KDV’DE YAŞANAN MÜKELLEFİYET SORUNUNUN HUKUKİ GÜVENLİK İLKESİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: TÜRKİYE-İNGİLTERE KARŞILAŞTIRMASI

Yıl 2017, Sayı: 10, 173 - 207, 01.08.2017

Doğan Bozdoğan İbrahim Organ

Öz

Hukuk devleti, devletlerin kişi hak ve özgürlüklerine müdahalesine sınır getiren bir müessese olarak dikkat çekmektedir. Gerek kazanılmış haklara saygı, gerek kanunların geçmişe yürümezliği ve gerekse de belirlilik ilkelerini içerisinde barındıran hukuk devleti, demokratik düzenin sağlanmasında önemli bir işleve sahiptir. Hukuk devletinin önemli unsurlarından birisi hukuki güvenlik ilkesidir. Devletlerin gerçekleştirdikleri faaliyetlerin hukuki güvenliğe aykırı olmaması toplumsal düzen için gereklidir. Yukarıda sayılan kazanılmış haklara saygı, kanunların geçmişe yürümezliği ve belirlilik ilkeleri esas itibariyle hukuki güvenlik ilkesinin alt unsurlarını oluşturmaktadır. Hukuki güvenlik ilkesine uyumluluğu açısından pek çok mevcut düzenleme inceleme altına alınabilir. Vergilerin kanuniliği ilkesinin doğal bir sonucu olarak tüm vergi yasalarının kişi hak ve özgürlüklerini olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde düzenlenmesi gerekir. Bununla birlikte vergi yasaları bireylerin maddi ve manevi varlığını sürdürme haklarını ihlal edecek uygulamalar barındırmamalıdır. Bu hukuki güvenlik ilkesi ve onun alt ilkeleri açısından büyük önem taşımaktadır. Türk Vergi Sistemi dolaylı ve dolaysız vergilerden oluşan ve hukuk devletinin pek çok ilkesini içerisinde barındıran bir yapıdır. Bu yapı içerisinde dolaylı vergiler sınıfında yer alan Katma Değer Vergisinin yeri yadsınamaz. Bu nokta da, genelde Türk Vergi Sistemi özelde çalışmayla ilintili olarak Katma Değer Vergisi bazı açılardan eleştirilmektedir. Özellikle Katma Değer Vergisi’nin hukuki güvenlik ilkesiyle çelişen yönlerinin olduğu literatürde tartışılan bir konudur. Özellikle Katma Değer Vergisi’nde mükellefiyet sorunu üzerinde durulması gerekmektedir. Çalışmada Katma Değer Vergisi’nde yaşanan mükellefiyet sorunu hukuki güvenlik ilkesi açısından incelenmiş ve bu soruna ilişkin Yüksek Mahkeme kararları ispatlayıcı bir rol oynamıştır. Yine İngiltere’nin Katma Değer Vergisi’nde mükellefiyet yapısı, İngiliz katma değer vergisi kanunları ve mevcut yüksek mahkeme kararları ışığında incelenmiş Türkiye’de mevcut olan Katma Değer Vergisi yapısıyla karşılaştırma yapılmıştır. Nihayetinde Türkiye’de uygulanan Katma Değer Vergisi Yapısına ilişkin bir çözüm önerisi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hukuki güvenlik ilkesi, Katma Değer Vergisi, Hukuk devleti

EVALUATION OF VALUE ADDED TAX IN THE PRINCIPLE OF LEGAL SAFETY: TURKEY-ENGLAND COMPARISON

Öz

Abstract Rule of law, the state of the person is drawing attention as an institution that will limit the interference with rights and freedoms. Both vested in past retrospective change of law required by law and the fact that in hos-ting the specificity principle of the rule of law has an important function in maintaining the democratic order.One of the important elements of ci-vil law is the legal security policy. States is not contrary to the legal secu-rity of their activities is necessary for social order. Respect for the rights acquired the above, past retrospective change of law and certainty of law principles constitute the sub-elements of the essentially legal security po-licy. Be under a lot of scrutiny in terms of compliance with existing regu-lations legal security policy.People of all tax law as a natural consequence of the tax principle of legality must be arranged so as to affect adversely the rights and freedoms. However, tax laws will violate the rights of in-dividuals to maintain the tangible and intangible assets should not host applications. This law is of great importance in terms of security policy and its sub-principles.Turkish Tax System consisting of direct and indirect taxes and a structure that embraces many principles of the rule of law. Located in indirect taxes Added Value undeniable place of the tax class in this structure.At this point, in general, the Turkish Tax System is criti-cized in some respects for Value Added Tax, especially in relation to work. There is a controversy in the literature that the Value Added Tax is contradictory to the legal security principle. In particular, it is necessary to focus on the problem of liability in Value Added Tax. The problem of liability in the Value Added Tax in the Study has been examined in terms of the legal security principle and the Supreme Court decisions on this is-sue have played a proving role. Again, the comparison of the Value Ad-ded Tax VAT structure in Turkey, which was examined in the light of the obligation of UK Value Added Tax, the UK value added tax laws and the existing high court decisions. Finally, a solution proposal for Value Added Tax Structure implemented in Turkey was presented.

Anahtar Kelimeler

Legal security policy, Value Added Tax, The rule of law.

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2004). Türk Vergi Sistemi ve Uygulaması, Gazi Kitapevi, Anlara.
• Aldıkaçtı, O. (1997). Sosyal Devlet Anayasa Yargısı, Cilt.14, Ankara.
• Atar, Y. (2002). Türk Anayasa Hukuku, Mimoza Yayınları, Konya.
• Başağaç, H. (2012). “KDV iadesinde Yaşanan Sorunların Genel Değerlendirmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 35.
• Bayraklı, H. H. ve Odabaş, H. (2000). “Vergilendirme Yetkisi ve 1982 Anayasası”, Af- yon Kocatepe İ.İ.B.F. Dergisi, s: 1, 129.
• Bilici, N. (2003). Vergi Hukuku, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara.
• Bilici, N. (2008), Vergi Hukuku, 18. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara
• Boşgelmez, G. (1977). Katma Değer Vergisi Teorisi ve İngiltere’de Katma Değer Vergisi Uygulaması, Damga Matbaası, İstanbul.
• Candan, T. (2014). “Katma Değer Vergisi İle İlgili Sorunlara Danıştay’ın Yaklaşımı”, VI. Uluslararası Mali Hukuk Sempozyumu, İstanbul. Sunulmuş ama Yayınlanmamış- tır.
• Çağan, N. (1980). “Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Vergilendirme”, Ankara Üni- versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 37, 129-151.
• Çımat, A. (1996). Vergilendirme Yetkisi ve Demokrasi ile İlişkisi-II”, Vergi Raporu, sayı.25, ss.42.
• Değer, N. (2014). Açıklamalı ve Uygulamalı Katma Değer Vergisi Kanunu, Yaklaşım Yayın- cılık, Ankara.
• Erginay, A. (1995). Vergi Hukuku, 15. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara.
• Erginay, A. (1998). Vergi Hukuku, 16. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara.
• Görmezoğlu, N. Ve Oktay, C. (2001). “KDV’de Hizmetten Yararlanma Kriteri”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 24.
• Gümüş, T. A. (2010). Türk Anayasası’nda Kişinin Maddi ve Manevi Varlığını Koruma ve Geliştirme Hakkı, Eğitim Akademisi Yayınları, Konya.
• Kaboğlu, Ö. İ. (2002), Özgürlükler Hukuku, İmge Kitabevi, Ankara.
• Katma Değer Vergisi Kanunu
• Pehlivan, Y. Ve Erdoğan A. (2004). “Uluslararası Taşımacılık Ve Transit Taşımacılık İşlerinde Katma Değer Vergisi İstisnası Uygulaması” Vergi Sorunları Dergisi, Sa- yı: 197.
• Sarıhan, Ş. (1987). “Hukuk Devleti ve Savunma Hakkı”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı:5-6, 708-721.
• Sarılı A. M. (2010). Türk Vergi Sistemi ve Uygulaması, Ümit Ofset Matbaacılık, Afyonka- rahisar.
• Şenyüz, D. (2004). Türk Vergi Sistemi, 10. Baskı, Yaklaşım Yayınları, Ankara.
• Şenyüz, D., Yüce, M. Ve Gerçek A. (2013). Türk Vergi Sistemi, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Tekbaş, A. (2012). “Vergi Kanunlarının Tabi Olduğu Anayasal İlkeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:12, Özel Sayı, 123-191.
• Tosuner, M. Ve Arıkan Z. (2008). Türk Vergi Sistemi, Neşe Ofset, İzmir.
• Uluatam, Ö., Methibay, Y. (2000). Vergi Hukuku, İmaj Yayıncılık, Ankara.
• Value Added Tax Act (İngiltere).
• Yavaşlar, Başaran, F. (2013). “Hukuki Güvenlik İlkesinin Bir Alt Dalı Olarak Vergi Hu- kukunda Yasallık İlkesi”, Hukuk Güvenliği, Kamu Hukukçuları Platformu, Ankara, 8-9 Kasım 2013.
• Yavaşlar, Başaran, F. (2014). Vergi Tarifesi ve Vergi Adaleti, VI. Uluslararası Mali Hukuk Sempozyumu, İstanbul. Sunulmuş ama Yayınlanmamıştır.
• Yılmaz, G. (2014). “Vergi Mükellefi Olarak İşletmeler: İşletme Dışındakilerin Vergi Mükellefi Olması Gereken Durumlar da Söz Konusu Olabilir Mi?”, VI. Uluslara- rası Mali Hukuk Sempozyumu, İstanbul. Sunulmuş ama Yayınlanmamıştır.