İLK EDEBÎ ROMAN İNTİBAH’TAKİ EBEDÎ ÇATIŞMA: KADIN PSİKOLOJİSİ, ANNEDEN KOPMA VE OĞLUN BİREYLEŞME MÜCADELESİ

Yıl 2017, Sayı: 9, 320 - 332, 01.06.2017

Zehra Kaplan

Öz

Namık Kemal'in İntibah adlı romanı Türk edebiyatında ilk edebî roman olma sıfatını taşır. Bu haklı ünüyle birlikte roman, dönemin sosyo-kültürel durumu, insan ilişkileri, yaşam pratikleri, aile düzeni gibi pek çok konuda bilgilendirici role sahiptir. Bu çalışma, odak noktasına aileyi, aile içindeki anne-baba-oğul ilişkisini ve oğlun bireyleşmesi meselesini almaktadır. 19. yüzyıl, Osmanlı için modernleşme hareketiyle birlikte kolektif yaşamdan bireyselliğe doğru geçişin de anahtarıdır. Çünkü bu dönemde pozitivizm özellikle edebiyat aracılığıyla benimsenir. İntibah, babanın kaybıyla doğan otorite boşluğunda kendini var edemeyen oğul Ali Bey’in hikâyesini konu eder. Babanın oğlu üzerinde hayattayken kurduğu otorite kadar ölümü ve yokluğu da oğlun bireyleş eme me yolculuğunun belirleyenidir. Romanın ilk sayfalarında babanın ölüm haberi verilmesine karşın roman boyunca baskın rolü devam eder. Diğer taraftan anne Fatma Hanım’ın oğlunun yaşamına dair yaptığı her hamle, Ali Bey’in hayatında yıkıma yol açar. Babanın sahip olduğu otoritenin onun kaybı sonrasında anneye verilmeyişi ise dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

19. Yüzyıl Türk Romanı, İntibah, Baba Kaybı, Anne-Oğul Çatışması, Bireyleşme

THE ETERNAL CONFLICT IN THE FIRST LITERARY NOVEL İNTİBAH: WOMEN PSYCHOLOGY, SEPERATION FROM MOTHER AND STRUGGLE TO BE INDIVIDUAL OF SON

Öz

Namık Kemal’s novel, named İntibah, is known the first literary novel in Turkish literature. The novel, along with this well-known reputition has an informative role in many subjects such as the socio-cultural situation of the time, human relations, life practices, family order. This study focuses on the family, the parent-son relationship in the family and the individualization of the son. The 19th century is also the key to the transition from collective life to individuality with the modernization movement for the Ottomans. Because in this period positivism is adopted especially through literature. Intibah refers to the story of son Ali Bey, who can not make himself in the absence of authority born of his father's loss. The death and the absence of the father as well as the authority he has established in his life are the determinants of his son's journey to the individual. Despite the fact that the father was reported dead on the first pages of the novel, the dominant role of father continues throughout the novel. On the other hand, every move that mother Fatma Hanım makes about her son leads to the destruction of Ali Bey's life. It is noteworthy that the authority that the father has is not given to your mother after his loss.

Anahtar Kelimeler

19th Century Turkish Novel, Intibah, Loss of Father, Mother-Son Conflict, Individualization

Kaynakça

• Abrevaya, E. (2013). Annesel ve Kadınsı Narsisizm. F. Özenen (Yay. Haz.). Psikanaliz Buluşmala- rı 7 Narsisizm Sayısı (s. 121-128). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Argunşah, H. (2016). İlk Kadın Yazarlarda Toplumsal Kimliğin Yapılandırılması Sürecinde Babanın Keşfi. Kadın ve Edebiyat- Babasının Kızı Olmak. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Badinter, E. (2015). Kadınlık mı Annelik mi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berktay, F. (2016). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın-Hıristiyanlıkta ve İslamiyette Kadının Statü- süne Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. İstanbul: Metis Yayınları.
• Demirci Yılmaz, T. (Yaz 2015). Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye Modernleşme- sinde Annelik Kurguları (1840-1950). Cogito Annelik Özel Sayısı. Sayı:81, İstanbul: YKY.
• Durudoğan, H. (2009). Unes Femmes: Kristeva, Psikanaliz ve Kadın. Z. Direk (Der). Cinsiyetli Olmak Sosyal Bilimlere Feminist Bakışlar Cogito- 156, İstanbul: YKY.
• Engin, İ. (1992). 1860-1908 Yılları Arasında Osmanlı Devleti’ndeki Pozitivist ve Materyalist Akımlarda Kültürel Değişme Olgusu. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştı r- ma ve Uygulama Merkezi Dergis i (ss. 179-191).
• Freud, S. (2016). Haz İlkesinin Ötesinde Ben ve İd. A. Babaoğlu (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• İzmir, M. (2013). Öznenin Diyalektiği Hegel, Sartre ve Lacan, Ankara: İmge Kitabevi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. Autonomy and Relatedness in Cultural Context Implications for Self and Family. Journal of Cross-Cultural Psychology, (ss. 403-22), akt. Saydam, M. B. (2013). Deli Dum- rul’un Bilinci Türk-İslam Ruhu Üzerine Bir Kültür Psikolojisi Denemesi. İstanbul: Metis Ya- yınları.
• Kandiyoti, D. (2011). Cariyeler, Fettan Kadınlar ve Yoldaşlar. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar Kimlik- ler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kaplan, M. (1984). İntibah Romanı Hakkında Birkaç Söz. İntibah (Ali Bey’in Sergüzeşti). M. Kap- lan (Haz.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Karaca, Ş. (2012). İlk Dönem Türk Romanlarında Anne Kimliği. Akademik Bakış Dergisi. Sayı: 33.
• Namık Kemal. (1984). İntibah (Ali Bey’in Sergüzeşti). M. Kaplan (Haz.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Öğüt, H. (Mart-Nisan 2017). Erkek Olmak Büyük İmkânsızlık. Psikeart Erkeklik Özel Sayısı. Sayı: 50.
• Tuba Demirci Yılmaz, “Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye Modernleşmesinde Annelik
• Kurguları (1840-1950)”, Cogito Annelik Özel Sayısı, Sayı:81, YKY, İstanbul, Yaz 2015, s. 67.
• Parla, J. (2014). Babalar ve Oğullar Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Saydam, M. B. (2013). Deli Dumrul’un Bilinci Türk-İslam Ruhu Üzerine Bir Kültür Psikolojisi Dene- mesi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Tura, S. M. (2016). Freud’dan Lacan’a Psikanaliz. İstanbul: Kanat Yayınları.
• Welldon, E. V. (2001). Anne: Melek mi, Yosma mı? Anneliğin İdealleştirilmesi ve Alçaltılması. S. Kunt ve C. Kurultay (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.