JOHN LOCKE’UN TOLERANS ANLAYIŞINA BİR ELEŞTİRİ

Yıl 2017, Sayı: 8, 281 - 304, 01.04.2017

Fikret Yılmaz

Öz

John Locke 1632- 1704 , Liberalizmin babası ve aynı zamanda siyasal düşünce tarihinin en önemli şahsiyetlerinden biridir. Liberalizm’in tarihi Locke’dan çok öncesinde dayanmasına karşın Locke’u bu akımın en önemli şahsiyeti kılan şey, onun “ düşünce akımlarını tutarlı bir biçimde” ele almasıdır. Locke, herkesin kendi inancını özgür bir biçimde yaşaması gerektiğini düşünür. O, herhangi bir dini inanca sahip olan herkesin inancını hiçbir baskıya maruz kalmadan yaşayabilmesi gerektiğine inanır. Locke’un yaşadığı dönem itibariyle İngiltere’de muhalif ya da aykırı inançlara yönelik baskı her ne kadar önceki dönemlere göre azalmış olsa da o, toleransa ilişkin düşünceleriyle hem kendi döneminde hem de sonraki dönemlerde büyük bir etki bırakmış nadir şahsiyetlerden biridir. Ancak onun Katoliklere ve Ateistlere tolerans gösterilmemesi gerektiğine ilişkin düşüncesi, bütün insanlara dini tolerans gösterilmesinin zorunluluk olduğuna ait düşüncesiyle bağdaşmamaktadır. Dini tolerans hakkının bütün insanlara verilmemesi gerektiğini savunan bir düşünür olarak Locke, kanaatimizce, kendi düşünceleriyle çelişmektedir. Yazımız, Locke’un tolerans anlayışına bir eleştiri niteliği taşımaktadır. Locke’un toleransa ilişkin düşüncelerinin kendi içerisinde tutarsız olduğunu düşünmekteyiz. Amacımız, bir yandan onun tolerans anlayışını sunmak öte taraftan düşüncelerindeki çelişkileri dile getirip sonunda çözüm sunmaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

John Locke, Tolerans, Hoşgörü, Tolerans Üzerine Bir Mektup

A CRITIQUE OF JOHN LOCKE'S UNDERSTANDING OF TOLERANCE

Öz

John Locke 1632-1704 is the father of liberalism and at the same time one of the most prominent personalities of history of political thought. Despite the fact that liberalism dates back long before Locke, what makes Locke the most important figure of this movement is his "handling of thought currents in a consistent way". Locke accepts that everyone should live their own belief in a free way. Locke believes that anyone having any religious belief can live in accordance with his belief. Although oppression against oppositional or contradictory beliefs decreased in comparision to previous periods, in the period when he lived, In Britain, Locke had a great impact both on his own period and on later periods with respect to toleration. Locke, on the one hand, believed that religious toleration should be shown, however, he, on the other, believed that Catholics and atheists should not be tolerated. In our opinion, Locke contradicted himself in this view. This presentation is a critique of Locke’s Understanding of toleration. We believe that Locke’s thoughts on toleration are inconsistent within itself. Our goal is to present his understanding of toleration on the one hand and to try to present solutions to the contradictions at the end.

Anahtar Kelimeler

John Locke, Toleration, Tolerance, A Letter Concerning Toleration

Kaynakça

• Atalay, H. (1999). İngilizce- Türkçe Sözlük, C.II. İstanbul:Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Batuhan, H. (1959). Batıda Tolerans. İstanbul: Anıl Yayınevi
• Batuhan, H. (2007). Semiyotik, Fanatizm ve Tolerans. T. Yörükân (ed.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Bernasconi, R. (2011). Irk Kavramını Kim İcat Etti? Felsefi Düşüncede Irk ve Irkçılık (Z. Direk, haz.). İstanbul:Metis Yayınları.
• Bourne, H.R. (1991). The Life of John Locke. Scholar’s Choice Edition, vol. 2. Bristol: Thoemmes Press.
• Bunnin, N. ve Yu, J. (2004). The Blackwell Dictionary of Philosophy. USA: Blackwell Publishing.
• Bury, B. (1959). Fikir ve Söz Hürriyeti (A. Başman, ter.). İstanbul:Remzi Kitabevi.
• Cholakov, P. (1991). The role of rationality in the formulation of and compliance with the principles of justice. Balkan Journal of Philosophy, 7 (2), 187-194.
• Cohen, A. J. (2014). Toleration. USA: Polity Press.
• Cranston, M. (1961). John Locke. Great Britain: Green & Co.
• Çetin, İ. (1995). John Locke’da Tanrı Anlayışı. Ankara: Vadi Yayınları.
• Dunn, J. (2011). John Locke, ( H. Gür, çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Dunn, J. (2001). John Locke: Güvene Dayanan Siyaset (M. Kıratlı, ed.). Siyasal Düşüncelerin Temelleri. Brian Redhead (der.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Fraser, A. C. (1890). Locke. London: William Blackwood and Sons.
• Glare, P. G. (Ed.) (1968). Oxford Latin Dictionary. Clarendon: Oxford University Press.
• Gough, J. W (1991). The Development of Locke's Belief in Toleration. John Locke A Letter Concerning Toleration In Focus. Horton, J.; Mendus, S (ed.). USA: Routledge.
• Goldie, M. (Ed.) (2010). John Locke, A Letter concerning Toleration and Other Writings, edited and with an Introduction. Indianapolis: Liberty Fund.
• Gough, J.W. (1991). The Development of John Locke’s Belief in Toleration. John Locke: A Letter Concerning Toleration in Focus, John Horton and Susan Mendus (ed.). Lonlon: Routledge.
• Hançerlioğlu, O. (1977). Felsefe Ansiklopedisi, C. 2. Ankara:Remzi Kitabevi
• Horowitz, M. C. (2004). New Dictionary of the History of Ideas. Vol. 6. Charles Scribners Sons.
• King, P. (1967). Toleration. London: George Allen & Unwin Ltd.
• Küyel, M. T. (1996). Ferdi Hürriyet ve Hoşgörünün Felsefi Boyutu. Erdem Dergisi, C.8 (22).
• Locke, J. (1983). John Locke , A Letter Concerning Toleration In Focus. Mendus, S; Horton, J. (ed.). USA: Routledge.
• Locke, J. (1992). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme, ( V. Hacıkadiroğlu, çev.). İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Locke, J. (2014). Yönetim Üzerine İkinci İnceleme, (F. Bakırcı, çev.). Ankara: Ebabil Yayınları.
• Mendus, S. (1991). Locke: Toleration, Morality and Rationality. John Locke A Letter Concerning Toleration in Focus. Horton, J.; Mendus, S (ed.). USA: Routledge.
• Mendus, S.; Edwards, D. (1987) (ed.) On Toleration. Introduction, Susan Mendus. USA: Clarendon Press.
• Mendus, S; Horton, J. (1983) (ed.). John Locke , A Letter Concerning Toleration In Focus. USA: Routledge.
• Mendus, S. (1989). Toleration and the limits of liberalism. USA: Atlantic Highlands: Humanities Press International, Inc.
• Mendus, S. (Ed.) (2000). The Politics of Toleration In Modern Life. Durham: Duke University Press.
• Nicholson, P. (1985). Toleration As a Moral Ideal. Aspect of Toleration, Horton, J.; Mendus, S. (ed.). USA: Methuen & Co.
• Sarıkavak, K. (2013). The Thought of Tolerance in West and Musamaha in East. 4-5 October 2012 (495-504). Baku: Baku International Forum
• Şener, H. (2014). John Locke ve David Hume: Din Felsefesi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. İstanbul:Ötüken Yayınları.
• Thomson, G. (2001). On Locke. USA: Wadsworth.
• Thomson, D. (2000). Siyasi Düşünce Tarihi (A. Y. Aydoğan, çev.). Üçüncü Baskı. İstanbul: Şule Yayınları.
• Toku, N. (2003). John Locke ve Siyaset Felsefesi. Ankara:Liberte Yayınları
• Vernam, J. R. (1879). Cassell’s Latin Dictionary. Cassell:Company
• Waldron, J. (1988). Locke, Toleration and The Rationality of Persecution. Justifying Toleration: Conceptual and Historical Perspective. Susan Mendus (ed.). USA: Cambridge University Press.
• Woolhouse, R. (2011). John Locke, (A. Terzi, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.