TÜRKİYE’DE ÇOK PARTİLİ HAYATIN İLK DÖNEMLERİNDE MESLEK KURULUŞLARI VE İKTİDAR İLİŞKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 27, 342 - 351, 25.06.2021

Yusuf Yıldırım

Öz

Devletin varlığını devam ettirmesi ve sürekliliğini sağlayabilmesi için toplumsal iş birliğine ihtiyacı vardır. Sivil toplum kuruluşları ve meslek birlikleri içtimai birlikteliği sağlayabilecek önemli oluşumlar olarak karşımıza çıkar. 1950’li yıllarda önem verilen yeni kurum ve kuruluşların oluşturulması ve geliştirilmesi İkinci Dünya Savaşı sonucunda ortaya çıkan “yeni dünya düzeni” yaklaşımının sonucu olarak görülebilir. Savaş sonrası dönemde değişim gösteren dünya (özellikle batılı devletler), bu yaklaşım doğrultusunda yeni kuruluşlara önem vermeye başladı. Çalışma bu noktadan hareketle, Türkiye’de 1950-1954 yılları arasında meslek kuru-luşlarının gelişimini ve dönemin iktidar partisi olan Demokrat Parti ile ilişkisini in-celemeyi ve bu duruma ilişkin bir değerlendirme yapmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, siyasi tarih ve meslek kuruluşları alanlarında yapılan çalışmalar (kitap, dergi, tez gibi eserler) incelenecektir. Araştırma sonucunda, meslek kuruluşlarının iktidarla olan ilişkisinin toplumsal bağlayıcılığı sağlamada önemli bir yere sahip olduğu muhtemel sonuç olarak karşımıza çıkacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk siyasal hayatı, çok partili dönem, Demokrat Parti, meslek kuruluşları.

PROFESSIONAL ORGANIZATIONS AND RULING PARTY RELATION IN THE FIRST PERIOD OF MULTI-PARTY LIFE IN TURKEY

Öz

The state needs social cooperation in order to maintain its existence and continuity. Non-governmental organizations and professional associations appear as important organizations that can provide social cooperation. The establishment and development of new institutions and organizations, which were given importance in the 1950s, can be seen as a result of the "new world order" approach that emerged as a result of the Second World War. The world (especially western states), which changed in the post-war period, started to give importance to new institutions in line with this approach. From this point of view, the study aims to examine the development of professional organizations in Turkey between 1950 -1954 and its relationship with the Democrat Party, which was the ruling party of that time, and to make an analysis of this situation. In this regard, studies in the fields of political history and professional organizations (books, journals, theses) will be examined. As a result of the research, it will be seen as a possible result that the relationship of professional organizations with the government has an important place in ensuring social binding.

Anahtar Kelimeler

Turkish political life, multi-party period, Democratic Party, professional organizations.

Kaynakça

• Afşar, E. (2019). Türk Politik Tarihinde Demokrat Parti ve 1946 Programı. Van Yüzüncü Yıl Üni-versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (8), s. 286.
• Ahmad, F. (2016). Modern Türkiye’nin Oluşumu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Bozkurt, N. (2011). Başkanların Genel Kurul Konuşmaları. Ankara: TOBB Yayınları.
• Çaha, Ö. (2011). “Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları ve Sivil Toplum”. Türkiye’de Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları. Sivil Toplum ve Demokrasi, Liberal Düşünce Topluluğu Derneği Yayınları, s.91.
• Dokuyan, S. (2013). İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Sovyetler Birliği’nin Türkiye’den İstekleri. Düzce Üniversitesi, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 9 Sayı 18, s. 122.
• Eşiyok, B. A. (2006). İktisadi Dönemler İtibariyle Türkiye Ekonomisinde Kalkınma (1923-2004). Ankara: Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. Ekonomik Araştırmalar.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1967). Kooperasyon Sosyolojisi. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Güran, N. ve Aktürk, İ. (1999). Uluslararası İktisadi Kuruluşlar. Isparta: Tuğra Ofset.
• İnan, İ. H. (2008). Türkiye’de Tarımsal Kooperatifçilik ve AB Modeli. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Koç, Y. (1998). Sendikacılık Tarihi. Ankara: Türk-İş Eğitim Yayınları.
• Koçak, C. (2016). Uzlaşma Türkiye’de İki Partili Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950). İstanbul: İleti-şim Yayınları.
• Maksudoğlu, M. (2018). Osmanlı Tarihi 1289-1922. İstanbul: Salon Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2019). Türkiye’nin Yakın Tarihi. İstanbul: Kronik Kitap.
• Sander, O. (1994). Siyasi Tarih 1918-1994. Ankara: İmge Yayınevi.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu. (2011). Meslek Örgütleri Raporu Üzerine TMMOB Görüşü. Ankara: Mattek Basın Yayın.
• TMMB Albümü, (2010). TMMB Albümü 1920-2010 (2.Cilt 1950-1980). Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Yayınları, Gökçe Ofset Matbaacılık.
• TOBB, (2012). 60.Yıl Sorularla TOBB (Sorularla Merak Ettikleriniz Yayın Serisi-1). Ankara: Uzman Matbaacılık.
• URL-1 Isparta Ticaret ve Sanayi Odası, http://www.itso.org/sayfa/1/hakkimizda, (05.03.2016)
• URL-2 TZOB, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, http://www.tzob.org.tr/tarihce, (07.07.2017)
• URL-3 TMMOB, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, http://www.tmmob.org.tr/sayfa/tmmob-hakkinda, (07.07.2017)
• URL-4 TOBB, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, http://www.tobb.org.tr/sayfalar/kurulus_Gorev_Organ.php, (06.08.2016)
• “Yabancı Sermayeyi Teşvik”, (24.03.1953), Milliyet Gazetesi, s.1.