ALENİYET İLKESİ VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ KAPSAMINDA SES VEYA GÖRÜNTÜLERİN KAYDA ALINMASI SUÇU (TCK m. 286)

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 401 - 431, 30.04.2024

Aslı Aydın

https://doi.org/10.59909/khm.1442416

Öz

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 286. maddesi, soruşturma ve kovuşturma işlemleri sırasındaki ses veya görüntülerin yetkisiz olarak kayda alınması veya nakledilmesini suç olarak tanımlamaktadır. Bu suç, teknolojinin ilerlemesiyle birlikte daha da yaygın hale gelmekte ve hem özel hayatın gizliliği hem de adil yargılanma hakkı ile masumiyet karinesine yönelik bir tehdit oluşturma ihtimalini taşımaktadır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 183. maddesiyle doğrudan ilişkili olan bu madde, adliye binası içerisinde ve duruşma başladıktan sonra duruşma salonunda, sesli veya görüntülü kayıt veya nakil olanağı sağlayan aletlerin kullanımının yasaklanması hususunda yardımcı niteliktedir. Çalışmada yargılama hukukunun önemli unsurlarından biri olan aleniyet ilkesinin amaçları ve sınırları açıklanacak, sonrasında ise basın özgürlüğü kapsamında TCK’nın 286. maddesinde yer alan suçun bu özgürlüğün ve aleniyetin sınırları kapsamında olup olmadığı değerlendirilecektir. Ardından; TCK’nın 286. maddesindeki suç ile korunması amaçlanan hukuksal değer, fail, mağdur, suçun maddi konusu, suçu oluşturan tipik fiil, manevi unsur, hukuka uygunluk sebepleri, teşebbüs, iştirak ve içtima kapsamında bir inceleme yapılarak son olarak kovuşturma ve yaptırım konusuna değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

ses veya görüntülerin kayda alınması, adliyeye karşı suçlar, aleniyet ilkesi, basın özgürlüğü, ceza muhakemesi

THE CRIME OF RECORDING AUDIO OR VISUALS (TPC Article 286) WITHIN THE SCOPE OF THE PRINCIPLE OF PUBLICITY AND FREEDOM OF PRESS

Öz

Article 286 of the Turkish Penal Code No. 5237 defines the unauthorized recording or transmission of audio or images during investigation and prosecution proceedings as a crime. This crime is becoming more common with the advancement of technology and may pose a threat to both the privacy of private life, the right to a fair trial and the presumption of innocence. This article, directly related to Article 183 of the Criminal Procedure Code No. 5271, assists in banning the use of devices that enable audio or images recording or transmission within the courthouse and in the courtroom after the hearing has started. In the study, the purposes and limits of the principle of publicity, which is an important element of procedural law, will be explained. Then, the crime defined in Article 286 of the Turkish Penal Code within the scope of freedom of the press and whether it falls within the limits of this freedom and publicity will be evaluated. An examination will be conducted regarding the legal value aimed to be protected, the perpetrator, victim, subject of the crime, typical act that constitutes the crime, moral element, the reasons for compliance with the law, attempt, participation and association, and finally the issue of prosecution and sanction will be touched upon defined in Article 286 of the Turkish Penal Code.

Anahtar Kelimeler

recording audio or visuals, crimes against the judiciary, principle of publicity, freedom of the press, criminal procedure

Kaynakça

• Artantaş, Günce. Ceza Muhakemesi Hukukunda Soruşturmanın Gizliliği. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Centel, Nur, Hamide Zafer ve Özlem Yenerer Çakmut. Türk Ceza Hukukuna Giriş. İstan-bul: Beta Basım Yayın Dağıtım, 11. Baskı, 2020.
• Centel, Nur ve Hamide Zafer. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım, 18. Bası, 2020.
• Centel, Nur. “Dürüst Yargılanma ve Medya Bakımından Demokrasi Kültürü”. AÜSBF Dergisi. 48/3 (1994), (57–72).
• Demirbaş, Timur. Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, 2023.
• Dockray, Martin. “Courts on Television”, Media Freedom and Contempt of Court - Li-brary of Essays in Media Law, Ed. Eric Barendt, New York: Routledge (2016), (s. 593-604).
• Donay, Süheyl. Türk Ceza Kanunu Şerhi, İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım, 2007.
• Dönmezer, Sulhi ve Köksal Bayraktar. Basın Hukuku, İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım, 6. Baskı, 2016.
• Dönmezer, Sulhi ve Sahir Erman, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt II, İstanbul: Der Yayınları, 14. Baskı, 2019,
• Ekmekçi, Dilek. “Kitle İletişim Özgürlüğünün Sınırı Olarak Türk Hukukunda Adil Yargı-lanma Hakkına Karşı Suçlar.”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, 2013.
• Erdönmez, Güray. Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, İstanbul: Oniki Levha Yayıncı-lık, 15. Bası, 2017.
• Ersan, Aykut. “Gizliliğin İhlali Suçu”, Ceza Hukuku Dergisi 22 (2013), (s. 117-145).
• Ersoy, Uğur. Aleniyet İlkesi ve COVID-19 Pandemisinin Aleniyet İlkesine Etkileri – So-runlar ve Çözüm Önerileri, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Evirgen, Selen. “Türk Ceza Kanunu Madde 286’da Düzenlenen Ses veya Görüntülerin Kayda Alınması Suçu”. Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 5/1 (2020), (s. 1527-1550).
• Gürlek, Sedef Pelin. “Soruşturmanın Gizliliği Gerekçesi ile Yayın Yasağı”, İstanbul Barosu Dergisi 90/4, (2016), (s. 227-246).
• Hafızoğulları, Zeki ve Muharrem Özen. Millete ve Devlete Karşı Suçlar, Ankara: US- A Yayıncılık, 2016.
• Horozgil, Denizhan. “İfade ve Basın Özgürlüğü Çerçevesinde Soruşturma Evresinde Yayın Yasakları Üzerine Bazı Tespit ve Değerlendirmeler.” Hacettepe Hukuk Fakültesi Der-gisi 2/2, (2012), (s. 146-164).
• İçel, Kayıhan ve Yener Ünver. Kitle İletişim Hukuku, İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım, 9. Baskı, 2012.
• İçel, Kayıhan. Ceza Hukuku Genel Hükümler, İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım, 4. Bası, 2017.
• İşcan, Başak Oya. “Ceza Muhakemesi Hukukunda Halka Açıklık İlkesi.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hu-kuku Anabilim Dalı, 2015.
• Koca, Mahmut ve İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 16. Baskı, 2023.
• Kurt Konca, Nesibe. ”Medeni Usul Hukukunda Aleniyet İlkesinin Sınırlandırılması“ Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi MİHBİR Özel Sayısı 4/2 (2014), (s. 65-96).
• Memiş Kartal, Pınar. Ses veya Görüntülerin Kayda Alınması, Özel Ceza Hukuku, C. X, Adliyeye Karşı Suçlar, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Meran, Necati. AİHM Kararları ile İçtihatlı ve Açıklamalı Olarak Basın Yoluyla ve Genel Olarak Hakaret-İftira & Suçtan Kaynaklanan Malvarlığını Aklama ve Soruşturmanın Gizliliğini İhlal Suçları, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, 2013.
• Neuling, Christian – Alexander. “Ceza Adaleti ve Medya – Hazırlık Soruşturmasında Med-ya Aleniliği mi Yoksa ‘Adli Susma Yükümlülüğü’ mü?”, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi 7: Özel Yaşam, Medya ve Ceza Hukuku, çev. Yener Ünver, Ankara: Seçkin Yayınevi, (2005), (s. 225-239).
• Okuyucu-Ergün, Güneş. “Soruşturmanın Gizliliği”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 59/2 (2010), (s. 243-275).
• Özek, Çetin. Basın Özgürlüğünden Bilgilenme Hakkına, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağı-tım, 1999.
• Özen, Mustafa. Öğreti ve Uygulama Işığında Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara: Adalet Yayınevi, 4. Baskı, 2021.
• Özgenç, İzzet. “Soruşturma İşlemlerinin Gizliliğini İhlal ve Adil Yargılamayı Etkilemeye Teşebbüs Suçları”, Ceza Hukukunun Güncel Sorunları, (Ed. M. Tevfik Gülsoy), Ko-lokyum Kitabı (08.10.2010), ss.146-171.
• Öztürk, Bahri. Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncı-lık, 17. Baskı, 2023.
• Parlar, Ali ve Muzaffer Hatipoğlu. Açıklamalı – Yeni İçtihatlarla 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Yorumu (230 – 345. Maddeler) 4. Cilt, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2010.
• Pekcanıtez, Hakan. “Medeni Usul Hukukunda Aleniyet İlkesi”, Prof. Dr. Faruk Erem Ar-mağanı, (1999), (s. 635-666).
• Soyaslan, Doğan. Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara: Yetkin Yayıncılık, 8. Baskı, 2020.
• Soyer Güleç, Sesim. “Ceza Yargılaması Hukukunda İnsan Haklarının Bir Güvencesi Olarak ‘Halka Açıklık’ İlkesi”, Ceza Hukuku Dergisi 2/5, (2007), (s. 73-103).
• Şahin, Cumhur ve Neslihan Göktürk. Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncı-lık, 14. Baskı, 2023.
• Toroslu, Nevzat ve Metin Feyzioğlu. Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara: Savaş Yayınevi, 21. Baskı, 2021.
• Tunçak, Senanur. “Suçsuzluk Karinesini Bir Koruma Yöntemi Olarak Gizliliğin İhlali (TCK. m. 285) Suçu”, TİHEK Akademik Dergisi 2/3, (2019), (s. 69-93).
• Ülgen, Mert. “Crime of Recording Audio or Visual Media (Article 286 of the Turkish Criminal Code)” Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi-Journal of Penal Law and Criminology 11/1, (2023), (s. 94-123).
• Ünver, Yener ve Hakan Hakeri. Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara: Adalet Yayınevi, 19. Baskı, 2022.
• Ünver, Yener. İftira, Suç Uydurma, Suç Üstlenme, Yalan Tanıklık ve Bilirkişilik, İnfaz Ku-rumlarından Kaçma (TCK’da Düzenlenen Adliyeye Karşı Suçlar), Ankara: Seçkin Ya-yıncılık, 5. Baskı, 2021.
• Yaşar, Osman, Hasan Tahsin Gökcan ve Mustafa Artuç. Yorumlu – Uygulamalı Türk Ceza Kanunu 6. Cilt Madde 252 – 345, Ankara: Adalet Yayınevi, 2. Baskı, 2014.
• Yenisey, Feridun ve Ayşe Nuhoğlu. Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 9. Baskı, 2021.
• Yokuş Sevük, Handan. “Adil Yargılanma Kapsamında Ceza Yargılamasında Aleniyet İlkesi”, Prof. Dr. Çetin Özek Armağanı, İstanbul, (2004), (s. 747–764).
• Yurtcan, Erdener. Yargıtay Kararları Işığında İftira Suçu (Adliyeye Karşı Diğer Suçlar), An-kara: Seçkin Yayıncılık, 3. Bası, 2019.
• Yurtcan, Erdener. Ceza Yargılaması Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 16. Baskı, 2019
• Zafer, Hamide. “Medya Özgürlüğü ve Adli Haberlerin Verilişi”, Prof. Dr. Sulhi Tekinay’ın Hatırasına Armağan, İstanbul Marmara Hukuk Fakültesi, (1999), (s. 751–774).