ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖZ YETERLİK ALGILARI İLE ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE YÖNELİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2017, Sayı: 9, 361 - 377, 01.06.2017

İsmail Karakuş

Öz

Bu araştırmada öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve öz yeterliklerinin ne düzeyde olduğu, aralarında anlamlı bir ilişki olup olmadığı; öz yeterliğin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumu yordayıp yordamadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, ilişkisel tarama modeli niteliğindedir. Araştırmanın örneklemini Mersin Üniversitesinde değişik branş ve sınıf düzeylerinde bulunan öğretmen adaylarından tabaka örnekleme yöntemiyle seçilmiş 400 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak ‘Öğretmen Yeterlik Ölçeği’, ‘Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği’ ve ‘Kişisel Bilgi Formu’ kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS 20.0 programı kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve öz-yeterlik düzeylerinin belirlenmesi amacıyla frekans, aritmetik ortalama ve standart sapma değerlerinden yararlanılmıştır. Araştırmada öğretmen adaylarının öz yeterlik algıları ile tutumları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı Pearson-Moment Çarpımı Korelasyonu yöntemiyle analiz edilmiştir. Ayrıca öz yeterliğin tutumu yordamasına ilişkin ise regresyon analizi yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre; öğretmen adaylarının öz yeterlik algılarının “yeterli” seviyede ve mesleğe yönelik tutumlarının ise ‘biraz katılıyorum’ düzeyinde olduğu görülmektedir. Öz yeterlik algısı ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum arasında orta düzeyde ve pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının öz yeterlik algılarının mesleki tutumunu anlamlı bir şekilde yordayıp, toplam varyansın yaklaşık % 2’sini açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenlik Mesleği, Tutum, Öz Yeterlik Algısı

PRE-SERVICE TEACHERS’ SELF-EFFICACY BELIEFS AND ATTITUDES TOWARDS PROFESSION

Öz

The aim of the present study is to determine self-efficacy beliefs and attitudes towards profession levels of pre-service teachers and to identify the relationship between two variables. The research is based on survey method. The sample of the research consists of 400 students selected by layer sampling method from the prospective teachers at different branches and class levels in Mersin University. 'Teacher Proficiency Scale', 'Attitude Scale Towards Teaching Profession' and 'Personal Information Form' were used as data collection tools in the research. The research data have been analyzed via SPSS 20.0. In order to identify self-efficacy beliefs and attitudes towards profession of pre-service teachers, frequency, average and standard deviation values have been used. Furthermore, whether there is a meaningful relationship between self-efficacy beliefs and attitudes towards profession, the data have been analyzed via Pearson Moment Correlation Coefficient. In order to highlight whether self-efficacy predicts attitudes towards profession or not, regression analysis has been conducted. According to findings obtained without working; It is seen that the self-efficacy perceptions of the teacher candidates are at the "adequate" level and the attitudes towards the profession are at the "somewhat agree" level. It has been found that there is a significant relationship between the self-efficacy perception and the attitude toward the teaching profession in moderate and positive direction. The teacher significantly predicts the occupational attitudes of the applicants' self-efficacy perceptions and explains about 2% of the total variance.

Anahtar Kelimeler

Teaching Profession, Attitude, Perception of Self-Efficacy

Kaynakça

• Arastaman, G. (2013). Eğitim Ve Fen Edebiyat Fakültesi Öğrencilerinin Öz-Yeterlik İnançları Ve Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumlarının İncelenmesi. Journal of Kırsehir Educa- tion Faculty, 14(2), 205-217.
• Bandura, A. (1995), Exercise Of Personal And Collective Efficacy İn Changing Societies. In A. Bandu- ra (Ed.), Self -efficacy in changing societies. (pp. 1-45). New York: Cambridge University Press.
• Başbay, M., Bümen, T. N., Ünver, G., (2008). Ege Üniversitesinde Yürütülmekte Olan Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Programının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Pro- jesi, Ege Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Benzer, F. (2011). İlköğretim Ve Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algılarının Analizi.,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bi- limleri Enstitüsü, Konya.
• Bümen, N. T. ve Ercan Özaydın, T. (2013). Adaylıktan Göreve Öğretmen Öz-Yeterliği Ve Öğ- retmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlardaki Değişimler. Eğitim ve Bilim, 38(169), 109- 125.
• Büyüköztürk, Ş. ve Çakmak Kılıç, E. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Aka- demi Yayıncılık, 329s.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem Akademi Ya- yıncılık, 213 s.
• Cömert, M. Demirtaş, H., ve Özer, N. (2011). Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlik İnançları Ve Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Çapri, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen Adaylarının Öğretmenliğe İlişkin Tutum Ve Mes- leki Yeterlik İnançlarının Cinsiyet, Program ve Fakültelerine Göre İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33–53.
• Çetinkaya, R. (2007). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Yeterlilik Algıları ve Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çokluk-Bökeoğlu, Ö. ve Yılmaz, K. (2008). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Yeterlik İnançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41 (2), 147-167.
• Dembo, M. ve Gibson, S., (1984). Teacher Efficacy: A Construct Validation. Journal Of Educatio- nal Psychology, 76(4), 569-582.
• Diken, İ. H. 2004. Öğretmen Yeterlik Ölçeği Türkçe Uyarlaması, Geçerlik ve Güvenirlik Çalış- ması. Eğitim Araştırmaları, 16, 102-112.
• Efe, N. Kaşkaya, A. Özturan Sağırlı, M. ve Ünlü, İ. (2009). Öğrenme Stratejilerinin Çeşitli Değiş- kenlere Göre İncelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 227-238.
• Ekenel, E. (2005). Matematik Dersi Başarısı İle Bilişötesi Öğrenme Stratejileri Ve Sınav Kaygısının İlişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Erawan, P. (2011). A Path Analysis For Factors Affecting Pre-Service Teachers’ Teaching Effi- cacy. American Journal of Scientific Research, 13, 47-58.
• Erdem, C. (2012). Qualification Perception Of The Turkish Language And Literature Education Teacher Candidates And Attitudes To Teaching Occupation. Turkish Studies. 7(4), 1727- 1747.
• Eroğlu, C. ve Ünlü, H. (2015). Self-Efficacy: Its Effects On Physical Education Teacher Candida- tes’ Attitudes Toward The Teaching Profession. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(1), 201-212.
• Fraenkel, J. R. ve Wallen, N.E., 2006. How To Design And Evaluate Research in Education. Mcgraw- Hill Press, New York, 623
• Göktaş, Z. ve Yetim, A. (2004). Öğretmenin Mesleki ve Kişisel Nitelikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi 12(2), 541-550.
• Guskey, T. R. , Passaro, P. D. 1994. Teacher Efficacy: A Study Of Construct Dimensions. Ameri- can Educational Research Journal, 31, 627-643.
• Güdek, B. (2007). Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 1. Ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelik Tutumlarının Öğrenciye Ait Farklı Değişkenler Açısından İn- celenmesi, Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hoy, W. K. ve WOOLFOLK, A. E. 1990. Prospective Teachers’ Sense Of Efficacy And Beliefs About Control, Journal of Educational Psychology, 82, 81-91.
• İlter, İ., ve Köksalan, B. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Olan Tu- tumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 21(1), 113 – 128.
• İpek, C., ve Bayraktar, Ş. (2004). Aday Öğretmenlerin Fen Bilimleri Ve Sosyal Bilimlere Bakışla- rı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 35-50.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kenneth J. ve William, J. (1999). Self-Efficacy Of Preservice Elementary Teachers And Alternative Conceptions Of Science Misconceptions To Constructed Understanding, 18, 345-370.
• Konuk, E. N., (2011). Müzik Öğretmeni Adaylarının Öğretmenliğe İlişkin Tutum ve Mesleki Yeterlilik Algı Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Doktora Tezi, Marmara Üniversi- tesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Korkmaz, F., Unsal, S., (2016) Developing the Scale of Teacher Self-Efficacy in Teaching Process Volume 5,Issue 2, 73 - 83.
• Kuran, K. (2002) Öğretmenlik Mesleğine Giriş. (Eds. Adil Türkoğlu). Ankara: Mikro Yayınları.
• Oğuz, A. ve Topkaya, N. (2008). Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretmen Öz- yeterlik İnançları İle Öğretmenliğe İlişkin Tutumları. Akademik Bakış, 14, 1-20.
• Oğuz, A. (2012). Academic Self-Efficacy Beliefs Of Prospective Primary School Teacher. Anadolu Journal of Educational Sciences, 2(2), 15-28.
• Öncü, E. ve Sandıkçı, M. (2013). Beden Eğitimi İle Diğer Alanlardaki Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Yeterlik Algıları Ve Tutumlarının Belirlenmesi Ve Karşı- laştırılması. Pamukkale Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 135-151.
• Özabacı, N. ve Yenilmez, K. (2003). Yatılı Öğretmen Okulu Öğrencilerinin Matematik İle İlgili Tutumları Ve Matematik Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Pa- mukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 132-146.
• Sandıkçı, M.(2011). Beden Eğitimi Öğretmen Adayları İle Diğer Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişki Tutum Ve Öz-Yeterlik Algıları, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Şimşek, A., 2012. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2653 Açık Öğretim Fakültesi Yayını No: 1619.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şimşek, M. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafyaya Yönelik Öz-Yeterlik Düzeylerinin ve Tutumlarının İncelenmesi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ensti- tüsü, İstanbul.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların Ölçülmesi Ve SPSS İle Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Terzi, A.R. ve Tezci, E. (2007). Necatibey Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine
• İlişkin Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi
• Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 69-73.
• Ünsal, S., Korkmaz, F. & Perçin, S. (2016). Analysis of mathematics teachers’ self-efficacy levels
• concerning the teaching process. Journal of Education and Practice, 7(24), 99-107.
• Üredi, I. ve Üredi, L. (2006). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Cinsiyetlerine, Bulundukları Sınıflara Ve Başarı Düzeylerine Göre Fen Öğretimine İlişkin Öz Yeterlik İnançlarının Karşılaştırıl ması. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2).
• Yıldırım, C. (1999). Eğitimde Ölçme Ve Değerlendirme. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Yılmaz, G. (2007). Sınıf Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması Deneylerinin Fen Öğretimi
• Öz Yeterlik Ve Sınıf Yönetimi İnançlarına Olan Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.