TÜRK SİYASİ HAYATINDA TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİNİN YERİ: 1950-1954 DÖNEMİ

Yıl 2017, Sayı: 12, 636 - 656, 01.12.2017

Yusuf Yıldırım Kadir Kasalak

Öz

Türkiye’nin en büyük meslek örgütlenmeleri arasında yer alan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOBB , 15 Mart 1950 tarihli ve 7457 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan 5590 sayılı Kanun ile kurulmuştur. 7 Şubat 1952 tarihinden itibaren faaliyetlerini gerçekleştirmeye başlayan TOBB’un ilk genel başkanlığına Üzeyir Avunduk 7 Şubat 1952- 3 Eylül 1959 seçilmiştir. Tarih, devlet ve toplumun işleyiş sistemlerini birbirinden ayrı düşünen yönetim ve yöneticileri yanlışa sürüklediğinin örnekleri ile doludur. Bu bağlamda; Türk siyasi hayatında çok partili yaşama kalıcı olarak geçildiği dönemde faaliyet gösteren TOBB’u bu hayatın tamamen dışında düşünmek bizi yanıltır. Kanunla kurulan Odalar Birliği, kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olması sebebiyle faaliyet alanlarına ilişkin düzenlemelerin yapılmasından ve üyelerinin bu düzenlemelere uymasından sorumludur. Üyelerine ilişkin yaptığı faaliyetlerin yanında ekonomi ve dış ticaret alanlarında rapor hazırlaması ve bu konularla ilgili hükümetle işbirliği yapması, tarafları birbirine yakınlaştırmış ve siyasal yapının TOBB ile bağ kurmasını sağlamıştır. Bu noktadan hareket ederek üzerinde çalışılan makale, 1950 ve 1954 yılları arasında Türk siyasi hayatında meydana gelen gelişmeleri, TOBB’un kuruluş sürecini ve Onuncu Hükümet dönemi ile olan ilişkisini incelemeyi ve bu duruma ilişkin bir değerlendirme yapmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Siyasal Hayat, Meslek Örgütü, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Demokrat Parti.

THE EFFECT OF THE UNION OF CHAMBERS AND COMMODITY EXCHANGES OF TURKEY ON TURKISH POLITICAL LIFE: 1950 – 1954 PERIOD

Öz

Turkish Union of Chambers and Commodity Exchanges TOBB , one of the largest professional organizations in Turkey, was established in accordance with the law numbered 5590 published in Official Gazette dated March 15, 1950 and numbered 7457. Üzeyir Avunduk February 7, 1952 – September 3, 1959 was elected as the first president of TOBB, which started its activities as of February 7, 1952. History is full of examples of administrators and managers who think the systems of the state and society are different from each other. In this context; It is wrong to think of TOBB, which is active in the period when Turkish political life is permanently passed on to multiparty life, completely outside of this life. Though it is wrong to reconcile TOBB, which operates in the period of the beginning of multi-party life with Turkish political life, it is would also be misleading to think it outside of this life completely. Since this constitution, which was established by law, is a professional organization in the nature of a public institution, it is responsible for the regulation of its activity areas and its members' compliance with these regulations. In addition to the activities related to its members, preparing reports in the fields of economics and foreign trade, and its cooperation with the government related to these subjects, made both parties close to each other and ensured that the political structure became connected with TOBB. Starting from this viewpoint, this article aims to examine the developments that took place in Turkish political life between 1950 and 1954, the process of establishment and the relationship between TOBB and the period of the tenth government, and to make an evaluation about this situation.

Anahtar Kelimeler

Political Life, Professional Organization, The Union of Chambers and Commodity Exchanges of Turkey

Kaynakça

• Armaoğlu, F. (2015) Yirminci Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Timaş Yayınları, İstanbul
• Birand, M. Ali vd. (2007) Demir Kırat Bir Demokrasi’nin Doğuşu, Doğan Kitap, İstanbul
• Bozkurt, N. (2011) Başkanların Genel Kurul Konuşmaları, TOBB Yayınları, C. 1, Ankara
• Çelik, M. (200) Nurettin Topçu ve Bugünkü Türkiye, Ülke Kitapları, İstanbul
• Güven, D. (2006) Cumhuriyet Dönemi Azınlık Politikaları Ve Stratejileri Bağlamında 6-7 Eylül 1955 Olayları, (Çev. Bahar Şahin), İletişim Yayınları, İstanbul
• Heper, M. (2008) İsmet İnönü, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul
• Koçak, C. (2016) Uzlaşma Türkiye’de İki Partili Sitemin Kuruluş Yılları (1945-1950), İletişim Yayınları, C.5, İstanbul.
• Safi, İ. (2007) Türkiye’de Muhafazakâr Siyaset ve Yeni Arayışlar, Lotus Yayınları, Ankara
• Taşyürek, M. (2009) Adnan Menderes Anonim Yayıncılık, İstanbul
• Tobb, (2012) 60. Yıl Sorularla TOBB (Sorularla Merak Ettikleriniz Yayın Serisi – 1), Uzman Matbaacılık, Ankara.
• Zürcher E. Jan (2003) Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul
• Tbmm Albümü, (2010) TBMM Albümü 1920-2010 (2.Cilt 1950-1980), TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Yayınları, Gökçe Ofset Matbaacılık, Ankara
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu Araştırma ve İnceleme Raporu, (2009) Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarının Teşkilat ve Mali Yapıları, Denetimleri, Organlarının Seçimlerine Dair Esasların Değerlendirilmesi ile Bunların Etkin ve Verimli Şekilde Hizmet Yürütmelerinin ve Geliştirilmesinin Sağlanması Amacıyla Alınması Gereken Tedbirler, Ankara
• Baytal Y. (2007) Demokrat Parti Dönemi Ekonomi Politikaları (1950-1957), Ankara Üniversitesi Türk inkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 40, Kasım 2007, ss. 545-567
• Süleyman Demirel ile yapılan röportaj (13 Kasım 2014)
• Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş ile yapılan röportaj (19 Mart 2016)
• BCA, Fon No: 30 . 1. 0. 0-Kutu No: 79 – Dosya No: 524- Sıra No: 29
• BCA, Fon No: 30 . 1. 0. 0 - Kutu No: 61 – Dosya No: 377- Sıra No: 22
• TOBB Basın Arşivi
• Türkiye İktisat Gazetesi (06.02.1956)
• Süreli Yayınlar
• Ulus (28 Mayıs 1950)
• Milliyet (24.03.1953)
• Milliyet (14.01.1954)
• Cumhuriyet (15 Mayıs 1950)
• Cumhuriyet (30 Nisan 1952)
• Cumhuriyet (17 Temmuz 1951)
• A. Rona Yırcalı, http://www.balikesirim.net/m/roportaj/rona-yircalinin-dram-doluyasami-h8.html (10.04.2016)
• BilsayKuruç, Dünya Ekonomisinde ve Sanayiinde Gelişmeler: Genel Bir Bakış,http://arsiv.mmo.org.tr/pdf/10662.pdf (20.04.2016)
• Mustafa Albayrak, Türkiye’nin Kıbrıs Politikaları (1950-1960), http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-46/turkiyenin-kibris-politikalari-1950-1960 (20.04.2016)
• Ağustos 1958 İktisadi Kararları, https://www.ekodialog.com/Turkiye-iktisattarihi/agustos-1958-iktisadi-kararlari.html (05.05.2016)
• Seçim yıllarına göre milletvekili sayısı, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (08.07.2015)
• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, https://www.tobb.org.tr/Sayfalar/Kurulus_Gorev_Organ.php (06.08.2016)