ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖNYARGI VE AYRIMCILIĞA İLİŞKİN DENEYİMLERİNİN FENOMENOLOJİK ANALİZİ

Yıl 2017, Sayı: 11, 95 - 115, 01.10.2017

Ali Balcı Gül Tuncel

Öz

Farklı yasal düzenlemelerle ortadan kaldırılmaya çalışılan ayrımcılık olgusunun şekillenmesinde bir sosyal değişim aracı olarak okulların rolünü tespit etmek bu araştırmanın temel amacıdır. Bu bağlamda çalışma grubunun ilkokuldan üniversiteye eğitim yaşantıları boyunca karşılaşmış oldukları önyargı ve ayrımcılık deneyimlerini ortaya koymak hedeflenmiştir. Bu doğrultuda araştırmanın yöntemi fenomenolojik araştırma olarak belirlenmiştir. Bunda tecrübe merkezli hareket eden fenomenolojik araştırmanın birçok bireyin belli bir kavram ya da fenomen ile ilgili yaşanmış deneyimlerinin ne anlama geldiğini tanımlamaya çalışması etkili olmuştur. Araştırmanın verilerini toplamak amacıyla sosyal bilgiler ve coğrafya öğretmenliği anabilim dalından amaçlı örnekleme ile seçilen 10’ar toplam 20 öğretmen adayı ile derinlemesine görüşme yapılmıştır. Elde edilen veriler fenomenolojik analiz ile çözümlenerek sunulmuştur. Çalışmamızda katılımcıların önyargı ve ayrımcılıkla ilgili yaşadıkları deneyimlerin odak noktasının daha çok öğretmenler olduğu belirlenmiş ve bu perspektifte önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Önyargı, ayrımcılık, sosyal değişim aracı.

PHENOMENOLOGICAL ANALYSIS OF TEACHER’S CANDIDATES’ EXPERIENCES IN PREJUDICE AND DISCRIMINATION

Öz

Main aim of this research is to determine schools’ standing in shaping the factor of discrimination that’s been tried to be removed by different legal regulations. For this context, it’s been aimed to present the experience of discrimination and stereotype of control group through educational life from elementary school to college life. According to this direction, research’s methods has been determined as phenomenological research. Trying to describe meaning of experiences of many individuals about a specific concept or a phenomena of phenomenological research which moves experience-based had a great influence on this decision. Ten of teacher trainees from both of social studies and geography department cumulative 20 has been interviewed deeply so to collect the data of research. The data gathered has been handled by using phenomenological method of analysing and presented. By our research it’s been determined main focus for experiences of participators about stereotype and discrimination is often teachers and according to this perspective, advises had been given.

Anahtar Kelimeler

Stereotype, discrimination, social change organ.

Kaynakça

• Akbulut, S. (2012). Gerçekten eşit miyiz? Acı(ma), zayıf gör(me) ve yok say(ma) ekse- ninde engelli ayrımcılığı. K. Çayır ve M. A. Ceyhan (der.), Ayrımcılık: Çok Bo- yutlu Yaklaşımlar, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları; İstanbul.
• Barutçugil, İ. (2011). Kültürlerarası Farklılıkların Yönetimi. Kariyer Yayıncılık; İstanbul.
• Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü. Bağlam Yayıncılık; İstanbul.
• Budak, S. (2000). Psikoloji Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları; Ankara.
• Can,B., Gök, F. ve Şimşek, S. (2013). “Barış Sürecinde Bir Aktör Olarak Öğretmenlerin Desteklenmesi Projesi. Helsinki Yurttaşlar Derneği. İstanbul.
• Çağlar, S. (2012). Engellilerin Erişebilirlik Hakkı ve Türkiye’de Erişebilirlikleri. AÜHFD, 61 (2) 2012: 541-598.
• Çayır, K. (2013). Gruplararası ilişkiler bağlamında ayrımcılık, (Derleyen: K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan) Ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çelenk, S. (2010). Ayrımcılık ve Medya, (der: Bülent Çaplı ve Hakan Tuncel) Televizyon Haberciliğinde Etik Sorunlar. AÜ İLEF: Ankara (2010), 211-228.
• Çetin, C. ve Özdemirci, A. (2011). İnsan Kaynakları Uygulamalarında Siyasi Ayrımcı- lık, Ayrımcılığın Türk Çalışma Hayatına Yansımaları. Nobel Yayınları; Ankara.
• Demirbilek, S. (2007). Cinsiyet Ayrımcılığının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi. Finans, Poli- tik ve Ekonomik Yorumlar. 2007. Cilt: 44. Sayı: 511.
• Demirel, N. (2012). Romanların Sosyal Dışlanma Problemlerinin Romanlar ve Toplum Düzeyinde Karşılaştırmalı Araştırması (Kocaeli Örneği). Yalova Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi. Yalova.
• Din veya inanca dayanan her türlü hoşgörünün ve ayrımcılığın tasfiye edilmesine dair bildiri BM genel kurulu 25 Kasım 1981, (www.uhdigm.adalet.gov.tr).
• Duman, B. ve Alacahan, O. (2011). Etniklik ve Sosyal Kaynaşma İlişkisi: Adana Örneği. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, 2011. Eğitimde ayrımcılığa karşı sözleşme 14 Aralık 1960 BM UNESCO, (www.uhdigm.adalet.gov.tr).
• Gay, G. (2014). Kültürel Değerlere Duyarlı Eğitim. Anı Yayıncılık; Ankara.
• Göregenli, M. (2013). Temel kavramlar: Ön yargı, kalıp yargı ve ayrımcılık, (Derleyen: K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan) Ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gül, İ. I. (2013). Hukukta Ayrımcılık Yasağı. ed: Çayır ve Ceyhan. Ayrımcılık Çok Boyut- lu Yaklaşımlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. ve Taşğın, S. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yön- temleri. Seçkin Yayınları; Ankara.
• Güzel, E. (2014). Toplumsal Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık Ve Medyanın Rolü. Global Media Journal: TR Edition 4 (8) Spring 2014. 185-199.
• BM. Her türlü ırk ayrımcılığının tasfiye edilmesine dair uluslararası sözleşme, 04 Ocak, 1969, (www.uhdigm.adalet.gov.tr).
• İnsan hakları evrensel beyannemesi, 1948, (www.uhdigm.adalet.gov.tr).
• İştar, E. (2012). Gazetelerdeki İş İlanlarında Ayrımcılık. Akademik Bakış Dergisi. Sayı: 28 Ocak – Şubat 2012. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi.
• Karan, U. (2013). Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı: Hukuksal Çerçeve. ed: Çayır ve Ceyhan. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayın- ları.
• Kepenekçi, Y. K. ve Nayır, K. F. (2014). Okul İklimini İnsan Haklarına Duyarlılık Boyu- tunda Sorgulama: Liseler Üzerine Bir Araştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fa- kültesi Dergisi. Cilt: 4. Sayı 1, s. 1-16.
• Kurtoğlu, A. (2012). Siyasal Örgütler Ve Sivil Toplum Örgütleri Bağlamında Hemşehrilik ve Kollamacılık. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. Cilt 67, No. 1, 2012, s. 141-169.
• Lippman, W. (1922). Public Opinion. Harcourt Brace. New York.
• Morgan, T. Clifford (2004). Psikolojiye Giriş, (Çev) Hüsnü Arıcı, İffet Dinç, Giray Uraz,15. Baskı, Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayını, No:1, Ankara.
• Paker, M. (2012). Psikolojik Açıdan Önyargı ve Ayrımcılık. (Derleyen: K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan) Ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Pettigrew, T. (1998). “İnter-group Contact Theory”. Annual Review of Psichology. 49. S: 65-85.
• Taylor, S. E., Peplau, L. T. ve Sears, D. O. (2007). Sosyal Psikoloji. İmge Kitabevi; Anka- ra.
• Yahya, Z. N. (2011). İmgeler ve Ötekileştirme: Cadılar, Yerliler, Avrupalılar. Atılım Sosyal Bilimler Dergisi 1 (1). 27-38.