı ölçme aracı kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın verileri SPSS20, LISRELL8 ve ITEMAN4 programları ile çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma için eğitime yönelik tutumlarının ve sürdürülebilir kalkınma ile kalkınmanın göstergelerini eşleştirme puanlarının yüksek düzeyde olduğu, bununla birlikte sürdürülebilir kalkınma başarı puanlarının düşük düzeyde olduğu bulunmuştur. Öğretmen adaylarının üniversite öğrenimlerinde çevre ile ilgili aldıkları ders sayısının sürdürülebilir kalkınma ile kalkınmanın göstergelerini eşleştirme düzeylerini, bölümlerinin ve sınıflarının ise sürdürülebilir kalkınma başarı puanlarını anlamlı olarak yordadığı belirlenmiştir. Sürdürülebilir kalkınma ile kalkınmanın göstergelerini eşleştirme puanları ile sürdürülebilir kalkınma başarı puanları birlikte sürdürülebilir kalkınma için eğitime yönelik tutumlarını anlamlı olarak yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürebilirlik, sürdürülebilir kalkınma, çevre eğitimi, sürdürülebilir kalkınma için eğitim, öğretmen adayları.

EDUCATION FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT: THE FACTORS IN RELATION TO PRESERVICE TEACHERS’ ATTITUDES

Öz

This study investigates pre-service teachers’ attitudes towards education for sustainable development and the variables predicting these attitudes. The study was designed as a survey study. A total of 8817 preservice teachers from the faculty of education in a public university in Turkey constituted the universe. The sample size needed for a 99% interval level and the 5-point confidence level was determined and therefore, a total of 619 preservice teachers among the universe were selected as participants using the stratified sampling technique providing the proportion of each department in the sample group The data was collected using three different data collection tools: the Attitude Scale Towards Education for Sustainable Development developed by the researcher, the Sustainable Development Achievement Test, and the Correlating Scale of the Sustainable Development and its Indicators. The results revealed that the pre-service teachers’ attitudes towards education for sustainable development and their scores on the Correlating Scale of the Sustainable Development and its Indicators are at a high level. On the other hand, their scores on the Sustainable Development Achievement Test were at a low level. It was also determined that the number of the courses on the environment and issues related to environment taken by the pre-service teachers during their university education significantly predicts their scores on the Correlating Scale of the Sustainable Development and its Indicators, and that their department and class level significantly predict their scores on the Sustainable Development Achievement Test. The scores on the Correlating Scale of the Sustainable Development along with the scores on the Sustainable Development Achievement Test were found to significantly predict the preservice teachers’ attitudes towards education for sustainable development.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, sustainable development, environmental education, education for sustainable developm

Kaynakça

• Afacan, Ö., & Güler, M.P.D. (2011). Sürdürülebilir çevre eğitimi kapsamında tutum ölçeği geliştirme çalışması. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya.
• Akman, Y., Ketenoğlu, O., Kurt, L., Evren, H., & Düzenli, S. (2000). Çevre Kirliliği (Çevre Biyolojisi). Ankara: Palme.
• Akpınar, P. (2011). Sürdürülebilir kalkınma için eğitim konusunda ilköğretim okulu yöneticilerinin görüşleri. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü, Ankara.
• Atasay, E., & Ertük, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122. 11.10.2014 20120402164056-105-122.pdf adresinden erişilmiştir.
• http://pegem.net/dosyalar/dokuman/130913
• Aydoğdu, M. (2009). Biyolojide özel konular. Ankara: Beyaz Kalem.
• Bal, D. A. (2006). Çevre bilimi. Aydoğdu M., & Gezer, K. (Ed.), Çevre eğitimi. Ankara: Anı.
• Ballantyne, R., & Bain, J. (1995). Enhancing environmantal conceptions: An evaluation of cognitive conflict and structured controversy learning units. Studies in Hig- her Education, 20(3), 293-304.
• Barlas, N. (2013). Küresel krizlerden sürdürülebilir topluma çağımızın çevre sorunları. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Barnes, H. (1989). Structuring knowledge for beginning teachers, In M. Reynolds (Ed.), Knowledge Base for beginning teachers. New York: Pergamon.
• Birdsal, S. (2013). Measuring student teachers’ understandings and self-awareness of Sustainability. Environmental Education Research
• DOI: 10.1080/13504622.2013.833594
• Bonnett, M. (1999). Education for sustainable development: A coherent philosophy for environmental education? Cambridge Journal of Education, 29(3), 313-324.
• Bozloğan, R. (2007). Sürdürülebilir gelişme düşüncesinin tarihsel arka planı. Kocaeli Üniversitesi, http://iibf.kocaeli.edu.tr/ceko/ssk/kitap50/39.pdf. adresinden erişilmiştir. Siyaset
• Konferansları. 10.05.2014 tarihinde
• Brause, J. A., & Wood, D. (1993). Environmental education in the school: Creating a program that works Washington, DC: North American Association for Envi- ronmental Education.
• Bülbül, Y. (2007). Ortaöğretim çevre ve insan dersinde işbirlikli öğrenme yönteminin çevreye yönelik tutumlara ve erişiye etkisi. Doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A.
• Calder, W., & Clugston, R. (2005). Education for a sustainable future. Journal of Geog- raphy in Higher Education, 29(1), 7–12.
• Cheong, I. P. A. (2005). Education pre-servise teacher for a sustainable environment. Asia-Pasific Journal of Teacher Education, 33(1), 97-100.
• Cross, R.T. (1998). Teachers’ views about what to do about sustainable development. Environmental Education Research, 4(1), 41–52.
• Dale, A. (2001). At the edge: Sustainable development in the 21st century.Vancouver: University of British Columbia Press.
• Demirayak, F. (2002). Biyolojik çeşitlilik-doğa koruma ve sürdürülebilir kalkınma. Tü- bitak Vizyon 2023 Projesi Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Paneli. 15.08.2014 tarihinde www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/csk/EK-14.pdf adresinden erişilmiştir.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı.
• Erdoğan, M., & Tuncer, G. (2009). Evaluation of a course: “Education and awareness for sustainability”. International Journal of Environmental & Science Education 4(2), 133-146.
• Ergün, T., & Çobanoğlu, N. (2012), Sürdürülebilir kalkınma ve çevre etiği. Ankara Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 97-123.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir? Çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. Çevre ve İnsan Dergisi, 65/66.
• Feriver, Ş. (2010). Integrating sustainability into early childhood education through in- service training: an effort towards transformative learning. Yüksek lisans tezi, The Graduate School Of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
• Foster, J. (2001). Education as sustainability. Environmental Education Research, 7(2), 153-165.
• Gil-Perez, D., Vilches, A., Edwards, M., Praia, J., Marques, L., & Oliveira, T. (2003). A proposal to enrich teachers’ perception of the state of the world: First results. Environmental Education Research, 9(1), 67–90.
• Güçlü, Y. (2008). Çevre Eğitimi. Bozkurt, O (Ed.), Ekolojik etki. 65-122. Ankara: Pegem.
• Haktanır, K., & Arcak, S. (1998). Çevre kirliliği. Ankara: Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi.
• Harris, J. M. (2000). Basic principles of sustainable development, Global Development and Environment Institute, Working Paper. 15.08.2014 tarihinde http://ase.tufts.edu/gdae/publications/working_papers/Sustainable%20Develop ment.PDF adresinden erişilmiştir.
• Higgs, L. A., & McMillian, M. V. (2006). Teaching through modeling: Four schools’ experiences in sustainability education. The Journal of Enviromental Education, 38(1), 39-53.
• Hoepper, B. (1993). Seeking global citizens in the history classroom, in: D. Dufty & H. Dufty (Eds), We sing of a world reshaped: Readings and reflections on global citizenship (Brisbane, Social Education Association of Australia).
• Holmberg, J., & Sandbrook, R. (1992). Sustainable development: What is to be done? making development sustainable: redefining institutions, policy, and econo- mics. (Ed. J. Holmberg). International Institute for Environment and Develop- ment. Washington, D. C: Island Press.
• Jigling, B. (1992). Why I don’t want my children to be educated for sustainable deve- lopment. Journal of Environmental Education, 3, 1-10.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). İnsan ve insanlar (Gözden geçirilmiş 8. Baskı). İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Sanem.
• Keleş, Ö. (2007). Sürdürülebilir yaşama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eği- tim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılınç, A., & Aydın, A. (2011). Turkish student science teachers’ conceptions of sustai- nable development: A phenomenography. International Journal of Science Edu- cation. DOI: 10.1080/09500693.2011.574822
• McNaughton, J.M. (2004). Educational drama in the teaching of education forsustaina- bility. Enviromental Education Research, 10(2), 139-155.
• http://eprints.qut.edu.au/16008/1/Michael_Nagel_Thesis.pdf adresinden erişilmiştir.
• Nikel, J. (2007). Making sense of education ‘responsibly: Findings from study of stu- dent teachers’ understanding(s) of education sustainable development and education for sustainable development.Environmental Education Research, 13(5), 545-564.
• Özdemir, A. (2003). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin çevre bilgi ve bilinçlerinin araştırılması. Doktora Tezi, Dokuz Eylül tüsü, İzmir.
• Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ensti
• Petersen, J. F., & Alkış, S. (2009). How do turkish eighth grade students conceptualise- sustainability? European Journal of Education Studies, 1(1), 67-74.
• Qablan, A. (2005). Education for sustainable development at the university level: inte- ractions of the need for community, fear of indoctrination, and the demands of work. Ph.D Thesis, USA, The Florida State University College of Education.
• Quablan, A. M., Al-Ruz, J. A., Khasawneh, S., & Al-Omari, A. (2009). Education for sustainable development: Liberation or indoctrination? An assessment of fa- cultymembers’ attitudes and classroom practices. International Journal of Envi- ronment & Science Education, 4(4), 401-417.
• Rest, A. (2002). From “environmental education” to “education for sustainable deve- lopment” – The shift of a paradigm. Environmental Policy and Law, 32, 79-85.
• Robottom, I., Malone, K., & Walker, R. (2000). Case studies in environmental educa- tion
• Policy and practice. Geelong: Deakin University Press.
• Selvi, S., & Selvi, M. (2004). Environmental education for sustainable development. Frenius Environmental Bulletin. 13(9), 900-902.
• Simmons, D. (1993). Facilitating teachers’ use of natural resources: Perceptions of envi- ronmental education opportunities. Journal of Environmental Education, 24(3), 8-16
• Spiropoulou, D., Antonakaki, T., Kontaxaki, S., & Bouras, S. (2007). Primary teachers’ literacy and attitudes on education for sustainable development. Journal of Sci- ence Education Technology,16, 443-450.
• Stir, J. (2006). Restructuring teacher education for sustainablility: Student involment through a “Strenghts Model”. Journal of Cleaner Production, 14, 830-836.
• Summers, M., Corney, G., & Childs, A. (2003). Teaching sustainable development in primary schools: An emprical study of issues for teachers. Environmental Edu- cation Research, 9(3), 327-346.
• Summers, M., Corney,G., & Childs, A. (2004). Student teachers’ conception of sustai- nable development: The starting-points of geographers and scientists. Educati- onalResearch, 46(2), 163-182.
• Summers, M., Childs, A., & Corney, G. (2005). Education for sustainable development in initial teacher training: Issues for interdisciplinary collaboration. Environ- mental Education Research, 11(5), 623-647.
• Summers, M., & Childs, A. (2007). Student science teachers’ conceptions of sustainable development: A empirical study of three postgraduate training cohorts. Rese- arch in Science & Techological Education, 25(3), 307-327.
• Şahin, E., Ertepınar, H., & Teksöz, G. (2009). Implications for a green curriculum appli- cation toward sustainabe development. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 123-135.
• Tamkan, R. (2008). “Türkiye’nin dogal zenginliklerinin sürdürülebilirliği” ve ortaöğre- tim biyoloji öğretmenlerinde farkındalık. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversi- tesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• The Survey System. (n.d.). 05.08.2014 tarihinde http://www.surveysystem.com/sscalc.htm adresinden erişilmiştir.
• Thomas, I., & Nicita, J. (2002). Sustainability education and Australian universities. Environmental Education Research. DOI: 10.1080/1350462022000026845
• Tilbury, D., Coleman, V., & Garlick, D. (2005). A national review of environmentaledu- cation and its contribution to sustainability in Australia: School education. Can- berra: Department of the Environment and Heritage and Australian Research Institute in Educationfor Sustainability (ARIES). 15.10.2014 tarihinde http://aries.mq.edu.au/projects/national_review/ adresinden erişilmiştir.
• Tuncer, G., Tekkaya, C., & Sungur, S. (2006). Pre-service teachers’ beliefs about sustai- nable develeopment: Effect of gender and enrollment to an environmental cour- se. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 179-187.
• Tuncer, G. (2008). University students' perception on sustainable development: A case study from Turkey. International Research in Geographical and Environmental Education, 17(3), 212-226.
• Türer, B. (2010). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler ögretmen adaylarının sürdürülebilir kal- kınma farkındalıklarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Türkmen, L. (2008). Ekolojik konu ve sorunlar. O. Bozkurt (Ed.). Çevre Eğitimi. Anka- ra: PegemA.
• UNCED. (1992). Agenda 21. United Nations Conference on Environment and Deve- lopment. United Nations Asssembly, New York.
• UNESCO-UNEP. (1990). Environmentally educated teachers: The priority of priorities? Environmental Education Newsletter.
• UNESCO. (2002). Education for Sustainability From Rio to Johannesburg: Lessons le- arnt from a Decade of Commitment. 15.08.2014 tarihinde
• http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001271/127100e.pdf adresinden erişilmiştir.
• UNESCO. (2005). Guidelines and recommendations for reorienting teacher education to address sustainability. UNITWIN/UNESCO Chair For Reorienting Teacher Education to Address Sustainability, York University, Toronto and the Interna- tional Network of Teacher-Education Institutions.
• Walshe, N. (2008). Understanding students’ conceptions of sustainability. Enviromen- tal
• Education Research, 14(5), 537-558.
• WCED (1987). World Commission on Environment and Development, Our Common Future. 15.08.2014 tarihinde http://www.un-documents.net/wced-ocf.htm adre- sinden erişilmiştir.
• Zachariou A., & Kadji-Beltran C. (2009). Cypriot primary school principals’ understan- ding of education for sustainable development key terms and their opinions about factors affecting its implementation. Environmental Education Research, 15, 315-342.