TRANSFORMATION OF PUBLIC SPACE AND PUBLICITY

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 49

Fatma Süzgün Şahin Ünver

https://doi.org/10.59909/khm.05.01.002

Öz

Although the public sphere and public space have often been the subject of academic studies, they remain topical and continue to be encountered in different contexts. The rise of right-wing conservative ideology, the economic burden on the lower and middle classes, and finally the practice of lockdown caused by the global pandemic are very important and effective factors for the revival of the concept of publicness. These factors have a direct impact on the existence of individuals in public spheres and spaces, and on the self-construction of individuals through interactions in space. Public spaces also function as stages where desirable behaviours are exhibited in times when interaction is essential, when life also flows in the streets, and even when this flow would be effective in creating bonds between the citizens of the country. For example, the streets and national gardens connected to the squares in the zoning plans of the last period of the Ottoman Empire, the wide squares, parks and both public and private buildings constructed in Ankara during the early years of the Republic aim to build 'togetherness' and 'mutuality'. This study aims to analyse the concept of public space from such perspectives.

Anahtar Kelimeler

Public space, public sphere, transformation of space, subaltern counterpublics, contestation and bracketing.

KAMUSAL MEKÂN VE KAMUSALLIĞIN DÖNÜŞÜMÜ

Öz

Kamusal alan ve mekân, akademik çalışmalara defalarca konu olmasına rağmen güncelliğini korumakta ve farklı bağlamlarda karşımıza çıkmaya devam etmektedir. Kamusallık kavramının tekrar önem kazanmasında sağ muhafazakâr ideolojinin yükselişi, alt ve orta sınıf üzerinde etkili olan ekonomik baskı ve son olarak küresel salgın nedeniyle yaşanan kapanma pratiği oldukça önemli ve etkin etmenlerdir. Söz konusu etmenler, bireylerin kamusal alan ve mekanlardaki varlıklarını, mekandaki etkileşimler üzerinden kendilerini inşa etmelerini doğrudan etkilemektedir. Etkileşimin önemli olduğu, hayatın sokakta da aktığı hatta akmasının o ülke yurttaşları arasındaki bağların kurulmasında etkili olacağı zamanlarda kamusal mekanlar makbul davranışların sergilendiği performans alanları olarak da işlev kazanırlar. Örneğin Osmanlı İmparatorluğu son döneminde yapılan imar planları ile meydana bağlanan sokaklar ve millet bahçeleri, Genç Cumhuriyet yıllarında Ankara’da inşa edilen geniş meydanlar, parklar ve gerek kamusal gerekse özel binalar “birliktelik” ve “karşılıklılık” inşa etmek amacındadır. Bu çalışmada kamusal mekân kavramına bu açılardan yaklaşılması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamusal alan, kamusal mekân, mekânın dönüşümü, garibanların kamusal alanı, tartışma ve parantezleme.

Kaynakça

• Akyol, Duygu. Abdullah Çiğdem. Tuğba Düzenli. “Toplumsal Değişim Sürecinde ‘Kamusal Mekân’ın Dönüşümü”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 56 (2017): 545-554.
• Appadurai, Arjun. “Disjuncture and Difference in The Global Cultural Economy”. Theory, Culture and Society. 7/2-3 (1990): 295-310.
• Arendt, Hannah. The Human Condition, USA: The University of Chicago Press, 1998.
• Aytuğ, A. ve M. İnceoğlu. “Kentsel Mekânda Kalite Kavramı”. Megaron 4/3 (2009): 131-146
• Bayraktar, Nuray. “Tarihe Eş Zamanlı Tanıklık: Ulus ve Kızılay Meydanlarının Değişim Süreci”. Ankara Araştırmaları Dergisi. 1/1 (2013): 20-35.
• Belina, Berd. “Ending Public Space as We Know It”. Social Justice. 38/1-2 (2011): 13-27.
• Benhabib, Seyla. “The Embattled Public Sphere: Hannah Arendt, Juergen Habermas and Beyond”. Theoria: A Journal of Social and Political Theory. 90 (1997): 1-24.
• Bilgin, Nuri. “Fiziksel Mekândan İnsani ya da İnsanlı Mekâna”. Mimarlık Dergisi, 3 (1990): (62-65).
• Blocker, Jack S. “Did Prohibition Really Work? Alcohol Prohibition as a Public Health Innovation”. American Journal of Public Health. 96/2 (2006): 233-243.
• Bodnar, Judith. “Reclaiming Public Space”. Urban Studies. 52/12 (2015): 2090-2104.
• Burnham, J. C. “New Perspectives on the Prohibition "Experiment" of the 1920's”. Journal of Social History. 2/1 (1968): 51- 68.
• Cassegard, Carl. “Contestation and Bracketing: The Relation between Public Space and the Public Sphere”. Environment and Planning D: Society and Space. 32 (2014): 689-703.
• Cengizkan, Ali. “Ankara 1924 Lörcher Planı Raporu”. Belleten. 67/248 (2003): 153-214.
• Dedekargınoğlu, Cem. “Erken Cumhuriyet Ankara’sında Bir Kamusal Mekân: Millet Bahçesi”. Ankara Araştırmaları Dergisi, 7/2 (2019): 355-374.
• Durkheim, Emile. Toplumbilimin Yöntem Kuralları. Çev. Özer Ozankaya. İstanbul: Cem Yayınevi, 2013.
• Fraser, Nancy. “Rethinking the Public Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy”. Social Text. 25/26 (1990): 56-80.
• Goerge Simmel. “Bridge and Door”, Simmel on Culture. Der., David Frisby, Mike Featherstone. London: Sage Publications, 1997: 170-174.
• Habermas, Jürgen. Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. Çev., Tanıl Bora, Mithat Sancar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2003.
• https://www.britannica.com/topic/speakeasy. (erişim: 05.03.2024).
• https://www.ktb.gov.tr/TR-96356/ankara---kurtulus-savasi-muzesi-i-tbmm-binasi.html
• Işık, İ. Emre ve Şentürk, Yıldırım. Özneler, Durumlar ve MekanMekânlar. İstanbul: Bağlam Yayınları, 2009, s. 8.
• Karasu, Mehmet ve Sevim Cesur. “Kamusal MekanMekânları Kendileme ve Zamansal Deneyim Arasındaki İlişkiler: Transaksiyonel Bir Keşif Çalışması”. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 43/1 (2023): 110-130.
• Kaynar, Reşat. Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1985.
• Marcus, Julie. A World Of Difference Islam and Gender Hierarchy in Turkey. London: Zed, 1992.
• Marx, Karl ve Engels, Friedrich. Alman İdeolojisi. Çev. Sevim Belli. Ankara: Sol Yayınları, 2010.
• Marx, Karl ve Engels, Friedrich. Werke Band 13. Berlin: Karl Dietz Verlag, 1971.
• May, Todd. Deleuze Bir Birey Nasıl Yaşayabilir? Çev. Sercan Çalcı. İstanbul: Kolektif Yayınları, 2017.
• Miller, Donald L. Supreme City: How Jazz Age Manhattan Gave Birth to Modern America. New York: Simon and Schuster Paperbacks. 2015.
• Mills, Charles Wright. The Sociological Imagination. New York: Oxford University Press, 2000. Ojakangas, Mika. “Polis and Oikos: The Art of Politics in the Greek CityState”. The European Legacy. 25/4 (2020): 404-420.
• Paquot, Thierry. “Sözün Alanı”. Kamusal Alan. Der., Eric Dacheux. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012: 59-64.
• Piaget, Jean. Çocukta Zihinsel Gelişim. Çev., Hüsen Portakal. İstanbul: Cem Yayınevi, 1999.
• Proshansky, Harold M. Abbe K. Fabian ve Robert Kaminoff. “Place-Identity: Physical World Socialization Of The Self”. Journal of Environmental Psychology. 3 (1983): 57-83.
• Salikov Alexey, Salikov, Zhavoronkov Alexey. “The Public Realm And Revolution: Hannah Arendt Between Theory And Praxis”., Estudos Ibero-Americanos., 43/3 (2017): 513-523.
• Shields, Rob. Places on The Margin. London: Routledge, 1992.
• Simmel, Goerge. “The Sociology of Space”, Simmel on Culturee. Der., David Frisby, Mike Featherstone. London: Sage Publications, 1997: 137-170.
• Soja, Edward W. Postmodern Geographies. London: Verso Books, 1990.
• Terbaş, Özden. Terbaş, “Zihnin Üç İşlevi: Düşlemleme, Simgeleştirme ve Düşünme”., Psikanalitik Açılımlar Dürtüden Düşlemleme, Simgeden Düşünceye. , Dder.,., Özden Terbaş,, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2021: 3-27. , s. 3.
• Thorns, David C. The Transformation of Cities Urban Theory and Urban Life. New York: Palgrave Macmillan, 2002.
• Timur, Taner. Habermas’ı Okumak. İstanbul: Yordam Kitap, 2017.
• Tokgöz, Erdinç. “ ‘Türkiye İktisat Kongresi’ mi? ‘İzmir iktisat kongresi’ mi? Hangisi doğru?”. HÜ. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 18/1 (2000): 339-349.
• Topinka, Robert J. “Foucault, Borges, Heterotopia: Producing Knowledge in Other Spaces”. Foucault Studies. 9 (2010): 54-70.
• Vural, Tülin ve Atilla Yücel. “Çağımızın Yeni Kamusal MekanMekânları Olan Alışveriş Merkezlerine Eleştirel Bir Bakış”. itüdergisi/a. 5/2 (2006): 97-106.
• Yenice, Şirin. “‘Kamusal Olma’ İçeriğinin Kamusal Mekânın Anlamsal ve Kullanımsal Boyutuna Yansıması Üzerine Bir Analiz Çalışması”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 1998.
• Yırtıcı, Hakkı. Çağdaş Kapitalizmin MekanMekânsal Örgütlenmesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2009.
• Yükselbaba, Ülker. “Kamusal Alan Modelleri ve Bu Modellerin Bağlamları”. İÜHFM LXVI/2 (2008): 227-272.
• Yükselbaba, Ülker. Habermas ve Kamusal Alan: Burjuva Kamusallık İlkesinden, İletişimsel Kamusallığa Geçiş. İstanbul: XII Levha, 2012.