GÖRME ENGELLİLERE YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ

Yıl 2015, Sayı: 1, 138 - 173, 01.06.2015

Serdar Bulut

Öz

Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi adına yazılan ilk eserimiz Kaşgarlı Mahmut’un Divanü Lügati’t Türk isimli eseridir. Fakat yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin tarihi Sümerler dönemine kadar götürülebilinir. Bu durumu ödünç alınan kelimelerden anlamaktayız. Bu kadar tarihi bir geçmişi olan yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanı yazılı belge yetersizliği yüzünden geri kalmış görünmektedir. Cumhuriyetin ilanından sonra ivme kazanan alan özellikle 1984 yılında Ankara Üniversitesi TÖMER’in kurulmasıyla beraber derli toplu bir şekilde ilerlemeye başlamıştır. Ankara Üniversitesi TÖMER’den sonra diğer üniversitelerde de yabancı dil olarak Türkçe öğretimi adına adımlar atılmıştır. Uygulamaya ve teoriye yönelik akademik anlamda birçok çalışma yapılmıştır. Aşamalı kur sistemine göre dört temel beceri üzerinden yabancı dil olarak Türkçe öğretimine devam edilmektedir. Bazı üniversitelerin bünyesinde lisansüstü eğitime yönelik olumlu çalışmalar mevcuttur. Türkçe Eğitimi ve Türk Dili Edebiyatı bölümü öğrencilerinin de alana olan ilgisi her geçen gün artmaktadır. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi lisans bölümlerinin de açılması yönünde olumlu gelişmeler yaşanmaktadır. Tüm bu olumlu havaya rağmen henüz istenilen seviyeye gelinebilmiş değildir. Özellikle kaynak konusunda, metot ve yöntem konusunda önemli eksiklikler vardır. Engellilerin hayatımızın her yerinde bulunduğu bir dünyada engellileri görmezden gelmek, yapılabilecek en büyük hatadır. Çünkü bizim onları görmezden gelmemiz dışında hiçbir engel engellilere engel olamaz. Hele ki Türkçeyi dünya dili yapmak istiyorsak, diğer toplumlardan iki kat daha fazla çalışarak, daha fazla kişiye ulaşmayı hedef edinmeliyiz. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi alanında engellilere yönelik yapılan herhangi bir çalışma mevcut değildir. Engelliler de hayatımızın her yerinde var olduğuna göre acilen engellilere yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Biz bu bildirimizde sosyal sorumluluk kapsamında görme engellilere yabancı dil olarak Türkçe öğretimini farklı değişkenler açısından ele alarak incelemeye çalışacağız. Bu incelememiz esnasında “Görme Engellilere Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi”nin sorunlarından da bahsederek, görme engellilere yabancı dil olarak Türkçe öğretimi yapılırken neler yapılması gerektiğini anlatacağız.

Anahtar Kelimeler

Görme Engelliler, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Sorunlar, Braille Alfabe, Konuşan Kitap

TEACHING TURKISH AS A FOREIGN LANGUAGE TO THE VISUALLY IMPAIRED PEOPLE

Öz

Divanu Lugati’t Turk is our first masterpiece written on behalf of Teaching Turkish as Foreign Language. However, date of teaching Turkish as a foreign language can be traced back to the Sumerian period. We understand this situation from the borrowed words. The field of teaching Turkish as a foreign language which has that far historical background seems to be lagging behind due to lack a written document. After the proclamation of the Republic, this field got accelerated and especially in 1984 with the establishment of the Ankara University TOMER the field began to progress in a good way. After TOMER, Ankara University has taken steps in the name of teaching Turkish as a foreign language at other universities. There have been many practices and theory oriented studies in the academic sense. According to the hierarchical established system it is continuing to teaching Turkish as a foreign language through four basic skills. The graduate positive studies are available at some universities. Turkish Education and Turkish Language and Literature Department students interest to the filed is increasing with each passing days. Teaching Turkish as Foreign Language caused positive developments in terms of opening undergraduate programs. Despite all this positive atmosphere it has not yet reached the desired level. Especially with regards to source, there are significant gaps in the methods and techniques. In our world, there are disability people throughout our lives and ignoring them is the biggest mistake that can be made. Because no obstacles can stop the disabled people beside our ignoring them. Especially if we want to make Turkish language as the world language, we have to work twice as much from other communities and target to reach more people. In the field of teaching Turkish as a foreign language there is no any studies conducted for the disabled people. There are also handicapped in every part of our lives so works for the disabled people must urgently be done. In this study, we will try to check by addressing the different variables of teaching Turkish as a foreign language to the visually impaired within the framework of social responsibility. In this study, we deal with the problems in teaching Turkish as a foreign language to the visually impaired and explained what steps should be taken while teaching Turkish as a foreign language to the visually impaired.

Anahtar Kelimeler

Blind, Teaching Turkish as a Foreign Language, Issues, Braille Alphabet, Talking Book

Kaynakça

• ARSLAN, Mustafa- GÜRSOY Aynur (2008), Rol Yapma ve drama Etkinlikleriyle Yabancılara Türkçe Öğretiminde Motivasyonun Sağlanması, Ege Eğitim Dergisi, (9)2, ss.109-124.
• AY, Sevinç, VAROL, Asaf, (2007), Görme Engelliler İçin Yeni Bir Arayüz Tasarımı, Ulusal Teknik Eğitim, Mühendislik ve Eğitim Bilimleri Genç Araştırmacılar Sempozyumu (UMES 2007), 20- 22 Haziran, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli, Bildiriler Kitabı, S.154-158, ss.1419-1431.
• AZİZOĞLU, Nahide İrem (2013), Görme Engellilere Türkçe Öğretiminin Sorunları, Gazi Üniver- sitesi Türkçe Araştırmaları Akademik Öğrenci Dergisi, Yıl:3, Sayı:4, ss.1-7.
• BAKIRCI, Ramazan (2009), Milli Kütüphane’de Görme Engellilere Sunulan Hizmetler ve Ge- lişmeler, Bilgi Dünyası Dergisi, 10 (1), ss.100-104.
• BAKIRCI, Ramazan, (2011), Hollanda’da Görme Engellilere Verilmekte Olan Dijital Erişimli Bilgi Sistemi ve Türkiye’de Durum, Türk Kütüphaneciliği 25, 2, ss.306-311.
• BAYKOÇ, Necate (Editör) (2010), Özel Eğitim, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
• BECEL, Ayşe (2014), Yabancılara Türkçe Öğretimi İçin Geliştirilen Müzikal Beyin Eğitme- ni:Earworm(s), Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Cilt:3, Sayı:3, ss.99-106.
• BÜYÜKSAN, Yavuz Fatih (2009), Görme Engellilere Yinelik Konuşan Kitaplık Hizmetinin Ge- liştirilmesi “Milli Kütüphane Örneği”, Uzmanlık Tezi, (Tez Danışmanı:Kültür ve Tu- rizm Uzmanı Niyazi ÜNVER), Ankara.
• DEMİR, Muhammet Ali-ÖZTÜRK, Ali (2013), Türkiye Üniversitelerinde Görme Engelli Öğren- cilere Osmanlı Türkçesi Öğretimi:Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümlerine Yönelik Atılmış Adımlar, Arşiv Emektarlarına Armağan, (Haz.Nizamettin Oğuz-İshak Keskin), İstanbul, ss.141-168.
• DEMİR, Tazegül-ŞEN, Ülker (2009), Görme Engelli Öğrencilerin Çeşitli Değişkenler Açısından Öğrenme Stilleri Üzerine Bir Araştırma, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 2/8, Summer, ss.154-161.
• EMİROĞLU, Bülent Gürsel, (2008), Üniversitelerde Görme Engelli Öğrenciler İçin Bilişim, Aka- demik Bilişim, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale, 30 Ocak-1 Şubat 2008, ss.1-5.
• ENÇ, Mitat (2005), Görme Özürlüler-Gelişim, Uyum ve Eğitimleri, Gündüz Eğitim ve Yayıncı- lık, 2. Baskı, Ankara.
• ERİŞKON CANGİL, Binnur, (1999), Yabancı Dil Öğretiminde Bilgisayar, Yaşadıkça Eğitim Dergi- si, 64. Sayı, Ekim-Aralık , İstanbul, ss.26-29.
• FİDAN, Nurettin (2012), Okulda Öğrenme ve Öğretme, Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• GÜRDAL, Ahmet-ARSLAN, Mustafa (2011), Oyun ve Bulmaca Etkinlikleriyle Yabancılara Türkçe Kelime Öğretim Yöntemi, 1st International Conference on foreign Language Teac- hing and Applied Linguistics, May 5-7, Sarajevo, ss.36-49.
• MADEN, Sedat-DİNCEL, Ömür (2015), İnformal Öğrenme Yaklaşımının Yabancı Dil olarak Türkçe Sözcük Öğretimine Etkisi, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:206, ss.30-53.
• MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) (2008), Çocuk Gelişimi ve Eğitimi-Görme Engelliler, Ankara.
• ÖZGÜR, İskender (2013), Engelli Çocuklar ve Eğitimi-Özel Eğitim, Karahan Kitabevi, 4. Baskı, Adana.
• ÖZYÜREK, Mehmet, Görme Engelliler, Açıköğretim Fakültesi, Ünite:9, ss.127-152.
• Pools-m, Bilgisayar Destekli Dil Öğrenimi (CALL), www.languages.dk, ss.1-42.
• ŞAHİN, Abdullah – SEVİM, Oğuzhan – ÇİĞDEM, Serkan – AYDIN, Gülnur, (2011), Görme Engelli Türkçe Öğretmenlerinin Eğitim Öğretim ortamındaki Durumlarına Yönelik Dü- şünceleri, e-Journal of New World Sciences Academy, Volume:6, Number:1, ss.515-525.
• TEZCAN, Fatma Gamze-TANRIKULU, Yüksel, (2011), Milli Kütüphane’de Görme Engellilere Yönelik Konuşan Kitaplık Bölümü Hizmetinin Değerlendirilmesi ve Kullanıcı Memnu- niyeti Araştırması, Bilgi Dünyası, 12(2), ss.359-378.
• TÜFEKÇİOĞLU, Burak, (2014), Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Dinleme Etkinlikleri ile Sözcük Öğretimi Üzerine Bir Araştırma: Çukurova TÖMER Örneği, E-Dil Dergisi, Sayı: 2, ss.35-51.
• TÜRKMEN, Hakan (2010), İnformal (Sınıf-Dışı) fen Bilgisi Eğitimine Tarihsel Bakış ve Eğitimi- mize Entegrasyonu, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 3(39), ss.46-59.
• ÜNÜVAR, Ahmet (2013), Öğreticiler İçin Kabartma Yazı (Braille) Öğretim Klavuzu, İstanbul.
• YILMAZ, Fatih-TALAS, Yeşim, (2015), Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Materyal Olarak Animasyon Kullanımı ve Önemi, International Journal of Languages’ Education and Teac- hing, Volume 3/1, ss.114-127.
• YİĞİT, Sema-KARADUMAN, Emre, (2014), Görme Engelli Yabancılara Türkçe Öğretiminde, Ses Kayıtlarıyla Kelime Öğretiminin ve Kitap Seslendirmelerinin Öğrenime Katkısı: Bir Nitel Araştırma, “Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Sempozyumu: “Tek- noloji Tabanlı Öğretim”, 22-23 Aralık 2014, Yunus Emre Enstitüsü-Türk Dil Kurumu, Ankara.
• AÇIK, Fatma (2008), Türkiye’de Yabancılara Türkçe Öğretilirken Karşılaşılan Sorunlar ve Çö- züm Önerileri, Doğu Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü ‘Ulusla- rarası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.