YABANCI UNSURLU ELEKTRONİK TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİNİN MÖHUK KAPSAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2017, Sayı: 9, 285 - 312, 01.06.2017

Semiha Önder Balaman

Öz

Teknolojinin her alanda gelişmesi iletişim araçlarının gelişmesine de olanak sağlamıştır. Gelişen iletişim teknolojisi ile birlikte internetin hayatımızın bir parçası haline gelmesi sonucu kişilerin birbirleri ile iletişime geçmesi oldukça kolaylaşmıştır. Farklı ülke vatandaşlarının elektronik tüketici sözleşmelerini kolaylıkla kurması da yabancılık unsurunu ortaya çıkarmaktadır. Yabancı unsurlu elektronik tüketici sözleşmelerle ilgili çıkabilecek uyuşmazlıklar 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun MÖHUK ’ da genel sözleşmeleri düzenleyen maddelerden ayrı olarak özel bir hükümle düzenlenmiştir. Milletlerarası özel hukukta taraflara tanınan hukuk seçimine ilişkin özgürlük, tüketici sözleşmelerinde sınırlandırılmıştır. Çünkü tüketicilerin, sözleşmenin diğer tarafına göre daha zayıf konumda olması, korunmalarını gerektirmiştir. Bu sebeple MÖHUK, hukuk seçimini çeşitli şartlara bağlamıştır. Hukuk seçiminin yapılmaması halinde uygulanacak hukuk için MÖHUK m.26’ da tüketici sözleşmeleri için düzenleme yapılmıştır. Bu düzenlemenin elektronik tüketici sözleşmelerine uygulanmasında çeşitli zorluklar çıkabilir. Yabancı unsurlu elektronik tüketici sözleşmelerinin sanal ortamda kurulması, ilgili kanun maddesinde istenen şartların varlığında tereddütler oluşturacaktır. Bu durum yetkili mahkemenin tespitinde de ortaya çıkmaktadır. Tüketici sözleşmelerinde yetkili mahkeme MÖHUK m.45’ de düzenlenmiştir. Tüketici sözleşmesinin sanal ortamda kurulması çeşitli bilgi eksikliklerine sebebiyet verebilme ihtimali, bu madde kapsamında yetkili mahkemenin tespitini güçleştirecektir. Günümüzde yabancı unsurlu elektronik tüketici sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların karşımıza çıkma ihtimali oldukça fazladır. Ancak net bir sonuca varmanın zorluğu sebebiyle, bildiride, bu uyuşmazlıkların MÖHUK kapsamında ele alınarak ihtimallere göre tartışılması yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Elektronik sözleşme, tüketici sözleşmesi, kanunlar ihtilafı

AN EXAMINATION OF ELECTRONIC CONSUMER CONTRACTS WITH FOREIGN CHARACTER UNDER TURKISH LAW

Öz

The development of technology brought development of new communication methods. As the communication technology developed, the internet has become a part of our lives and it has become much easier for individuals to communicate with each other. The fact that the consumer contracts can be established between citizens of different countries creates the character of foreignness in contracts. Electronic consumer contracts with foreign characters and the dispute settlement regarding these contracts are governed by the International Private and Civil Procedure Law No. 5718. The freedom of choice of law recognized in international private law is limited in consumer contracts. Because consumers are in a weaker position than the other side of the contract, they need to be protected. For this reason, the said law has linked the choice of law to various conditions. In case of non-selection of the law, article 26 of the law applies. There are a number of complications which may arise when the provisions of the said law applies to electronic consumer contracts. For instance, foreign consumer electronics contracts do not because of its nature may not exactly fall into the scope of this provision. Moreover, the issue of jurisdiction is also problematic. The competent court that has jurisdiction regarding these consumer contracts is regulated under article 45 of the said law. The fact that many of these consumer contracts are established in the virtual environment may also cause a set of problems, which further complicates the jurisdiction and the law to be applied to these contracts. Today, the number of disputes arising from consumer electronic consumer contracts with foreign elements are on the rise. In light of this, this paper examines consumer contracts with foreign elements, law that applies to these contracts and complications which may arise from how the Turkish law deals with these contracts.

Anahtar Kelimeler

Electronic contracts, consumer contracts, conflict of laws

Kaynakça

• Altınışık, U. (2003). Elektronik Sözleşmeler, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Bayraktaroğlu Özçelik, G. (2014). Yabancı Unsurlu Tüketici Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmaz- lıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Tayini, AÜHFD 63 (4), 833-878. s. 842, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/1974/20644.pdf , (ET:15.01.2016)
• Bayram, A. E. (2015). Güncel Gelişmeler Işığında Elektronik Sözleşmelerinin Kurulması. TBB Dergisi. Temmuz-Ağustos. yıl 28, S. 119, 331-366.
• Bing, J. (2009). Choice of LAw Rules Applicable to Electronic Consumer Contracts According to Rome https://www.duo.uio.no/bitstream/handle/10852/22949/thesis.pdf?sequence=2, (ET:20.11.2016) I Regulation, s. 1
• Bochurbeng, L. (1999). Internet et commerce electronique, 1. Ed., Delmas, Paris.
• Çelikel, A. ve Erdem, B. (2016). Milletlerarası Özel Hukuk, 14. Bası, İstanbul: Beta Yayınları.
• Demir, M. (2004). Mesafeli Sözleşmelerin İnternet Üzerinden Kurulması, Ankara: Turhan Yayınevi.
• Doğan, V. (1996). İş Akdinden Doğan Kanunlar İhtilafı Alanında Bağlama Kuralının ve Sınırlarının Tespiti, Ankara.
• Duaso Cales, R. (2002). La determination du cadre juricdictionnel et legislatif applicable aux contracts de cyberconsommation, november., http://www.lex-electronica.org.
• Eren, F. (2013). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 15. Bası, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Falcıoğlu, M.Ö., (2004). Türk Hukukunda Elektronik Satım Sözleşmesi Ve Kuruluşu. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Foss, M. (1999). Consumer protection in an international electronic marketplace, in Deliverable 3.2.5 Minutes from the 5th E-CLIP Workshop: Private International Law, Norwegian Reseach Center for Computers and Law Oslo 21-22 June, http://eclip.org.
• Gıllıes, L. E. (2016). Electronic Commerce and International Private Law A Study Of Electronic Con- sumer Contracts, New York.
• Gottenberg, J. Internet et la protection du consommateur dans la resolution des litiges contrac- tuels, Revue de Droit 1’Union Europeenne, 2002/ III.
• Güngör, G. (1997). İnternet Yoluyla Girişilen Elektronik Tüketici Akitleri ve Milletlerarası Özel Hukukta Tüketicinin Korunması, AÜHFD, C. 46, S. 1- 4, 1997, s. 107., http://dergiler.ankara.edu.tr/detail.php?id=38&sayi_id=296, (ET:15.01.2016)
• Güngör, G. (2002). Yeni Düzenleme Çalışmalarında Elektronik Akitlerin Kuruluşu ve Clik-Wrap Yazılım Lisans Sözleşmelerinde Hukuk Seçimi Kaydı, AÜHFD, C. 51, S.1, 19-42.
• Gürpınar, B. Elektronik Sözleşmenin Hukuksal Boyutu Üzerine, ab.org.tr/ab07/bildiri/217.doc, (ET:25.05.2014)
• Hatemi, H. ve Gökyayla, E. (2015). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 3. Bası, İstanbul: Vedat Ki- tapçılık.
• Huet, J., Le droit applicable dans les reseaux numeriques, in Colloque International- Droit de I’Internet, Approches europeennes et internationales, 19-20 novembre 2001, Assemblee Nationale, www://droit-internet-2001.univparis1.fr.
• İnal, E. (2005). E-Ticaret Hukukundaki Gelişmeler ve İnternette Sözleşmelerin Kurulması, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• İnan A.N. ve YÜCEL, Ö. (2014). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 4. Bası, Ankara: Seçkin Yayınla- rı.
• Jacquet, J. (2002). Contracts du commerce electronique et conflits de lois, İn Less premieres jour- nees internationales du droit du commerce electronique, Actes du colloque de Nice des 23, 24 et 25 octobre 2000, ed.Litec, Paris.
• Kamel, M. N. (Ed). (2008). Electronic Commerce Concepts, Methodologies, Tools, and Applications, Vol. 1, New York.
• Kayıhan, Ş.ve Yıldız H., (2004). Elektronik Ticaretin Hukuki ve Vergi Boyutu. 1. Bası, Ankara: Seç- kin Yayınları.
• Kırçova, İ. ve Öztürk, P. (2000). İnternette Ticaret ve Hukuksal Sorunlar, İstanbul Ticaret Odası, Yayın no.2000-29, İstanbul.
• Kocayusufpaşaoğlu, N., Hatemi, Serozan ve Arpacı, (2014). Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C.1, 6. Bası, İstanbul: Filiz Yayınevi.
• Nomer, E. (2013). Devletler Hususi Hukuku, 20. Bası, İstanbul: Beta Yayınları.
• Özdemir Kocasakal, H. (2003). Elektronik Sözleşmelerden Doğan Uyuşmazlıklar, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Poillet Peruzzetto, S. (2002) La loi applicable au contrat electronique, in Le contrat electronique, Travaux de I’Association Henri Capitant, Journees nationales Tome V, Toulouse-2000, ed. Pantheon-Assas, Paris.
• Saraman, D. (2012). İnternet Üzerinden Akdedilen Sözleşmelerde Tüketicinin Korunması, Yayınlan- mamış yüksek lisans tezi., İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Sağlam, İ. (2007). Elektronik Sözleşmeler. İstanbul: Legal Yayınevi.
• Sargın, F. (2005). İnternet Aracılığıyla Gerçekleşen Marka İhlalleri Hakkında Miletllerarası Yetkiyi Haiz Mahkemeler ve Uygulanacak Hukuk, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Sasso, L. (2016). Certain Comparative Notes on Electronic Contract Formation, Pravo.Zhurnal Vysshey shkoly 1126351062/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%BE.pdf, (ET:20.11.2016)
• s.210,https://law-journal.hse.ru/data/2016/04/03/
• Stone, P. (2002). The Treatment of Electronic Contracts and Torts in Private İnternational Law under Europen Community Legislation, Information & Communication Technology Law, Vol.11, No.2, http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13600830220151828, (ET: 01.11.2016)
• Şahin, T. (2011). Elektronik Sözleşmelerin Kuruluşuna İlişkin İrade Beyanları ve Bu Beyanların Geri Alınması, TBB Dergisi, S. 95., 331-376
• Şanlı, C., Esen, E. ve Ataman Figanmeşe, İ. (2015). Milletlerarası Özel Hukuk, 4. Bası, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Tıan, Y. ve Stewart, C.(Ed.) (2008). Electronic Commerce Concepts, Methodologies, Tools and Applica- tions. Vol.1. New York.
• Turan, G. (2008). Elektronik Sözleşmeler ve Elektronik Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun Tespiti, TBB Dergisi, S. 77, 87-119.
• Van Huffel, M., Protection du consommateur par le droit applicable- Obstacles et Perspectives, Revue des affaires europeennes, 2001-2002, n 4.
• Verbıest, T. (2002). Commerce electronique: loi applicable et juridiction competente (une synt- hese), http://www.droit-technologie.org/1 2.asp?actu id=656, 21 octobre.
• Verbıest, T. Droit international prive et commerce electronique: etat des lieux, http://www.juriscom.net/pro/2/ce20010213.htm
• Yıldırım, A. (2009). Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Korunması, İstanbul: On iki Levha Yayıncı- lık.
• Zevkliler A. ve Gökyayla, E. (2013). Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Ankara: Turhan Kitapevi.
• …………Elektronik Sözleşmelerin Hukuki Geçerliliği, http://www.hukuki.net/hukuk/index.php?article=669, (ET:24.05.2014)