YAZILI VE SÖZLÜ KAYNAKLARIN ANLATIMI İLE TURGUTREİSLİ BİR DENİZ ŞEHİDİ: EMİN SÜZEN 1931 – 1953

Yıl 2015, Sayı: 2, 86 - 104, 01.12.2015

Cezmi Çoban

Öz

4 Nisan 1953 Cumartesi günü, Türk Denizcilik Tarihi’nin en acı günlerinden biri yaşanmıştır. Çanakkale Boğazında meydana gelen deniz kazasında; Naboland adlı İsveç bandıralı şilep ile Akdeniz’de gerçekleştirilen NATO tatbikatı bitimi Gölcük Deniz Üssüne dönen Dumlupınar denizaltısı, Naraburnu açıklarında çarpışmışlardır. Çarpışmanın şiddetiyle baş tarafından yara alıp batmaya başlayan Dumlupınar, dakikalar içinde sulara gömülmüştür. Kazayı takip eden üç gün boyunca kurtarma çalışmalarının sonuçsuz kalması üzerine, Millî Savunma Bakanlığı Temsil Bürosu 6 Nisan 1953 Pazartesi günü yayınladığı tebliğinde 81 denizcinin hayatlarından ümidi kestiğini belirtmiştir. Bu çalışmada, Dumlupınar Denizaltı Faciası’nda şehit düşen denizcilerimizden Turgutreisli Mükellef Onbaşı Emin Süzen’in, şehit olana kadarki hayatı; belgelerin ve sözlü tarih çalışmalarının ışığında sunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Emin Süzen, Turgutreis, Dumlupınar Denizaltısı, Türk Denizcilik Tarihi, Yerel Tarih

A SEA MARTYR IN TURGUTREIS: EMIN SÜZEN 1931 – 1953 IN WRITTEN AND ORAL NARRATIVES

Öz

On Saturday, April 4, 1953, the Turkish Maritime History has experience done of the most painful days. Swedish-flagged freighter called Naboland and submarine Dumlupınar who were returning to the naval base of Gölcük at the end of the NATO exercise in the Mediterranean fought off Cape Nara. Wounded from head and sink away by the violence of collision Dumlupınar buried in water in minutes. Rescue operations for the three days following the accident turnedoutto be fruitless, representing the Bureau of the Ministry of National Defense issued a communiqué on Monday 6 April 1953 stated that 81 sailors gave up hope of their lives. In this paper, Corporaltaxpayer from Turgutreis Emin Süzen’s life until he martyrized in the catastrophe of Dumlupınar Submarine, try to be presented in the light of the work of local history and documents.

Anahtar Kelimeler

Emin Süzen, Turgutreis, Dumlupınar Submarine, Turkish Maritime History, Local History

Kaynakça

• I. Yazılı Kaynaklar AKBAŞ, Rahmi, Osmanlı’nın Son Döneminden Cumhuriyet’e Türk Donanması ve Refah Faciası, Ba- sılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya 2011.
• ARIKANLI, Oğuz, Tarihimizde İlkler, Milliyet Yayınları, İstanbul 1973.
• ARIT, Fikret, “Dumlupınar’a İlk Dalışın Hiçbir Yerde Çıkmamış Fotoğraflarla Hikâyesi Deni- zaltının Üstündeyim ” Hayat dergisi, Yıl:3, Cilt: 5, Sayı: 105, 10 Ekim 1958, s.20.
• ARKULA, İbrahim, “4 Nisan”, Bodrum Yarımada gazetesi, 06.04.2004, s. 4.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi, 15. Baskı, Alkım Yayınevi, İstanbul 2005.
• ARTUÇ, Nevzat, “Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı Denizaltı Gücünü Artırma ve Deni- zaltı Subay – Er Yetiştirme Çabaları”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XXIII, Sayı:2, Aralık 2008, s.58.
• ATAÖV, Türkkaya, Amerika Nato ve Türkiye, 2. Baskı, Aydınlık Yayınevi, Ankara 1969.
• BARGUT, Şemsi, “1945’ten 1974’e Kadar Türk Deniz Kuvvetleri” Derya dergisi, Sayı:94, Tem- muz 1975, s.11.
• “Batan Dumlupınar Denizaltısında 88 Kişinin Hayatından Ümit Yok”, Akşam gazetesi, 04.1953, s. 1.
• BATMAZ, Şakir, “II. Abdülhamid Devri Osmanlı Bahriyesi” Türk Denizcilik Tarihi, Editörler: İdris Bostan- Salih Özbaran, C.I, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul 2009, s. 169.
• BATMAZ, Şakir, II. Abdülhamit Devri Osmanlı Donanması, Basılmış Doktora Tezi, Erciyes Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2002.
• BEYDİZ, Mustafa Gürbüz, “Orta Asya Türk Toplumlarında Su Kültürü”, I. Turgut Reis Türk Denizcilik Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Turgutreis Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları, Bodrum , s. 133. I. Turgut Reis Türk Denizcilik Tarihi Sempozyumu Bildirileri 27-28 Mayıs 2011, Yayına Hazırlayan- lar: Cihan Yemişçi, Tarık Eray Çakır, Cezmi Çoban, F.Aysel Dıngıl, Gözde Sazak, Turgutreis
• Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları, Bodrum 2013.
• BÜYÜKTUĞRUL, Afif, “Atatürk ve İzlediği Deniz Politikası”, Derya dergisi, Sayı:138, Tem- muz-Ağustos 1980, s. 5.
• BÜYÜKTUĞRUL, Afif, Büyük Atamız ve Türk Denizciliği, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul1969.
• ÇAĞDAŞ, Seyfeddin Orhan “İlk Türk Denizaltısı ‘Yıldıray’ Törenle Donanmamıza Katıldı”, Derya dergisi, Sayı: 145, Eylül-Ekim 1981, s. 20.
• DAŞ, Mustafa, “Türklerin Bizans ve Venedik’le Denizlerdeki İlişki ve Mücadeleleri(XI.-XIV. Yüzyıllar” Türk Denizcilik Tarihi, C.I, Editörler: İdris Bostan, Salih Özbaran, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul 2009, s. 50-51.
• DAVENPORT, Richard Alfred, A Dictionary of Biography: Comprising the Most Eminent Characters of all Ages Nations and Professşions, Publishedby J&B. Williams, Massachusetts 1839.
• DELGAD, James P., Misadventures of a Civil War Submarine: Iron, Guns, and Pearls, Tamu Press, Texas 2012.
• DEMİRKAN, Öge, “Dumlupınar’ı Geç ve Hatalı Emir Batırdı”, Vatan gazetesi, 02.04.2006, s. 19.
• “Dumlupınar Denizaltımız Battı”, Milliyet gazetesi, 05.04.1953, s.1.
• Denizaltı Filosu Türk Denizaltıcılığının 100. Yılı, Dz. K. K. Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı, İstanbul 1986, s.30.
• Dumlupınar Şehitleri 4 Nisan 1953’ ün Hâzin Hatırası, (Yayın Yeri ve Yılı Yok).
• “Dumlupınar Şehidleri İçin Son İhtiram Vazifesi”, Cumhuriyet gazetesi, 08.04.1953, s.1.
• ERDOĞAN, Haşim, H.1319 (M.1901) Tarihli Bahriye Salnamesinin Transkripsiyon ve Değerlendiril- mesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri
• FONTENOY, Paul E.,Submarines: An Illustrated History of Their Impact, Abc Clio Inc., California GENCER, Ali İhsan, Bahriye’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezareti’nin Kuruluşu 1789
• – 1867, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2001.
• Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi, C. 5, İstanbul 1984, s.2763.
• GÜLEN, Nejat, Şanlı Bahriye Türk Bahriyesinin İki Yüz Yıllık Tarihçesi 1773 – 1973,2. Baskı, Kastaş Yayınevi, İstanbul 2001.
• GÜLER, Ersin, Gölcük Tersanesi Komutanlığı Tarihçesi 1926 – 1999, Dz. K.K. Basımevi, İstanbul
• GÜNGEN, Coşkun, XVI. Yüzyıldaki Gelişmeler Işığında Osmanlı Denizciliği, Dz.K.K. Karargah Basımevi, Ankara 1997.
• KOCA, Salim, Türkiye Selçukluları Tarihi (Malazgirt’ten Miryokefalon’a 1071-1176), C.II, Karam Yayınları, Çorum 2003.
• KOÇU, Reşad Ekrem, Osmanlı Padişahları, Ana Yayınevi, İstanbul 1981.
• MERCAN, Evren, “Osmanlı Bahriyesi’nde İlk Denizaltılar: Abdülhamid ve Abdülmecid” Gü- venlik Stratejileri dergisi, Yıl:8, Sayı:15, Haziran 2012, s.179.
• METEL, Raşit, “Denizaltıcılık Tarihimiz I”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı:17, Şubat 1969, s.
• METEL, Raşit, “Denizaltıcılık Tarihimiz II”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 18, Mart 1969, s.80-81.
• PARLAK, Türkmen, “Oramiral Eyiceoğlu ile Şehit Anası Fatma Nine Sarılıp Ağlaştı” Milliyet gazetesi, 22.06.1972, s.1.
• REYBURN, James S.,Electric Boat Corporation, Arcadia Publishing, San Francisco 2006.
• RİNDSKOPF, Mike H.,SteelBoatsİron Men History of the U.S. Submarine Force, Turner Publishing Company Staff, New York1994.
• RN, Jeff Tall Obe, Denizaltılar, Çeviri: Nimetullah Üner, Alkım Yayınevi, İstanbul 2011.
• SEMİZ, Yaşar, “Türk Basınında Dumlupınar Denizaltı Faciası (4 Nisan 1953) ve Sonrası”, Tarih- çiliğe Adanmış Bir Ömür Prof. Dr. Nejat Göyünç’e Armağan, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştır- maları Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi Matbaası, Konya 2013, s. 218.
• ŞUMNU, Erdoğan, “Deniz Savaşı Tarihinden Bir Yaprak Pasifikte Denizaltı Savaşı” Derya der- gisi, Sayı:144, Temmuz-Ağustos 1981, s. 14.
• TALUY, Fikret, “Dünün Bugünün ve Yarının Denizaltı Gemileri”, Donanma Dergisi, C. 65, Sayı: , Ekim 1953, s.1.
• TANERİ, Aydın, “Anadolu Selçukluları’nın Bilinçli Denizcilik Politikası”, Derya dergisi, Sa- yı:88, Ocak 1975, s. 6.
• TOY, Mutlu, Savaşta ve Barışta Türkiye’nin Savunması Açısından Denizaltı Gücünün Stratejik Etkile- ri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze 2007.
• TURAN, Osman, Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, 14. Basım, Ötüken Neşriyat A.Ş., İs- tanbul 2003.
• “Turgut Reis Anıtı Önünde Bir Şehit Anası”, Cumhuriyet gazetesi, 22.06.1972, s.1.
• Türk Deniz Kuvvetleri Bin Yılın Güncesinden Seçmeler, Hazırlayanlar: Nurcan Bal-Figen Atabey, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul 2009.
• Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2005.
• Türkiye Ansiklopedisi 1923 - 1973, C. II, Kaynak Kitaplar Basım Yayın ve Ticaret A.Ş., İstanbul
• USLUER, Yılmaz, “Deniz Kuvvetleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Sayı: 83, İstan- bul 1985, s. 2622.
• UZUN, M. Engin, Atatürk Dönemi Türk Bahriyesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir 2004. II. Sözlü Kaynaklar
• Haris Tengiz, 1913, Akçaalan Mahallesi, Turgutreis-BODRUM.
• Şakir Çaputçu, 1931, Akçaalan Mahallesi, Turgutreis-BODRUM.
• Zeynep Süzen, (1928 – 24.11.2013), Akçaalan Mahallesi, Turgutreis-BODRUM.