ELEKTRİK DAĞITIM ŞİRKETLERİNİN KİRA VE REKLAM GELİRİ ELDE ETMESİNİN ELEKTRİK PİYASASI HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 139 - 161, 30.10.2023

Beşir Fatih Doğan , Akif Özkan

https://doi.org/10.59909/khm.1309733

Öz

Türkiye’ deki özelleştirme çalışmalarından elektrik dağıtım piyasası da etkilenmiş ve nihayetinde TEDAŞ yerini 21 elektrik dağıtım şirketine (EDAŞ) bırakmıştır. Dağıtım şirketi, tekel niteliğinde olan elektrik dağıtım hizmetinin, mevzuatın öngördüğü şekilde son kullanıcı olan müşteriye sunulmasını sağlayan ve ayrıca işletme hakkı devri sözleşmesi ile bölgesinde tek yetkili olan şirkettir. Bu şirketler özel hukuk tüzel kişisi olduklarından dolayı, mevcut alt yapıyı kullanabilmeleri ve bir kamu hizmeti niteliğinde olan elektrik dağıtım faaliyetini yerine getirmeleri için idare ile işletme hakkı devri sözleşmesi imzalamaları gerekmektedir. İşletme hakkı devir sözleşmesi, dağıtım şirketlerinin elektrik dağıtım varlıklarını ne şekilde kullanabileceğini düzenleyen en önemli belgedir. Elektrik dağıtım varlıklarının mülkiyeti TEDAŞ’ a ait olup bu varlıklar işletme hakkı devir sözleşmesi ile ve sadece dağıtım faaliyetinde bulunulması şartıyla dağıtım şirketlerine kullandırılmaktadır. Bazen dağıtım şirketleri sözleşmede belirtilen yetkileri aşıp, söz konusu elektrik dağıtım varlıklarını amaçları dışında kullanmaktadırlar. TEDAŞ’ ın mülkiyetinde olan bu varlıkların kullanılarak elde edilen gelirin paylaşılmasında TEDAŞ’ ın kapsam dışı bırakılması mülkiyet hakkına halel getirmektedir. İlgili mevzuat, denetim raporları, yargı kararları ve özellikle mülkiyet hakkı bağlamında konu irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Elektrik Dağıtım Şirketi, Elektrik Dağıtım Tesisi, İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi, Reklam Geliri, Mülkiyet Hakkı

THE EVALUATION OF ELECTRICITY DISTRIBUTION COMPANIES' RENT AND ADVERTISING INCOME IN TERMS OF ELECTRICITY MARKET LAW

Öz

The electricity distribution market was also affected by the privatisation efforts in Turkey and eventually TEDAŞ was replaced by 21 electricity distribution companies (EDAŞ). The electricity distribution company is the company that provides the monopoly electricity distribution service to the end-user customer as stipulated by the legislation and is also the only authorised company in its region with the operating right transfer agreement. Since these companies are private law legal entities, they are required to sign a transfer of operating rights agreement with the administration in order to use the existing infrastructure and fulfil the electricity distribution activity, which is a public service. The transfer of operating rights agreement is the most important document regulating how distribution companies can use electricity distribution assets. The ownership of electricity distribution assets belongs to TEDAŞ and these assets are made available to distribution companies under a transfer of operating rights agreement and on condition that only distribution activities are carried out. Sometimes distribution companies exceed their contractual authorisations and use these electricity distribution assets for other purposes. The exclusion of TEDAŞ from the scope of the sharing of the income obtained from the use of these assets, which are the property of TEDAŞ, prejudices the right to property. The issue will be analysed in the context of the relevant legislation, audit reports, judicial decisions and especially the property right.

Anahtar Kelimeler

Electricity Distribution Company, Electricity Distribution Facility, Transfer of Operating Rights Agreement, Advertisement Revenue, Property Right

Kaynakça

• Akın, Ümit. Elektrik Üretim İletim ve Dağıtım Tesislerinin İşletme Hakkının Devri ve İşletme Hakkı Devir Sözleşmeleri, Ankara;2000, Danıştay Dergisi, Y.30, S.102.
• Akpınar, Deniz. “Cumhuriyet Dönemi ( 1923-1950 )’nde Kayseri’nin İdari Ve İktisadi Gelişimi Kayseri'nin idari ve iktisadi gelişimi”, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum; 2013.
• Akyüz, Mustafa ve Deniz Akgül. Serbest Tüketici Kavramı ve Elektrik Perakende Satış Şirketlerinin Pazarlama Stratejisi Uygulamaları Üzerine Kavramsal Bir Çalışma, Mersin;2020, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 17, S. 1, s.90-101.
• Alma, Hasan. “Özelleştirilen Elektrik Dağıtım Ve Perakende Satış Şirketlerinin Şirket Değerleme Yaklaşımıyla İncelenmesi”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara 2015.
• Beydoğan, Turgut Ayhan. Türk Hukukunda İmtiyaz Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği: 406 ve 5809 Sayılı Kanunlar Açısından Değerlendirilmesi, 2010, Ankara Barosu Dergisi, S. 4, s. 111-135.
• Cengiz, Sibel. Türkiye’nin Elektrik Enerjisi Piyasasında Yeniden Yapılanma, Çanakkale: 2006, Yönetim Bilimleri Dergisi, C. 4, S. 1, s. 117-134.
• Çetintaş, Hakan ve İbrahim Murat Bicil. Elektrik Piyasalarında Yeniden Yapılanma ve Türkiye Elektrik Piyasasında Yapısal Dönüşüm, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Uşak: 2014, C.2, S. 2, s.1-15.
• Diker, Ersin. “Değişen Reklamcılık ve Metafor Kullanımı “Dergi Reklamları Üzerine İnceleme”. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 2010 Konya.
• Dinç, Ali Rıza. Elektrik Dağıtım Şirketleri Düzenleyici Hesap Planı, Ankara;2017, Uzman Gözüyle Enerji Dergisi, Enerji Uzmanları Derneği, Y.1, S.2, s.9-11.
• Dünya Bankası. “DÜNYA BANKASI RAPORU; Türkiye Cumhuriyeti: Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Hizmet Kalitesinin İyileştirilmesine Yönelik Adımlar Nihai Rapor”, Kasım 2016, son güncelleme 3 Haziran, http://documents1.worldbank.org/curated/fr/119471484308727801/pdf/ACS20668-REVISED-PUBLIC-TURKISH-TCDISKOMENprintrevtiresiz.pdf.
• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu. “Elektrik Piyasası ve Tüketici Hakları”, son güncelleme 3 Haziran, 2023, http://www.epdk.gov.tr/Detay/DownloadDocument?id=IiK5brlSeH0=.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. “Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi-2004, s. 2. Son güncelleme 3 Haziran, 2023, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-yayinlar-belgeler.
• Ertilav, Murat ve Mehmet Aktel. TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi) Özelleştirmesi, 2015, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 2, s. 95-108.
• Güler, Ezgi, Süheyla Yerel Kandemir ve Emin Açıkkalp. Türkiye’deki Enerji Dağıtım Şirketlerinin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi, Bilecik; 2020, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, C. 7, S. 1, s. 66-79.
• Günday, Metin. İdare Hukuku, İmaj Yayıncılık, Yenilenmiş 5. Baskı, Ankara;2002.
• Kara, Oğuz ve Mustafa Uslu. Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Etkinliği: Bootstrap Tahminli İki Aşamalı DEA Analizi, Niğde; 2020, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 2, S. 2, s. 189-206.
• Karahan, Ahmet. “İmtiyaz Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul, 2011.
• Koçyiğit, Ahmet. “Geleneksel Reklamcılıktan Dijital Reklamcılığa Geçiş, Sosyal Medya Reklamcılığı ve Ortaya Çıkan Sorunlar”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2017.
• Meral, Emin, Ahmet Teke ve Mehmet Tümay. Elektrik Tesislerinde Enerji Verimliliği, Bursa; 2009, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 1, s. 31-37.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı, EPDK 2019 yılı Sayıştay Raporu, s.15-20, son güncelleme 3 Haziran 2023, https://www.sayistay.gov.tr/reports/download/qV5g6AWoBP-enerji-piyasasi-duzenleme-kurumu.
• Tan, Turgut. İdare Hukuku, 2. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi, 2013, s.371-371.
• Tekinsoy, M. Ayhan ve Mustafa Bayram Mısır. İşletme Hakkı Devir Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Yargısal Çözümüne İlişkin Eleştirel Bir Yaklaşım, Ankara;2022, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 71, S. 4, s. 1653 – 1690.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. “Genel Türkçe Sözlük”, son güncelleme 3 Haziran 2023, https://sozluk.gov.tr/.
• Türk, Yusuf Ziya. “Türkiye’ de Özelleştirme Uygulamalarının Analizi”, Uzmanlık Tezi, T.C. Kalkınma Bakanlığı, Ankara:2014, Yayın No: 2885.
• Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi. “Dağıtım Şirketleri”, son güncelleme 3 Haziran, 2023, https://www.tedas.gov.tr/#!dagitim_srkt.
• Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi. “Hakkımızda- Tedaş Elektrik Dağıtım A.Ş.”, son güncelleme 3 Haziran, 2023, https://www.tedas.gov.tr/#!tedas_hakkimizda.
• Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi. “Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Ana Statüsü md. 6.”, son güncelleme 3 Haziran, 2023, https://www.tedas.gov.tr/#!tedas_anastatu.
• Yılmaz, Oğuz. TÜBİTAK “Öncelikli Alanlar Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı” Kapsamında Çıkılacak Çağrı Konularının Belirlenmesi İçin Teknik Değerlendirme Raporu, (Elektrik Üretim-İletim-Dağıtım Alanlarında Enerji Verimliliğinin Arttırılması İçin Yapılabilecekler) Güç Sistemleri Bölümü, son güncelleme 3 Haziran 2023, https://www.slideshare.net/PowerSystems2k/elektrik-uretimiletimdagitimindaenerjiverimliligi-finaloguzyilmaz.