Metaverse’ün Disiplinlerarası Görünümü: Lisansüstü Tez Çalışmalarının Bibliyometrik Profili

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 493 - 521, 18.06.2024

Şükran Dertli Muhammet Emin Dertli

https://doi.org/10.31466/kfbd.1375461

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, metaverse konusuna yönelik yapılan lisansüstü tez çalışmalarının genel özelliklerini bibliyometrik analiz yöntemiyle belirleyerek literatüre katkı sağlamaktır. Bu bakımdan, Yöktez (Yüksek Öğretim Kurumu Tez Merkezi) veri tabanı üzerinden elde edilen tez çalışmaları çeşitli parametrelere göre bibliyometrik açıdan analiz edilmiştir. Bu çalışmada lisansüstü tezlerin akademik düzeylerine, yazarlarına, danışman ünvanlarına, başlıklarına, yayın dillerine, konularına, dizinlerine, bölüm başlıklarına, anahtar kelimelerine, yayın yıllarına, üniversitelerine, tezlerin yazıldığı illere, enstitülere, ana bilim dallarına, erişim durumlarına, sayfa sayılarına, modeline ve örneklemine göre dağılımına odaklanılmıştır. Araştırma sonuçları IBM SPSS Statistics 25.0 paket programında ve kelime bulutunda analiz edilmiştir. Elde edilen veriler ile frekans ve yüzde analizleri yapılmıştır. Yöktez veri tabanı gelişmiş arama üzerinden "metaverse" değişkeni kullanılarak arama yapıldığında 34'ü yüksek lisans, 4'ü doktora, 3'ü sanatta yeterlilik ve 1'i tıpta uzmanlık olmak üzere toplam 42 lisansüstü teze ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında metaverse’ün yüksek lisans tezlerinde daha fazla merak uyandırdığı ve tez çalışmalarında metaverse teknolojisinin daha çok dijitalleşme ve sanal dünya ile ilişkilendirildiği tespit edilmiştir. Dolayısıyla tüm bu durumlar metaverse’ün son yıllarda ilgi çekici bir konu olduğunu ortaya koymuştur. Aynı zamanda metaverse teknolojisinin niceliksel olarak yeterince ele alınmadığı literatürde eksiklikler olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmadan elde edilen en belirgin sonuç, metaverse teknolojisinin disiplinlerarası bir çalışma konusu olduğudur.

Anahtar Kelimeler

Metaverse, Bibliyometri, Lisansüstü tez

Etik Beyan

Bu çalışma, TR Dizin etik kurul izni gerektiren çalışma grubunda yer almamaktadır.

Interdisciplinary View of Metaverse: Bibliometric Profile of Postgraduate Thesis Studies

Öz

The main purpose of this study is to contribute to the literature by determining the general characteristics of postgraduate thesis studies on metaverse through bibliometric analysis method. In this respect, thesis studies obtained from Yöktez (Higher Education Institution Thesis Centre) database were analysed bibliometrically according to various parameters. This study focuses on the distribution of postgraduate theses according to their academic levels, authors, supervisor titles, titles, publication languages, subjects, indexes, chapter titles, keywords, publication years, universities, provinces, institutes, main disciplines, access status, page numbers, model and sample. The research results were analysed in IBM SPSS Statistics 25.0 package programme and word cloud. Frequency and percentage analyses were made with the data obtained. A total of 42 postgraduate theses, 34 master's theses, 4 doctoral theses, 3 proficiency in art and 1 speciality in medicine, were reached through the advanced search of Yöktez database using the "metaverse" variable. Within the scope of the research, it was determined that metaverse aroused more curiosity in master's theses and metaverse technology was mostly associated with digitalisation and virtual world in thesis studies. Therefore, all these situations have revealed that the metaverse has been an interesting topic in recent years. At the same time, it has been determined that there are deficiencies in the literature where metaverse technology is not sufficiently addressed quantitatively. The most obvious conclusion from this study is that metaverse technology is an interdisciplinary subject of study.

Anahtar Kelimeler

Metaverse, Bibliometrics, Graduate thesis

Kaynakça

• Abbate, S., Centobelli, P., Cerchione, R., Oropallo, E., & Riccio, E. (2022). A first bibliometric literature review on Metaverse. IEEE-Technology-and-Engineering-Management-Society (IEEE TEMS) Technology and Engineering Management Conference - Europe (IEEE TEMSCON EUROPE) (pp. 254-260). Izmir: IEEE. doi:10.1109/TEMSCONEUROPE54743.2022.9802015
• Agac, G., Sevim, F., Celik, O., Bostan, S., Erdem, R., & Yalcin, Y. I. (2023). Research hotspots, trends and opportunities on the metaverse in health education: a bibliometric analysis. Library Hi Tech, (ahead-of-print). doi:10.1108/LHT-04-2023-0168
• Akhil, M. P., Lathabhavan, R., & Mathew, A. M. (2024). Exploring research trends of metaverse in education: a bibliometric analysis. Higher Education, Skills and Work-Based Learning. doi:10.1108/HESWBL-06-2023-0156
• Akkaşoğlu, S., Akyol, C., Ulama, Ş., & Zengin, B. (2019). Tarım turizmine yönelik hazırlanan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2), 1193-1218. doi:10.21325/jotags.2019.416
• Aytaç, Z. (2022). Metaverse uygulama alanlarının kelime ilişkilendirme ve tematik analizi: Twitter örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 100-118. https://dergipark.org.tr/en/pub/iibfdkastamonu/issue/70712/1108550#article_cite
• Belli, E., & Dertli, Ş. (2022). Erzurum’da kış turizminin yöresel ürünler üzerindeki etkisi: Metaverse yönelik kavramsal bir inceleme. 6th International Academic Sports Studies Congress, (s. 445-446). Aydın: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
• Boztepe, E. (2024). Türkiye’de adli muhasebe alanında yayımlanmış tezlerin analizi. International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal, 10(1), 102-117.
• Chen, W., Zhang, J., & Yu, Z. (2023). A bibliometric analysis of the use of the metaverse in education over three decades. International Journal of Information and Communication Technology Education (IJICTE), 19(1), 1-16. doi:10.4018/IJICTE.322101
• Çelik, Z., Dülek, B., Aydın, İ., & Saydan, R. (2022). Metaverse: Bibliyometrik analiz, kavramsal bir model önerisi ve pazarlama odaklı bir yaklaşım. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(24), 383-394. doi:10.29029/busbed.1114777
• Damar, S., & Koksalmis, G. H. (2024). A bibliometric analysis of metaverse technologies in healthcare services. Service Business, 1-32. doi:10.1007/s11628-024-00553-3
• Dertli, Ş. (2021). Turizm pazarlaması uygulamalarında organik tarım ürünlerinin etkisi: Erzurum ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Bayburt Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bayburt.
• Dertli, Ş., & Belli, E. (2023). Spor, Sosyoloji ve Psikoloji ilişkisini ele alan lisansüstü tez çalışmalarının bibliyometrik incelemesi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(16), 1-21. doi:10.29157/etusbed.1134152
• Dertli, Ş., & Dertli, M. E. (2023a). Metaverse ve endüstri 4.0'ın sporcu beslenmesi ve fiziksel aktivite üzerindeki etkisi. F. Kıyıcı, Y. S. Biricik, & V. Alaeddinoğlu (Eds.), Dijital Çağda Spor Araştırmaları II (s. 33-52). Özgür Yayınları. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub223
• Dertli, Ş., & Dertli, M. E. (2023b). Metaverse’ün Yeşil Lojistik ve Yeşil Girişimcilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi. 3rd Internatıonal Symposıum on Sustaınable Logıstıcs “Digitalization”, (s. 63-64). Mersin: Toros Üniversitesi.
• Dertli, Ş., & Dertli, M. E. (2024). Yapay zekâ ve sürdürülebilirlik ilişkisi üzerine doktora tezlerinin bibliyometrik profili. Uluslararası Davranış, Sürdürülebilirlik Ve Yönetim Dergisi, 10(19), 151-174. doi:10.54709/jobesam.1352374
• Duan, Y.-y., Zhang, J.-y., Xie, M., Feng, X.-b., Xu, S., & Ye, Z.-w. (2019). Application of virtual reality technology in disaster medicine. Current medical science, 39, 690-694. https://link.springer.com/article/10.1007/s11596-019-2093-4
• Ercan, F. (2022). Metaverse teknolojisinin gelecekte turizm sektörüne olası etkilerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 1063-1092. doi:10.18037/ausbd.1225882
• Feng, X., Wang, X., & Su, Y. (2024). An analysis of the current status of metaverse research based on bibliometrics. Library Hi Tech, 42(1), 284-308. doi:10.1108/LHT-10-2022-0467
• Gazelci, S. C., & Aksoy, M. (2024). Türkiye’de oluşturulan teorik gastronomi rotalarının bibliyometrik analizi. Seyahat Ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 21(1), 149-167. https://doi.org/10.24010/soid.1388600
• Gök, A. G., & Öztürk, M. S. (2024). Türkiye’de Kadın Kooperatifleri üzerine çalışılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 8(1), 56-75. https://doi.org/10.31200/makuubd.1438482
• Johri, A., Joshi, P., Kumar, S., & Joshi, G. (2024). Metaverse for Sustainable Development in a bibliometric analysis and systematic literature review. Journal of Cleaner Production, 435, 140610. doi:10.1016/j.clepro.2024.140610
• Kaba, B., & Gelişen, G. (2022). Metaverse ve sürdürülebilir akıllı şehir kavramları ve gelecek. 6th International Conference on Scientific Research. (s.904-909). Lankaran: Lankaran State University https://lsu.edu.az/new/imgg/YESEV%C4%B0%20K%C4%B0TAP.pdf
• Karagöz Zeren, S. (2022). Metaverse turizmi: Turizmde metaverse konulu çalışmaların bilim haritalama teknikleri açısından değerlendirilmesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 10(3), 2771-2786. https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1115
• Kılınç, M., Teke, O., Çukurbaşı, B., & Geriş, A. (2022). Engelli bireyler için tasarlanan sanal ortam çalışmalarının bibliyometrik analizi. Engelsiz Bilişim 2022: Teknoloji Işığında Yaşam (s. 79-94). Kriter Yayınevi.https://scholar.google.com.tr/scholar?oi=bibs&cluster=5158306679197507271&btnI=1&hl=tr
• Li, H., & Li, B. (2024). The state of metaverse research: a bibliometric visual analysis based on CiteSpace. Journal of Big Data, 11(1), 14. doi:10.1186/s40537-024-00877-x
• Marcuta, A., Tindeche, C., Tonea, E., Smedescu, C., Smedescu, D., & Marcuta, L. (2023). Metaverse and the global economy. metaverse and agriculture-a bibliometric analysis. Scientific Papers SerieManagement, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, 23(3), 529-548.
• Mehta, M., Pancholi, G., & Saxena, D. A. (2023). Metaverse changing realm of the business world: a bibliometric snapshot. Journal of Management Development, 42(5), 373-387. doi:10.1108/JMD-01-2023-0006
• Murathan, M., Murathan, F., & Bozyılan, E. (2020). “Fiziksel aktivite” konulu tezlerin bibliyometrik analizi (2002-2019). Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 158-167. https://dergipark.org.tr/en/pub/bsd/issue/56097/713528
• Nguyen, H. S., & Voznak, M. (2024). A bibliometric analysis of technology in digital health: Exploring health metaverse and visualizing emerging healthcare management trends. EEE Access, 12, 23887-23913. doi:10.1109/ACCESS.2024.3363165
• Özispa, N., & Akdaş, O. (2019). Dijital dönüşüm konusunda yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı bibliyometrik analizi. Mersin Üniversitesi Denizcilik ve Lojistik Araştırmaları Dergisi, 1(1), 60-75.
• Öztürk, G., & Koç, F. (2024). Gastronomiyi konu alan ulusal doktora tezlerinin bibliyometrik analizi. Karadeniz Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 25-50.
• Piñeiro-Chousa, J., López-Cabarcos, M. A., VittoriRomero, V., & Pérez-Pérez, A. (2024). Evolution and trends of the metaverse in business and management: A bibliometric analysis. Review of Managerial Science, 1-26. doi:10.1007/s11846-024-00741-5
• Rejeb, A., Rejeb, K., & Treiblmaier, H. (2023). Mapping metaverse research: identifying future research areas based on bibliometric and topic modeling techniques. Information, 14(7), 356. doi:10.3390/info14070356
• Sayıner, B. (2023). Kendini sabotaj üzerine yazılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Akademik Hassasiyetler, 10(22), 194-230. doi:10.58884/akademik-hassasiyetler.1308051
• Shen, J., Zhou, X., Wu, W., Wang, L., & Chen, Z. (2023). Worldwide overview and country differences in metaverse research: a bibliometric analysis. Sustainability, 15(4), 3541. doi:10.3390/su15043541
• Soysal, T. (2023). Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik uygulamalarının ceza hukuku üzerindeki olası etkileri üzerine bir deneme. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi(53), 169-246. doi:10.54049/taad.1231807
• Şengün, E., & Gerekten, S. E. (2023). Klasik gitar öğretimine dönük hazırlanmış makaleler üzerine bir açıklamalı bibliyografya (2012-2022) . Eurasian Journal of Music and Dance(19), 1-19. doi:10.31722/ejmd.1283579
• Tas, N., & Bolat, Y. İ. (2022). Bibliometric mapping of metaverse in education. International Journal of Technology in Education, 5(3), 440-458. doi:10.46328/ijte.323
• Tlili, A., Huang, R., Shehata, B., Liu, D., Zhao, J., Metwally, A. H., . . . Burgos, D. (2022). Is Metaverse in education a blessing or a curse: a combined content and bibliometric analysis. Smart Learning Environments, 9(1), 1-31. doi:10.1186/s40561-022-00205-x
• Usta, A. (2011). Bilimsel araştırmalarda problematik: Projelendirme ve raporlaştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2(2), 176-197.
• Wider, W., Jiang, L., Lin, J., Fauzi, M. A., Li, J., & Chan, C. K. (2023). Metaverse chronicles: a bibliometric analysis of its evolving landscape. International Journal of Human–Computer Interaction, 1-14. doi:10.1080/10447318.2023.2227825
• Yersüren, S., & Özel, Ç. H. (2020). Boş zaman ve rekreasyon konulu tezler üzerine bibliyometrik bir çalışma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1139-1159. doi:10.26677/TR1010.2020.387