GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLERDE KISA VADELİ SERMAYE HAREKETLERİNİN OPTİMİZASYONU

Yıl 2017, Sayı: 7, 190 - 207, 01.02.2017

Özhan Tuncay Didem Baran

Öz

Ekonomik büyüme ve kalkınmayı amaçlayan ülkeler hem ülke içinde sermaye birikimini artırmak hem de yabancı sermayeyi ülkelerine çekmek isterler. Yatırımcılar da birikimlerini dış ülkelere aktararak daha fazla gelir elde etmek isterler. Finansal serbestleşme süreci ile birlikte gelişmekte olan ekonomilere yönelik sermaye akımları büyük bir hacme ulaşmıştır. Söz konusu sermaye akımlarının gelişmekte olan ülkelerde yurtiçi yatırımların finanse edilebilmesi ile ekonomik büyüme ve hayat standardının yükseltilmesi gibi avantajları ile parasal genişleme, enflasyon ve ulusal paranın aşırı değerlenmesinden kaynaklanan finansal krizler şeklindeki olumsuzluklarından literatürde sıklıkla bahsedilmektedir. Bu çalışmanın amacı ise; sözkonusu sermaye hareketlerinin avantajlı yönlerinden hareket ederek Türkiye’ye yönelik kısa vadeli sermaye hareketlerinin optimizasyonuna yönelik bir uygulama yapılmasıdır. Geçiş olasılıkları matrisi yöntemi kullanılarak yapılan analiz sonucunda bir karar matrisi elde edilmiş ve Türkiye’nin sermaye hareketlerini kendisine çekebilmek açısından enflasyon oranı ve kur değişimi kriterlerine göre diğer ülkeler karşısında dezavantajlı ancak faiz oranı açısından avantajlı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Finansal Serbestleşme, Kısa vadeli sermaye hareketleri, gelişmekte olan ülkeler, geçiş olasılıkları matrisi

OPTIMIZATION OF SHORT TERM CAPITAL FLOWS IN DEVELOPING COUNTRIES

Öz

Capital accumulation and foreign capital inflows are essential for all Countries which aim economic growth and development. In addition to that, investors send their savings to other countries for more yields. Financial Liberalization have triggered huge capital flows towards developing countries. It was often stressed in the literature that these capital movements might be helpful in financing domestic investments, increasing economic growth and standard of living. However these capital inflows might cause financial crisis originating from rapid monetary expension, fueled inflation and real exchange rate appreciation. The aim of this paper is to optimize short term capital inflows to Turkey by using transition matrix. As a result of the analysis a decision matrix has been obtained. According to the analysis Turkey has disadvantage against other countries in terms of inflation rate and exchange rate but has advantage in terms of interest rate.

Anahtar Kelimeler

Financial liberalization, Short term capital flows, Developing countries, Transition matrix

Kaynakça

• Akçoraoğlu, A. (2000). International capital movements, external imbalances and economic growth: the case of Turkey. Yapı Kredi Economic Review, 11(2), 21-36.
• Aksaraylı, M., & Tuncay, Ö. (2009). Kısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örne- ği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 105-122.
• Akyüz, Y., Held, G., & CEPAL, N. (1993). Finance and the real economy: issues and case studies in developing countries. SRV Impresos.
• Akyüz, Y. (1993). Financial liberalization: the key issues (No. 56). UNCTAD.
• Akdiş, M. (2004). Kısa vadeli sermaye hareketlerinin yol açtığı finansal krizler ve bu krizleri önlemede kullanılabilecek araçlar: Tobin Vergisi. Active Bankacılık ve Finans Dergi- si, 6(36), 36-48.
• Akdiş, M. (2002). Küreselleşmenin Finansal Piyasalar Üzerindeki Etkileri ve Türkiye: Finansal Krizler-Beklentiler. Dış Ticaret Dergisi, 7(26), 1-45.
• Apak, S., Uçak, A., & Uzunoğlu, S. (2006). Finansal Serbestleşmenin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği. TEK Uluslararası Ekonomi Konferansı.
• Ariyoshi, M. A., Kirilenko, M. A., Ötker, M. I., Laurens, M. B., Kriljenko, M. J. I. C., & Haberme- ier, M. K. F. (2000). Capital controls: country experiences with their use and liberaliza- tion (No. 190). International Monetary Fund.
• Aslan, N., Terzi, N., & Siampan, E. (2014). Türkiye’de kısa vadeli sermaye hareketlerinin eko- nomik büyüme ve reel döviz kuru ile ilişkisi.
• Bailliu, J. N. (2000). Private capital flows, financial development, and economic growth in deve- loping countries. Ottawa: Bank of Canada.
• Balkan, E., Biçer, G., & Yeldan, E. (2002). Patterns of financial capital flows and accumulation in the post-1990 Turkish economy. mimeo, METU, Ankara.
• Barışık, S., & Açıkgöz, E. (2007). Türkiye’de Uluslar arası Sermaye Hareketleri Faiz İlişkisi: 1992–2005 Dönemi VAR Analizi. TİSK Akademi Dergisi, 2(3).
• Bayar, F. (2008). Küreselleşme kavramı ve küreselleşme sürecinde Türkiye. Uluslararası Eko- nomik Sorunlar Dergisi, 32, 25-34.
• Berument, H., & Dincer, N. N. (2004). Do capital flows improve macroeconomic performance in emerging markets?: the Turkish experience. Emerging Markets Finance and Tra- de, 40(4), 20-32.
• Borensztein, M. E., Jeanne, M. O., Mauro, M. P., Zettelmeyer, M. J., & Chamon, M. M. (2005). Sovereign debt structure for crisis prevention (No. 237). International Monetary Fund.
• Celasun, O., Denizer, C., & He, D. (1999). Capital Flows, Macroeconomic Management, and the Financial System: The Turkish Case, 1989-97 (Vol. 2141). World Bank Publications.
• Çeviş, İ., & Kadilar, C. (2001). The Analysis of the Short-term Capital Movements by Using the VAR Model: The Case of Turkey. The Pakistan Development Review, 187-201.
• Çimenoğlu, A., & Yentürk, N. (2003). Impacts of International Capital Inflows on the Turkis- hEconomy. ERCMETU VI. International Conference in Economics Symposium Procee- dings.
• De Grauwe, P. (2000). Controls on capital flows. Journal of Policy Modeling, 22(3), 391-405.
• Demirçelik, A., & Bahşayiş, T. (1995). Şirketler Kesiminin Reel Yatırımları ve Bunların Finans- manı. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu.
• Dinler, Z. (2005). İktisada Giriş (11 b.). Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• Direkçi, T. B., & Kaygusuz, S. (2013). Kısa Vadeli Sermaye Hareketlerinin Makroekonomik De- ğişkenler İle Olan Etkileşimi: Türkiye Örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(9).
• Edwards, S. (1999). How effective are controls on capital inflows? An evaluation of Chile’s expe- rience. Mimeograph, UCLA, June.
• Eichengreen, B., Tobin, J., & Wyplosz, C. (1995). Two cases for sand in the wheels of internatio- nal finance. The Economic Journal, 105(428), 162-172.
• Ekinci, A. (2011). Sermaye Hareketleri Büyüme İlişkisi: OECD Ülkeleri Örneği. In Anadolu In- ternational Conference in Economics II, Eskişehir.
• Emil, M. F., & Vehbi, M. T. (2003). Uluslararası Sermaye Hareketleri ve Kalkınma: Türkiye Ör- neği. Ekonomik Yaklasim, 14(48), 1-23.
• Erataş, F., & Öztekin, D. (2010). Kısa Vadeli Sermaye Akımlarının Belirleyicileri: Türkiye Örne- ği. Ekonomi Bilimleri Dergisi, II/2.
• Eset, U. (1997). Türkiye’de Finansal Serbestleşme Deneyiminin Öğrettikleri ve Reel Ekonomi. İktisat Dergisi, 75-78.
• Fischer, S. (1999, April). The Financial Crisis in Emerging Markets: Some Lessons. In Speech delivered at the conference of the Economic Strategy Institute, Washington, DC, www. imf. org/external/np/speeches/1999/042899. htm (Vol. 1).
• Fischer, S. (2003). Globalization and its challenges. The American economic review, 93(2), 1-30.
• Foreman-Peck, J., Hallett, A. H., & Ma, Y. (2000). A monthly econometric model of the transmis- sion of the Great Depression between the principal industrial economies. Economic Modelling, 17(4), 515-544.
• Glick, R. (1998). Capital flows and exchange rates in the Pacific Basin. FRBSF Economic Letter.
• Calvo, G. A., Leiderman, L., & Reinhart, C. M. (1993). Capital inflows and real exchange rate appreciation in Latin America: the role of external factors. Staff Papers, 40(1), 108-151.
• Calvo, G. A., Leiderman, L., & Reinhart, C. M. (1996). Inflows of Capital to Developing Count- ries in the 1990s. The Journal of Economic Perspectives, 10(2), 123-139.
• Frederic, M. (2001). Financial policies and the prevention of financial crises in emerging market countries. NBER Working Papers.
• Güriş, B., & Kiran, B. (2007). Reel faiz oranı ve reel döviz kurunun kısa vadeli sermaye hareket- lerine etkileri: Sınır testi yaklaşımı. Iktisat Isletme ve Finans, 22(255), 85-94.
• İnsel, A., & Sungur, N. (2003). Sermaye Akımlarının Temel Makroekonomik Göstergeler Üze- rindeki Etkileri: Türkiye Örneği-1989: III-1999: IV (No. 2003/8). Discussion Paper, Tur- kish Economic Association.
• Kar, M., & Kara, M. A. (2003). Türkiye’ye Yönelik Sermaye Hareketleri ve Krizler. Dış Ticaret Dergisi, 8(29), 46-80.
• Laws, R., & Outlook, R. E. (1997). Capital flow sustainability and speculative currency at- tacks. Finance & Development.
• Karaca, S. S. (2010). Uluslararası Sermaye Hareketleri ve Kriz Sonrası Görünüm.
• Karahan, Ö., & İpek, E. (2013). Türkiye’ye Yönelik Yabancı Sermaye Akımlarının Hacim ve Kompozisyonundaki Gelişmeler. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21, 237- 262.
• Karan, M. B. (2011). Yatırım analizi ve portföy yönetimi. Gazi Kitabevi.
• Kaya, Y. T. (1998). Sermaye hareketleri ve kısa vadeli sermaye hareketlerinin modellenmesi: Türkiye örneği. Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları, 2487, 33-43.
• Keskin, N. (2008). Finansal serbestleşme sürecinde uluslararası sermaye hareketleri ve makroe- konomik etkileri: Türkiye örneği (Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü).
• Kıran, B. (2007). Türkiye'de reel döviz kuru ile kısa ve uzun vadeli sermaye hareketleri ilişki- si. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 269-283.
• Kıvılcım, F. (2013). Küreselleşme Kavramı Ve Küreselleşme Sürecinin Gelişmekte Olan Ülke Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1).
• Machlup, F. (1950). Three concepts of the balance of payments and the so-called dollar shorta- ge. The Economic Journal, 60(237), 46-68.
• McLean, B., & Shrestha, S. (2002). International financial liberalisation and economic growth. Sydney, Australia: Reserve Bank of Australia.
• Morande, F. G. (1988). Domestic currency appreciation and foreign capital inflows: What comes first?(Chile, 1977–1982). Journal of International Money and Finance, 7(4), 447-466.
• OECD (1), https://data.oecd.org/conversion/exchange-rates.htm (erişim tarihi: 11.08.2016)
• OECD (2), https://data.oecd.org/drf/private-flows.htm (erişim tarihi: 5.09.2016)
• Örnek, İ. (2008). Yabanci Sermaye Akimlarinin Yurtiçi Tasarruf ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği. AÜ SBF Dergisi, 63(2), 199-207.
• Şimşek, A. R. (2007). Kısa vadeli sermaye hareketleri ve Türkiye ekonomisine etkileri.
• TCMB, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, http://evds.tcmb.gov.tr/cbt.html, 2011
• Türsoy, T. (2011). Sermaye hesabı liberalizasyonu: teorik bir inceleme. Doğuş Üniversitesi Der- gisi, 9(2), 217-231.
• Vergil, H., & Karaca, C. (2010). Gelismekte Olan Ülkelere Yönelik Uluslararasi Sermaye Hare- ketlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi1/The Effects of In- ternational Capital Movements through Developing Countries on Economic Growth: The Panel Data Analysis. Ege Akademik Bakis, 10(4), 1207.
• Yeldan, E. (2005). Sıcak para akımları, dış borçlar ve reel kur. Erişim Adresi: www. bilkent. edu. tr/~ yeldane/Yeldan15_9Mar05. pdf [06.07. 2006].
• Yentürk, N. (1997). Finansal Serbestlik ve Makroekonomik Dengeler Üzerindeki Etkile- ri. Ekonomik Yaklaşım, 8(2), 131-156.
• WORLDBANK (1).(2016) http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&series=FP.CPI.TOTL.ZG&c ountry adresinden erişildi.
• WORLDBANK (2). (2016) http://archive.data.worldbank.org/indicator/FR.INR.LEND adresin- den erişildi.
• WORLDBANK (3) (2016) http://data.worldbank.org/indicator/BX.PEF.TOTL.CD.WD adresin- den erişildi.