Responsibility Of The Administration Due To Covid-19 Measures And Evaluation Of The Epidemic Conditions Within The Scope Of Force Majeure

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 79 - 107, 30.04.2023

Musa Soysal

Öz

The new type of coronavirus (Covid-19) has caused harm in various ways all over the world since its first appearance. The administrations have carried out many activities and implemented measures to prevent the virus-induced epidemic. The manifestation of this situation has also manifested itself in Turkey. However, it is seen that the measures taken are suitable to cause situations against some people. For this reason, the responsibility of the administration may come to the fore frequently in the future. Administrations are obliged to compensate the damages they cause during their activities in accordance with the principles of service fault and strict liability. While the fault of service arises as a result of the administration's unlawful act during its activity, the activity of the administration in strict liability is in accordance with the law, but a loss has arisen against some people. In such cases, where strict liability may come to the fore, the harm suffered by the person for the benefit of society should not be left solely on this person. Upon this requirement, the administration is held perfectly responsible for the damage. However, the existence of certain circumstances may affect the responsibility of the administration. The legality of the measures taken in the current epidemic environment and the responsibility of the administration as a result are controversial. Whether the epidemic conditions affect the responsibility on behalf of the administrations needs explanation.

Anahtar Kelimeler

Responsibility, Responsibilty of the Administration, Administrative Act, Coronavirus Measures, Curfew, Force Majeure

Covid-19 Tedbirleri Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu Ve Salgın Koşullarının Mücbir Sebep Kapsamında Değerlendirilmesi

Öz

Yeni tip koronavirüs (Covid-19) ilk ortaya çıktığı andan bu yana tüm dünyada çeşitli şekillerde zararlara sebep olmuştur. İdareler virüs kaynaklı salgını önlemek adına pek çok faaliyette bulunmuş ve tedbirler uygulamıştır. Bu durumun tezahürü Türkiye’de de kendini göstermiştir. Fakat görülmektedir ki alınan tedbirler kişiler aleyhinde bazı olumsuz durumlar doğurmaya müsaittir. Bu sebeple ilerleyen dönemlerde idarenin sorumluluğu sıkça gündeme gelebilecektir. İdareler faaliyetleri sırasında sebep oldukları zararları hizmet kusuru ve kusursuz sorumluluk esasları gereği tazmin etmekle yükümlüdür. Hizmet kusuru idarenin faaliyeti sırasında hukuka aykırı davranması sonucunda ortaya çıkarken kusursuz sorumlukta idarenin faaliyeti hukuka uygundur, fakat bazı kişiler aleyhine bir zarar doğmuştur. Kusursuz sorumluluğun gündeme gelebileceği bu gibi hallerde kişinin toplum yararına uğradığı zarar sadece bu kişinin üzerine bırakılmamalıdır. Bu gereklilik üzerine idare zarardan kusursuz sorumlu tutulur. Ancak belirli hallerin mevcudiyeti idarenin sorumluluğunu artıracak ya da azaltacak bir etkiye sebep olabilmektedir. Günümüzde oluşan salgın ortamında alınan tedbirlerin hukukiliği ve neticesinde idarenin sorumluluğu tartışmalıdır. Salgın şartlarının idareler adına sorumluluğu etkileyip etkilemediği ise izaha muhtaçtır.

Anahtar Kelimeler

Sorumluluk, İdarenin Sorumluluğu, İdari İşlem, Koronavirüs Tedbirleri, Sokağa Çıkma Yasağı, Mücbir Sebep

Kaynakça

• Açdoyuran, S. Burak. “İdari İşlemin Yetki Unsuru ve Yetki Unsurundaki Sakatlıklar”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, sy 1-2 (13 Haziran 1999): 1-19.
• Ağaoğullari, Mehmet Ali. “Fransız Devriminde Birey-Devlet İlişkisi (1789-1794)”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 44, sy 03 (01 Mart 1989). https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001521.
• Akyılmaz, Bahtiyar, Murat Sezginer, ve Cemil Kaya. Türk İdare Hukuku. 12. bs. Ankara: Savaş Yayınevi, 2020.
• Atay, Ender Ethem. İdare Hukuku. 2. bs. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Atay, Ender Ethem. İdari̇ Yargılama Hukuku. 2. bs. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Azrak, Ali Ülkü. “İdarenin Toplumsal Muhatara (Sosyal Risk) Kuramına Göre Kusursuz Sorumluluğu”. İçinde Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler Sempozyumu III, 135-45. Ankara: Fakülteler Matbaası, 1980.
• Azrak, Ülkü. “Alman İdare Hukukunda Devletin Amme Hukuku Sahasındaki Faaliyetinden Doğan Mesuliyeti”. İstanbul Hukuk Mecmuası 28, sy 2 (24 Ağustos 2011): 367-81.
• Başgil, Ali Fuad. “Devletin ve Diğer Amme Hükmi Şahıslarının Mesuliyeti Meselesi”. Adliye Ceridesi 6 (1940): 582-613.
• Bucaktepe, Adil. “Depremden Dolayı İdarenin Sorumluluğu”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17-18, sy 26-27-28-29 (15 Mart 2015): 93-122.
• Candan, Turgut. “Covid-19 Salgınının İdari Yargı Sürelerine Etkisi”. Düşüncelerim (blog), 26 Mart 2020. https://turgutcandan.com/2020/03/26/covid-19-salgininin-idari-yargi-surelerine-etkisi/.
• Çağlayan, Ramazan. İdare Hukuku Dersleri. 7. bs. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Çağlayan, Ramazan. İdarî Yargılama Hukuku. 12. bs. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Doru, Seyit Rasim. “COVID-19 (Koronavirüs) Salgını Sürecinde Yapılan İdari Muamelelerin Hukuka Uygunluğu ve İdarenin Sorumluluğu Meselesi”. İstanbul Hukuk Mecmuası 78, sy 2 (16 Ekim 2020): 769-807. https://doi.org/10.26650/mecmua.2020.78.2.0017.
• Duran, Lütfi. “İdari İşlemlerden Sorumluluk: İptal Davası - Tam Yargı Davası”. İstanbul Hukuk Mecmuası 33, sy 3-4 (15 Temmuz 2011): 3-26.
• Duran, Lütfi. Türkiye İdaresinin Sorumluluğu. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, 1974.
• Eren, Abdurrahman. Anayasa Hukuku Dersleri. 2. bs. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Erkal, Atila. “Koronavirüs (Covid-19) Tedbirlerinin Hukukiliği Sorunu Ve Alman Hukukundaki Durum”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, sy 2 (29 Aralık 2021): 59-95. https://doi.org/10.52273/sduhfd..1050368.
• Erkut, Celal. “İdare Hukukunda Yokluk Teorisi”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi 9, sy 1-3 (20 Haziran 2011): 69-91.
• Eroğlu Durkal, Müzeyyen. “İdarenin Sorumluluğunun Ortaya Çıkışı Ve Temeli”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23, sy 1 (22 Mart 2019): 159-89. https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.548483.
• Evren, Çınar Can. “İdarenin Sorumluluğunu Etkileyen Neden Olarak Mücbir Sebep”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14, sy 1 (01 Haziran 2010): 263-97.
• Gözler, Kemal. “Korona Virüs Salgınıyla Mücadele İçin Alınan Tedbirler Hukuka Uygun mu? (2)”. Erişim 12 Ekim 2022. http://www.anayasa.gen.tr/korona-2.htm.
• Gözübüyük, A. Şeref. Yönetim Hukuku. 26. bs. Ankara: Turhan Kitabevi, 2008.
• Güler, Betül. “İdarenin Covid-19 Pandemisine İlişkin Sokağa Çıkma Yasağı Kararlarının Kanuni İdare İlkesi Kapsamında Değerlendirilmesi”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19, sy 38 (28 Haziran 2020): 180-201.
• Günday, Metin. İdare Hukuku. 10. bs. Ankara: İmaj Yayınevi, 2015.
• Işiklar, Celâl. “Danıştay Kararlarında İdarenin Kusursuz Sorumluluğunu Kaldıran Ve Azaltan Hâller”. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, sy 1 (08 Mart 2019): 115-58. https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.537887.
• Kalabalık, Halil. İdare Hukuku Dersleri. 5. bs. C. 2. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Kalabalık, Halil. İdari Yargılama Usulü Hukuku. 15. bs. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Kaplan, Gürsel. “İdare Hukukunun Arkaik ve Anakronik Bir Kurumu: ‘Fiil Yol’”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, sy 1 (01 Haziran 2007): 887-918.
• Kasapoğlu Turhan, Mine. “Covid-19 Pandemisinde İlan Edilen Sokağa Çıkma Yasaklarının İdare Hukuku Yönüyle Değerlendirilmesi”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, sy 2 (31 Aralık 2020): 550-66. https://doi.org/10.21492/inuhfd.771912.
• Kirişik, Fatih, ve Muhammet Durdu. “Vali Ve Kaymakamların Sokağa Çıkma Yasağı Ve Güvenlik Bölgesi İlan Etmesi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sy 47 (28 Ocak 2016): 167-83.
• Kutlu, Meltem. “Deprem ve İdarenin Sorumluluğu”. Amme İdaresi Dergisi 32, sy 4 (1999): 15-27.
• Onar, Sıddık Sami. İdare Hukukunun Umumi Esasları. C. 3. İstanbul: İsmail Akgün Matbaacılık - Hak Kitabevi, 1966.
• Sarica, Ragıp. “Hizmet Kusuru Ve Karakterleri”. İstanbul Hukuk Mecmuası 15, sy 4 (05 Eylül 2011): 858-95.
• Şen, Ersan. “De Facto Olağanüstü Hal Uygulamaları”. HUKUKİ HABER, 14 Nisan 2020. https://www.hukukihaber.net/de-facto-olaganustu-hal-uygulamalari-makale,7702.html.
• Şi̇ri̇n, Memduh Cemil. “Fransa’da COVID-19 ile Mücadele Kapsamında Ulusal Düzeyde Alınan Kolluk Tedbirlerinin Hukuki Rejimi: İlk İzlenimler”. İstanbul Hukuk Mecmuası 78, sy 2 (16 Ekim 2020): 1009-46. https://doi.org/10.26650/mecmua.2020.78.2.0024.
• Şirin, Tolga. “Gündeme İlişkin Değerlendirme: Olağan Dönemlerde Sokağa Çıkma Yasağı İlan Edilebilir mi?” Anayasa Hukuku Dergisi 4, sy 7 (2015): 261-88.
• Şirin, Tolga. “Tehlikeli Salgın Hastalıklarla Anayasal Mücadeleye Giriş”. Anayasa Hukuku Dergisi 9, sy 17 (2020): 43-146.
• Ulusoy, Ali D. “Virüs hukuka da mı bulaştı?” T24, 18 Mart 2020. https://t24.com.tr/yazarlar/ali-d-ulusoy/virus-hukuka-da-mi-bulasti,25896.
• Yaman, Murat. “Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Işığında İdare Hukukunda Sorumluluk, Hizmet Kusuru ve Kusursuz Sorumluluk Kavramları”. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Dergisi 18 (2003): 71-101.
• Yayla, Yıldızhan. “İdarenin Sorumluluğu ve Mücbir Sebep”. İçinde Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III. Sempozyumu. Ankara: Fakülteler Matbaası, 1980.
• Yildirim, Turan. “Danıştay Kararlarında Mücbir Sebep Kavramı”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 25, sy 2 (27 Aralık 2019): 1520-38. https://doi.org/10.33433/maruhad.667551.