YETKİSİZLİK, GÖREVSİZLİK VE MERCİ TAYİNİ HALLERİNDE TUTUKLAMA TEDBİRİNE İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 411 - 436, 31.10.2022

Türker Alptekin

Öz

Ceza muhakemesinde yetki ve görev kuralı önemli bir yer tutmaktadır. Ceza muhakemesinde yoğun bir şekilde uygulanmasa da merci tayini de amaçladığı yargısal fonksiyon yönünden ayrı bir öneme sahiptir. Yargı mercileri, önlerine gelen yetki, görev, merci tayini uyuşmazlıklarına ilişkin konularda sadece uyuşmazlık konusu-nu değerlendirmekte, dosya içerisinde yer alan tutuklama tedbirine yönelik itirazlar, tahliye talepleri, tutuklulu-ğun gözden geçirilmesi hususlarında karar vermekten imtina etmektedirler. Bu nedenle tutuklama tedbirine yönelik talepler hakkında uzun bir süre karar verilmemektedir. Bu durum ise kişi mağduriyetine neden olmakla birlikte ayrıca AİHS ve Anayasada açık bir şekilde düzenlenen kişi hürriyeti ve güvenliği hakkına da müdahale içermektedir. Bu nedenle, İHEP’te yer alan “Yetkisizlik, Görevsizlik ve Merci Tayini Durumlarında Tutukluluğa İtiraz ve Gözden Geçirmeye İlişkin Uygulamadan Kaynaklı Mağduriyet ve Belirsizliklerin Giderilmesi” hedefi, kişi özgürlüğü ve güvenliğine yapılacak olan haksız müdahaleleri engelleme açısından güçlü bir hukuki güvence getirecektir. Bununla birlikte, İHEP’in bu hedefinin başarıya ulaşabilmesi, konuya ilişkin belirsizliklerin ve oluşa-bilecek mağduriyetlerin önlenmesi bakımından açıkladığımız görüşler doğrultusunda hukuki önlemler alınması, sorununun çözümü açısından bir başlangıç olabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Yetkisizlik, Görevsizlik, Merci tayini, Tutuklama tedbiri, İnsan hakları eylem planı

AN ASSESSMENT OF THE DETENTION MEASURE IN THE CASES OF LACK OF JURISDICTION, LACK OF COMPETENCE AND DETERMINATION OF THE COMPETENT COURT

Öz

The rule of jurisdiction and competence has a significant role in criminal proceedings. Even though it is not widely applied in criminal proceedings, the indication of appropriate court is also important based on the court's intended judicial role. Only the disputed matters are evaluated by the judicial authorities in applica-tions for jurisdiction, competence, and indication of appropriate court disputes, and judicial authorities refrain from deciding on issues such as objections to the detention order, claims for release, and reviews of detention orders. Therefore, it takes a long time to come to a ruling on claims for the detention order. This situation leads to unjust treatment of individuals as well as interference with their freedom and rights, which is prohibited by the ECHR and the Constitution. Hence, the aim of “Eliminating the Vagueness and Unjust Treatment Arising from the Practice of Appealing and Juridical Review in the Event of Lack of Venue and Competence, and Indication of Appropriate Court" in the Action Plan on Human Rights (APHR) will bring a strong legal assur-ance against unlawful interference with people's freedom and rights. In addition, enacting legal measures that are consistent with our perspectives in order to avoid vagueness and unjust treatment can be a beginning for accomplishing the APHR’s aim and solving the problem.

Anahtar Kelimeler

Lack of jurisdiction, Lack of competence, Determination of the competent court, Detention measure, Action Plan on Human Rights

Kaynakça

• Abdulhamit Gül. “Bu adli yıla da reform adımlarıyla başlıyoruz”, Anadolu Ajansı, 17.12.2021, https://www.aa.com.tr/tr/politika/adalet-bakani-gul-bu-adli-yila-da-reform-adimlariyla-basliyoruz/2352140.
• Adalet Bakanlığı. “İnsan Hakları Eylem Planı ve Uygulama Takvimi”. Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı, 17.12.2021, https://inhak.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/insan-haklari-eylem-plani-uygulama-takvimi29042021104227.
• Alptekin, Türker. “İnsan Hakları Eylem Planı Çerçevesinde Uygulamadan Kaynaklı Aksaklıklar Nedeniyle Kişi Özgürlüğünün Kısıtlanmasının Önlenmesine Yönelik Ceza Muhakemesi Hukukunda Yapılması Amaçlanan Düzenlemelere İlişkin İnceleme ve Öneriler”. Premium E- Journal Of Social Science, 5 /14 (2021): s. 243-265. erişim: 14.02.2022. http://www.pejoss.com/Makaleler/1082037356_2.pdf.
• Alptekin, Türker ve Mehmet Kahraman. Ceza Muhakemesi Hukukunda Tutuklama Tedbiri. Ankara: Detay Yayıncılık, 2020.
• Artuç, Mustafa. Pratik Ceza Muhakemesi Kanunu. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Aşkın, Uğur. “Bölge Adliye Mahkemelerinin Tutuklama Kararı Verme Yetkisi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 13/49 (2022): s. 641- 670.
• Aydın, Murat. “Ceza Muhakemesinde Yetki ve Görev Meselesinde Bazı Sorunlara İlişkin Değerlendirmeler”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 3 /1 (2013): s. 29-60.
• Baytemir Kontacı, Burcu, Ali Şahin Kılıç, Zeliha Kılıçparlar ve Başar Pancaroğlu. Ceza Muhakemesi Hukuku. Haz., Cumhur Şahin ve Neslihan Göktürk. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Bıçak, Vahit. Ceza Muhakamesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2018.
• Birtek, Fatih. Ceza Muhakemesinde İstinaf. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Centel, Nur ve Hamide Zafer. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi, 2008.
• Demirağ, Fahrettin. Örneklerle Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemleri ve Adli Yazışmalar. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Erdem, Mustafa Ruhan ve Candide Şentürk. Ceza Muhakemesinde Kanun Yolları. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2018.
• Eryılmaz, Mesut Bedri. Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2012.
• Gökcen, Ahmet, Murat Balcı, M. Emin Alşahin ve Kerim Çakır. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Özbek, Veli Özer, Koray Doğan ve Pınar Bacaksız. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2020.
• Özdemir, Süleyman Emre. Ceza Muhakemesinde İtiraz Kanun Yolu. Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Özen, Mustafa. Öğreti ve Uygulama Işığında Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Öztürk, Bahri, Durmuş Tezcan, Mustafa Ruhan Erdem, Özge Sırma Gezer, Yasemin F. Saygılar Kırıt, Esra Alan Akcan, Efser Erden Tütüncü, Özdem Özaydın, Derya Altınok Vıllemın ve Mehmet Can Tok. Ana Hatlarıyla Ceza Muhakemesi Hukuku. Haz., Bahri Öztürk. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Recep Tayyip Erdoğan. “Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın İnsan Hakları Eylem Planı Tanıtım Toplantısı Konuşması”. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, 13.01.2022, https://www.tccb.gov.tr/assets/dosya/2021-03-02-insanhaklari.pdf.
• Taneri, Gökhan. Ceza Muhakemesi Kanunu El Kitabı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2020.
• Yaşar, Osman ve Cengiz Otacı. Ceza Muhakemesi Kanunu. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Yenisey, Feridun ve Ayşe Nuhoğlu. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Yurtcan, Erdener. Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2019.
• Zafer, Hamide. Ceza Muhakemesi Hukuku. Haz., Hakan Karakehya. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2019.