Öğretmenlerin Öğrenmeyi, Gelişimi İzleme ve Değerlendirme Yeterliklerine Yönelik Önem ve Özyeterlik Ölçeklerinin Geliştirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 28, 152 - 172, 25.09.2021

Mehtap Aktaş Nezaket Bilge Uzun

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin öğretmenlik mesleği yeterliklerinden öğrenmeyi, gelişimi izleme ve değerlendirme yeterliklerininin önem ve özyeterlik düzeylerini belirleyen; psijkometrik nitelikler açısından uygun ölçme araçlarını geliştirmektir. Ölçekler için öğretmenlerin öğrenmeyi, gelişimi izleme ve değerlendirme yeterlikleri temel alınmıştır. Bu kapsamda ek kanıtlar oluşturacak biçimde güvenirlik ve geçerlik analizleri (açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi; yakınsak geçerlik, yapının belirlenmesine ek kanıt olarak Horn Paralel Analizi); Güvenirlik analizlerinde Cronbach alfa güvenirlik belirleme yöntemi, birleştirici güvenirlik yürütülmüştür. Yapının açımlanmasına ilişkin analizler ve Horn paralel analizi ile; toplam varyansın % 57,8 ünü açıklayan tek faktörlü önem ölçeği, % 65,1 ‘ini açıklayan iki faktörlü özyeterlik ölçeği elde edilmiştir. Her iki ölçek için DFA’yla test edilen ölçme modellerinin uyum indekslerinin kabul edilebilir ölçütler içerisinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Önem ölçeğinin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0,996 iken; özyeterlik ölçeği için 0,968 ve “ölçme araçlarını planlama, geliştirme ve uygulama sürecine ilişkin yeterlikler” alt boyutu için .951, “ölçme sonuçlarını analiz etme, raporlama ve süreci yeniden düzenleme” alt boyutu için .944 olarak bulunmuştur. Önem ölçeği için hesaplanan birleştirici güvenirlik katsayısı 0,966 iken; özyeterlik ölçeği için elde edilen CR değerleri ise sırasıyla 0,95 ve 0,94 olarak bulunmuştur. Her iki ölçek için de yakınsak geçerlik koşulları sağlanmıştır. Elde edilen bu bulgular geliştirilen ölçek ile ortaya konan ölçümlerin güvenilir olduğu biçimde yorumlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim bilimleri, öğrenmeyi-gelişimi izleme ve değerlendirme, önem, özyeterlik, ölçek geliştirme

Teachers' Self-Efficacy and Importance Scale for Learning, Development Monitoring and Evaluation Competencies

Öz

The aim of this study is to determine the importance and self-efficacy of teachers' learning from teaching profession competencies, monitoring and evaluation of development; To develop measurement tools with high reliability and validity. For construct validity in data analysis; exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis; Convergent validity, which gives information about the relationship between the factor and the items under it, and Horn Parallel Analysis were used as additional evidence for the determination of the structure. In the reliability analysis, Cronbach alpha reliability determination method and composite reliability were used. The single-factor significance scale, which explained 57.832% of the total variance, and the two-factor self-efficacy scale, which explained 65.1%, were obtained. It was concluded that the fit indices of the measurement models tested with CFA for both scales were within acceptable criteria.While the Cronbach alpha reliability coefficient for “significance scale” was 0.996; 0.968 for the self-efficacy scale and .951 for the "competences regarding the process of planning, developing and applying measurement tools" sub-dimension, .944 for the sub-dimension of "analyzing measurement results, reporting and re-arranging the process". While the composite reliability calculated for the significance scale was 0.966; The CR values obtained for the self-efficacy scale were found to be 0.95 and 0.94, respectively. Convergent validity conditions were met for both scales. These findings can be interpreted in a way that the measurements revealed by the developed scale are reliable.

Anahtar Kelimeler

Educational sciences, learning-development monitoring and evaluation, importance, self-efficacy, scale development.

Kaynakça

• Alpar, R. (2014). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik güvenilirlik. Detay Yayıncılık.
• Allinder, R. M. (1995). An examination of the relationship between teacher efficacy and curriculum-based measurement and student achievement. Remedial and Special Education, 27, 141–152.
• Ashton, P., & Webb, R. (1986). Making a difference: Teachers’ sense of efficacy and student achievement. Longman.
• Atıcı, M. (2000). İlkokul Öğretmenlerinin Sınıf Yönetiminde Yetkinlik Beklentisi Rolü-nün İngiltere ve Türkiye’de seçilen Bir Araştırma Grubu Üzerinde İncelenme-si”, www.yok.gov.tr/egfak/meral.htm.
• Bandura, A., & Adams, N. E. (1977) Analysis of self-efficacy theory of behavioral change. Cog Ther Res, 1(4): 287-310.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Freeman
• Bandura, A. (2012). On the functional properties of perceived self-efficacy revisited. Journal of Management, 38(1), 9–44.
• Brophy, J., & Good, T. L. (1984). Teacher behavior and student achievement. In M. C. Wittrock (Ed.), Handbook of research on teaching (328–375). American Educational Research Association.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (25. Baskı). Pegem.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademik Yayıncılık.
• Cook, D.A., Beckman, T.J. (2006). Current concepts in validity and reliability for psychometric instruments: Theory and application. Am J Med, 119 (2), 7-6.
• Coşkun R, Altunışık R, Yıldırım E, Bayraktaroğlu S. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamaları. Sakarya Yayıncılık.
• Coladarci, T. (1992). Teachers’ sense of efficacy and commitment to teaching. Journal of Experimental Education, 60, 323–337.
• Çakır, Ö., & Alıcı, D. (2009). Seeing self as others see you: Variability in self-efficacy ratings in student teaching. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 15(5), 541–561.
• Çapri, B., ve Kan, A. (2006). Öğretmen kişilerarası özyeterlik ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2(1), 48-61.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi Yayınları.
• Davran, E. (2006). İlköğretim Kurumlarındaki Öğretmenlik Uygulamasının Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Yeterliliklerini Kazanmaları Üzerindeki Etkisi (Van ili örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DeVellis, R. F. (2017). Scale development: Theory and applications (4th ed.). Sage.
• Dursun, F. ve Saracaloğlu, A.S. (2017). Bilişim teknolojileri öğretmen yeterliklerinin değerlendirilmesi. Turkish Studies, 12 (23), 89-120.
• Egan, K. B. (1999). Speaking: A critical skill and a challenge. CALICO Journal, 16(3), 277–293.
• Fuchs, L. S., Fuchs, D., & Bishop, N. (1992). Instructional adaptation for students at risk. Journal of Educational Research, 86, 70-84.
• Guskey, T. R. (1988). Teacher efficacy, self-concept, and attitudes toward the imple-mentation of instructional innovation. Teaching and Teacher Education, 4, 63–69.
• Gibson, S. ve Dembo, M. (1984). Teacher efficacy: A construct validation. Journal of Educational Psychology, 76, 569–582.
• Horn, J. L. (1965). A Rationale and Test For the Number of Factors in Factor Analysis. Psychometrika, 30, 179-85.
• İzci, E. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının “özel eğitim” konusundaki yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4, (14), 106-114.
• Judge, T. A., Jackson, C. L., Shaw, J. C., Scott, A., & Rich, B. L. (2007). Self-efficacy and work-related performance: The integral role of individual differences. Journal of Applied Psychology, 92(1), 107–27.
• Kahyaoğlu, M. ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki özyeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 73-84.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik uygulamaları. Asil Yayınevi.
• Karabacak, M. (2014). Ankara ili genel liselerinde görev yapan öğretmenlerin özerklik algıları ile özyeterlik algıları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008), Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 70-97.
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitimi programının öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarındaki mesleki yeterliliklerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Keskin, İ., Korkut, A. ve Can, S. (2016). Öğrenme Güçlüğü Yaşayan Öğrencilere Yönelik Öğretmen Yeterlilikleri Ölçeğinin Geliştirilmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 133-155.
• Kılınç, M. (2011). Öğretmen adaylarının eğitimde ölçme ve değerlendirmeye yönelik özyeterlik algı ölçeği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), 81-93.
• Ladesma, R.D. ve Valero- Mora, P. (2007). Determining the number of factors to retain in EFA: An easy-to-use computer program for carrying out parallel analysis. Practical Assessment. Research and Evaluation, 12: 1-11.
• Lee, C., & Bobko, P. (1994). Self-efficacy beliefs: Comparison of five measures. Journal of Applied Psychology, 79(3), 364–369.
• Maskan, A. (2010). Fizik ve matematik öğretmen adaylarının fiziğe karşı öz-yeterlik inançlarının değerlendirilmesi, Uludağ Ünv. Eğitim Fak. Dergisi, XXIII(1), 31-4
• MEB, (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/13161921_Öğretmenlik_Mesleği_Genel__YETERLİKLERİ_onaylanan.pdf
• MEB, (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_ÖĞRETMENLİK_MESLEĞİ_GENEL_YETERLİKLERİ.pdf
• Meijer, C., & Foster, S. (1988). The effect of teacher self-efficacy on referral chance. Journal of Special Education, 22, 378–385.
• Midgley, C., Feldlaufer, H., & Eccles, J. (1989). Change in teacher efficacy and student self- and task-related beliefs in mathematics during the transition to junior high school. Journal of Educational Psychology, 81, 247–258.
• Nokelainen, P., Pylväs, L., & Rintala, H. (2018). Skills competitions for promoting vocational excellence. In Handbook of vocational education and training: Developments in the changing world of work, 1-13.
• O’Connor, B. P. (2000). SPSS and SAS programs for determining the number of com-ponents using parallel analysis and velicer’s MAP test. Behavior Research Met-hods, Instruments, Computers, 32: 396-402.
• Özkan, Ö., Tekkaya, C., Çakıroğlu, J. (2002), Fen bilgisi aday öğretmenlerin fen kav-ramlarını anlama düzeyleri, fen öğretimine yönelik tutum ve öz-yeterlik inançları, V. Fen Bilmleri Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara.
• Piccone, A.V. (2009). A comparison of three computational procedures for solving the number of factors problem in exploratory factor analysis [Published Doctor of Philosophy dissertation]. University of Northern Colorado.
• Podell, D., & Soodak, L. (1993). Teacher efficacy and bias in special education referrals. Journal of Educational Research, 86, 247–253.
• Raykov, T. (1998). Coefficient alpha and composite reliability with ınterrelated nonhomogeneous ıtems. Applied Psychological Measurement, 22 (4): 375–385.
• Rose, J. S., & Medway, F. J. (1981). Measurement of teachers’ beliefs in their control over student outcome. Journal of Educational Research, 74, 185–190.
• Saral, S. (1993). Özel Trabzon Ata Koleji öğrencilerinin uyum düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin araştırılması [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Senemoğlu, N., (2001). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Schmitz, G.S. (2000). Zur Sturuktur und Dynamik der Selbstwirksamkeitserwartung von Lehrern. Ein protektiver Faktor gegen Belastung und Burnout? [Diggitale Dissertation]. FU Berlin, http://darwin.inf.fu-berlin.de/2000/29/
• Tabachnick, B. G., & Fidell, S. L. (2013). Using multivariate statistics (5th ed.). Pear-son/Allyn & Bacon.
• Teke, D., Sözbilir, M. (2021). Developing a scale for self-efficacy of teacher training students in inclusive education environments. Eurasian Journal of Teacher Education, 2(1), 55-68.
• Tschannen-Moran, M., Woolfolk Hoy, A., Ve Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68, 202-248.
• Tschannen-Moran, M., Ve Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct, Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
• Tyson R (2018). Educating for vocational excellence. In Handbook of vocational education and training: developments in the changing world of work, 1-16.
• Woolfolk, A. E., Rosoff, B., & Hoy, W. K. (1990). Teachers’ sense of efficacy and their beliefs about managing students. Teaching and Teacher Education, 6, 137– 148.
• Yavuzer, Y., Koç, M. (2002), Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmen yetkinlikleri üzerinde bir değerlendirme, Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 35-43.