FRANSIZ İHTİLALİ SIRASINDA KITA AVRUPASI’NDAKİ EŞİTLİK ANLAYIŞI VE TARİHÎ ARKA PLANI

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 543 - 575, 31.10.2022

Efe Bilke

Öz

İnsanlar doğuştan hür ve eşittirler. Günümüz anayasal demokrasilerinde bu önerme, bir ön kabul hâlini almıştır. Tartışmaya açılması mümkün değildir. Ancak bu noktaya gelinmesi, uzun mücadeleler sonucunda gerçekleşmiştir. Çalışmamızın konusu Fransız İhtilali ise eşitlik anlayışındaki en önemli eşiklerden bir tanesidir. Zira o döneme kadar Kıta Avrupası’nda sınıfa dayalı bir eşitlik anlayışı mevcuttu. Ayrıcalıklı sınıfa mensup olmayanlar çoğu haktan mahrumdular. Buna karşın, ayrıcalıklı sınıflar toplum hâlinde yaşamanın bütün nimetlerinden yararlanırken muafiyetleri sayesinde doğru düzgün vergi dahi vermiyorlardı. Toplumun neredeyse tüm yükü halk sınıfına yüklenmişti. İşte Fransız İhtilali böyle bir düzene karşı gerçekleştirilmiştir ve sınıfa dayalı eşitlik anlayışını ortadan kaldırmıştır. Onun yerine kanun önünde eşitliği getirmiştir. Bu etkisinden dolayı, günümüzdeki eşitlik anlayışını idrak edebilmek için Fransız İhtilali’nin idraki şarttır. Ancak Fransız İhtilali’nin anlaşılabilmesi için de arkasındaki tarihî tecrübenin kavranması gerekmektedir. Bu sebeple çalışmamızda, İhtilal döneminin eşitlik anlayışı tarihî arka planı ile birlikte ele alınacaktır. Bu arka plan, feodal dönemden değil, Roma İmparatorluğu döneminden itibaren başlatılacaktır. Zira feodal dönemdeki çoğu uygulamanın kaynağını Roma İmparatorluğu’nda bulmak mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Eşitlik, Özgürlük, Roma İmparatorluğu, Feodal Dönem, Fransız İhtilali

THE SENSE OF EQUALITY IN CONTINENTAL EUROPE DURING THE FRENCH REVOLUTION AND ITS HISTORICAL BACKGROUND

Öz

Human beings are born free and equal. This proposition becomes a postulate in constitutional democracies. It is not possible to discuss this. However, mentioned postulate has been the result of long struggles. The French Revolution, which is the subject of our study is one of the most important turning points in terms of equality. Because by that time, there was a sense of class-based equality. The non-privileged class was deprived of so many rights. On the other hand, while the privileged classes enjoyed all the advantages of living in society, they did not even pay taxes properly thanks to their exonerations. Almost the entire burden of society was on the non-privileged class. The French Revolution was raised against such an order and it annihilated class-based equality. In place of this, it brought equality before the law. As a result of this impact, understanding the French Revolution is essential to comprehend the sense of equality in our age. However, in order to comprehend the French Revolution, it is necessary to understand the historical experience behind it. For this reason, in our study, the sense of equality of the Revolution period will be discussed together with its historical background. This background will start from the Roman Empire, not the Feudal era. Because the Roman Empire is the source of so many practices in the Feudal era.

Anahtar Kelimeler

Equality, liberty, Roman Empire, feudal era, French Revolution

Kaynakça

• Ağaoğulları, Mehmet Ali ve Levent Köker, İmparatorluktan Tanrı Devletine, Ankara: İmge Kitabevi, 2011.
• Akıncı, Şahin, Roma Hukuku Dersleri, Konya: Sayram Yayınları, 2003.
• Anayurt, Ömer, Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Ankara:Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Anderson, Perry, Antikiteden Feodalizme Geçişler, Çev., Uygur Kocabaşoğlu, İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
• Aristoteles, Nikomakhos’a Etik, Çev., Furkan Akderin, İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Armaoğlu, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1789-1914), İstanbul: Kronik Kitap, 2019.
• Ateş, Toktamış, Siyasal Tarih, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Barkan, Ömer Lütfi, İktisat Tarihi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 1957.
• Barrow, Reginald, Romalılar, Çev., Ender Gürol, İstanbul: İz Yayıncılık, 2002.
• Berk, Fatih Mehmet, “Roma İmparatorluğu”, Orta Çağ Tarihi, Der., Selim Hilmi Özkan, İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık, 2016, s.473-517.
• Bloch, Marc, Feodal Toplum, Çev., Melek Fırat, İstanbul: Islık Yayınları, 2014.
• Blum, Jerome, The End of the Old Order in Rural Europe, New Jersey: Princeton University Press, 2017.
• Cin, Halil ve Gül Akyılmaz, Feodalite ve Osmanlı Düzeni, Adana: Çağ Üniversitesi Yayınları, 2000.
• Çakmak, Diren, “Fransız Devrimi’nde Kadın: Eksik Yurttaş”, Ege Akademik Bakış Dergisi, 7/2 (2007), s. 727-745.
• Çelebican, Özcan Karadeniz, Roma Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi, 2014.
• Çıvgın, İzzet, Orta Çağ Tarihi, Ankara: Maya Akademi, 2008.
• Davis, Ralph Henry Carless, Orta Çağ Avrupa Tarihi, Çev., Rümeysa Şişman, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020.
• Demircioğlu, Halil, Roma Tarihi Cilt I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1993.
• Dopsch, Alfons, The Economic and Social Foundations of European Civilization, Londra: Kegan Paul, Trench, Trübner & Co. Ltd.,1937.
• Fredman, Sandra, “Providing Equality: Substantive Equality and the Positive Duty to Provide”, South African Journal on Human Rights, 21/2 (2005), s. 163-190.
• Gören, Zafer, “Genel Eşitlik İlkesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi: Cevdet Yavuz’a Armağan, 22/3 (2016), s. 3279-3301.
• Göze, Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2017.
• Gözler, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi Cilt I, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2011.
• Hobbes, Thomas, Leviathan, New York: Oxford University Press, 1998.
• Huberman, Leo, Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, Çev., Murat Belge, İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
• Jellinek, Georg, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi Üzerine Modern Anayasa Tarihine Bir Katkı, Çev., Rezzan İtişgen Dülger ve Muzaffer Dülger, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2017.
• Kaboğlu, İbrahim Özden, Özgürlükler Hukuku, Afa Yayınları, İstanbul, 1998.
• Kaçar, Turhan, “Roma İmparatorluğu, Hristiyanlar ve Milano Fermanı’nın 1700. Yılı”, Toplumsal Tarih Dergisi, 230 (2013), s. 46-50.
• Karan, Ulaş, Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Işığında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Kılıçbay, Mehmet Ali, Feodalite ve Klasik Dönem Osmanlı Üretim Tarzı, Ankara: Efil Yayınevi, 2010.
• Le Glay, Marcel, Jean-Louis Voisin, Yann Le Bohec, David Cherry ve Donald Kyle, A History of Rome, Malden: Blackwell Publishing, 2006.
• Locke, John, Second Treatise of Government, Indianapolis: Hackett Publishing Company, 1980.
• Marzo, Salvatore Di, Roma Hukuku, Çev., Ziya Umur, İstanbul: Sulhi Garan Matbaası, 1959.
• Öden, Merih, Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, Ankara: Yetkin Yayınları, 2003.
• Özçelik, A. Selçuk, “Avrupa Feodalitesinin Siyasî ve İktisadî Mahiyeti”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 16/1-2 (1950), s. 320-360.
• Özyüksel, Murat, Feodalite ve Osmanlı Toplumu, İstanbul: Derin Yayınları, 2015.
• Poggi, Gianfranco, Modern Devletin Gelişimi: Sosyolojik Bir Yaklaşım, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Pirenne, Henri, Economic and Social History of Medieval Europe, New York: Harcourt, Brace and Company, 1937.
• Pirenne, Henri, Hz. Muhammed ve Charlemagne, Çev., Mehmet Ali Kılıçbay, İstanbul: İmge Kitabevi, 2006.
• Rousseau, Jean-Jacques, Du Contrat Social, Paris: Union Générale d’Editions, 1963.
• Salihpaşaoğlu, Yaşar, Din ve Devlet Arasındaki İktidar Mücadelesi: Avrupa Örneği, Ankara: Adalet Yayınevi, 2017.
• Sarıtaş, Duygu Özer, Roma Kişiler Hukuku Ders Notları, Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım, 2018.
• Sieyès, Emmanuel Joseph, Qu’est-ce que le Tiers état?, Paris: Editions du Boucher, 2002.
• Tahiroğlu, Bülent ve Belgin Erdoğmuş, Roma Hukuku Meseleleri, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1982.
• Tahiroğlu, Bülent ve Belgin Erdoğmuş, Roma Hukuku Dersleri, İstanbul: Der Yayınları, 2018.
• Talas, Cahit, “Harp Sonu Anayasalarında Sosyal Haklar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 11/3 (1956), s. 286-302.
• Tannenbaum, Donald ve David Schultz, Siyasî Düşünce Tarihi Filozoflar ve Fikirleri, Çev., Fatih Demir, Ankara: Adres Yayınları, 2005.
• Tanilli, Server, Uygarlık Tarihi, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları, 2001.
• Umur, Ziya, Roma Hukuku Ders Notları, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2010.
• Üçer, Mehmet, Roma Hukuku, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Yüceer, Saime, “Demokrasi Yolunda Önemli Bir Aşama: Türk Kadınına Siyasal Hakların Tanınması”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9/14 (2008), s. 131-151.