ORTAOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA ŞİİRİN YERİ

Yıl 2016, Sayı: 4, 284 - 303, 01.06.2016

Ömer Kemiksiz

Öz

Bu çalışmada ortaokul 6, 7, 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin çeşitli açılardan incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla her sınıf seviyesi için dört kitap olmak üzere toplam on iki adet öğretmen kılavuzu kitabı değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmada öncelikle her yayınevinin kılavuz kitabındaki şiirlerin bütün metinler içindeki oranı belirlenmiş, daha sonra bu şiirlerin okuma, dinleme ve serbest okuma metinlerine göre dağılımı ortaya konulmuştur. Ardından ders kitaplarındaki ortak şiir ve şairler hakkında bilgi verilmiş, son olarak da şiirlerin temalara göre dağılımına bakılmıştır. Elde edilen bulgular tablolar ve grafikler ile sunulmuştur. Araştırma bulgularına göre kitaplardaki okuma, dinleme ve serbest okuma şeklindeki 438 metnin 79’unun şiir türü olduğu, sınıf seviyesi olarak şiire en fazla 6. sınıf kitaplarında, metin türü olarak okuma metinlerinde ve tema olarak Atatürk temalarında yer verildiği, kitaplarda şiirlerine yer verilen şairlerden on üç tanesinin ortak şairler, kitaplardaki şiirlerden yedi tanesinin de ortak şiirler olarak öne çıktığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe dersi, ders kitabı, metin türü, şiir, tema.

POEMS IN TURKISH LANGUAGE COURSEBOOKS AT SECONDARY SCHOOL

Öz

This study aims to assess poems in Turkish language coursebooks of 6th, 7th, 8th grades at secondary school in a variety of aspects. To this end, a total of twelve teacher's books, being four books for each grade, are assessed. First of all, the ratio of poems in teacher's book of each publishing house to the whole text is detected, then the distribution of these poems by reading, listening and free reading texts is revealed. Afterwards, information is given about common poems and poets; finally the distribution of poems by themes is assessed. The obtained findings are presented in tables and graphs. According to the research findings, 79 of 438 reading, listening and free reading texts in the coursebooks are poems; mostly 6th grade gives place to poems among all secondary school grades, in reading texts among text types, and in Atatürk themes among all themes. It is also found that thirteen poets and seven poems are common in the books.

Anahtar Kelimeler

Turkish language course, coursebook, text type, poem, theme.

Kaynakça

• Akbayır, S. (2006). Eğitim fakülteleri için cümle ve metin bilgisi. Ankara: Pegem.
• Akyol, H. (2006). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök.
• Arhan, S., Başar, S. ve Demirel, T. (2014). İlköğretim Türkçe 8 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB.
• Arıcı, A. F. , Ungan, S. ve Şimşek, T. (2012). Çocuk edebiyatı türleri ve çocuk eğitimine katkıları. T. Şimşek (Ed). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı (s. 217-322). Ankara: Grafiker.
• Baş, B. (2003). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin türleri üzerine bir inceleme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 8, 257-265.
• Bilkan, A. F. (2005). Çocuk edebiyatı-kavram ve mahiyet. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayı- sı, 104-105, 7-16.
• Cansız- Aktaş, M. (2015). Nitel veri toplama araçları. M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eği- timde bilimsel araştırma yöntemleri (ss. 337-371). Ankara: Pegem.
• Cemiloğlu, M. (2009). Türkçe öğretimi. Bursa: Alfa Akademi.
• Çeçen, M. A. ve Çiftçi, Ö. (2007). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 173, 39- 49.
• Demirci, S. ve Kabahasanoğlu, V. (2009). Üniversitelerde Türk dili: yazılı ve sözlü anlatım dersleri. İstanbul: Türkmen.
• Emre, İ. (2012). Yazı anlatım türleri. İ. Emre (Ed.). Türk dili ve kompozisyon bilgisi (s.147-225). An- kara: Anı.
• Ercan, A. N. (2014). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin şekil, tema ve tür açılarından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 15-27.
• Erdal, K. (2010). Çocuk edebiyatının kaynakları (şiir). Ö. Yılar ve L. Turan (Ed.). Eğitim fakülteleri için çocuk edebiyatı (s. ). Ankara: Pegem.
• Erdoğan, R. (2009). Türk dili ve kompozisyon. Bursa: Marmara Kitabevi.
• Gökalp- Alparslan, G. (2010). Yazılı ve sözlü anlatım (şiir). N. Demir ve E. Demir (Ed.). Türk dili: Yazılı anlatım- sözlü anlatım (s. 173-179). Ankara: Nobel.
• Güleryüz, H. (2002). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem.
• Gündüz, O. ve Şimşek, T. (2011). Anlama teknikleri-1: Okuma eğitimi el kitabı. Ankara: Grafiker.
• Kaplan, F. (2015). İlköğretim Türkçe 6 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Öğün.
• Kaplan, Ş. ve Yıldırım-Şen, G. (2014). İlköğretim Türkçe 6 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Gizem.
• Kaplan, Ş. ve Yıldırım-Şen, G. (2014). İlköğretim Türkçe 8 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Yıldı- rım.
• Karaalioğlu, S. (1976). Sözlü-yazılı kompozisyon: Konuşmak ve yazmak sanatı. İstanbul: İnkılap ve Aka.
• Karabıyık- Ün, F. (2013). İlköğretim Türkçe 6 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Evren.
• Karabıyık- Ün, F. (2014). İlköğretim Türkçe 8 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Evren.
• Karatay, H. (2014). Okuma eğitimi: Kuram ve uygulama. Ankara: Pegem.
• Kavcar, C., Oğuzkan, A. F., ve Aksoy, Ö. (2011). Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Anı.
• Keklik, S. (2009). 1-8. sınıf Türkçe ders kitaplarının metin türleri ve özellikleri açısından ince- lenmesi. 1. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi. http://www.eab.org.tr/eab/2009/pdf/468.pdf adresinden erişilmiştir.
• Kıbrıs, İ. (2008). Şiir Nedir? Ana dili öğretiminde şiirden nasıl yararlanılır?. A. Tazebay ve S. Çelenk (Ed.). Türkçe Öğretimi: İlke-yöntem-teknikler (s. 331-356). Ankara: Maya Akademi.
• Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından değer- lendirilmesi. Ulusal İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (1), 594-626.
• Komisyon. (2013). İlköğretim Türkçe 6 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB.
• Komisyon. (2013). İlköğretim Türkçe 7 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB.
• MEB. (2006). Türkçe dersi (6, 7, 8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB.
• MEB. (2009). İlköğretim Türkçe dersi ( 1-5. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB.
• Özbay, M. ve Çeçen, M. A. (2012). Türkçe ders kitaplarında (6-8. Sınıflar) yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1 (1), 67-76.
• Par, A. H. (1982). Planlı yazma sanatı-kompozisyon. İstanbul: Serhat Dağıtım.
• Pilav, S. ve Oğuz, M. M. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metin türleri üzerine bir araş- tırma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 16-30.
• Sarbay, A. (2013). İlköğretim Türkçe 7 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Meram.
• Solak, M. ve Yaylı, D. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının türler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (9), 444-453.
• Şahbaz-Dağlıoğlu, E. (2014). İlköğretim Türkçe 7 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Cem.
• Şahin, D. (2013). İlköğretim Türkçe 8 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Ada.
• Tezgör, H. (2013). “Bin atlı akınlarda çocuklar”: Ortaokul Türkçe ders kitaplarında şiir (1929-2005). İstanbul: İletişim.
• Üründü, V. (2011). 6-8. sınıf Türkçe ders kitaplarının tema ve metin türü yönünden incelenmesi (Ya- yımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Yakıcı, A., Yücel, M., Doğan, M. ve Yelok, V.S. (2008). Üniversiteler için Türk dili ve kompozisyon bilgileri. Ankara: Gazi.
• Yalçın, C. (1989). Güzel konuşma ve yazma kılavuzu. Ankara: Yalçın Emel.
• Yangın, B., Celepoğlu, A. ve Türkyılmaz, F. (2013). İlköğretim Türkçe 7 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Pasifik.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, E. (2012). Şiirin Türkçe eğitimindeki işlevi ve ilköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitapların- daki şiirlerin yerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversi- tesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Yurt, G. ve Arslan, M. (2014). 7. Sınıf Türkçe ders kitaplarının şekil-içerik-metin yönünden ince- lenmesi: Zambak ve Pasifik Yayınları örneği. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 317- 327.