HAVAYOLUYLA GERÇEKLEŞTİRİLECEK ULUSLARARASI TAŞIMALARDA KURAL TANIMAZ YOLCUYA MÜDAHALE

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 243 - 264

Umut Acun

https://doi.org/10.59909/khm.05.01.009

Öz

Havayoluyla gerçekleştirilen yolcu taşımalarında, kural tanımaz yolcu vakaları her geçen gün artmaktadır. Kural tanımaz yolculara ilişkin düzenlemelerse kural tanımaz yolcu ve kural tanımaz yolcunun gerçekleştirdiği kural tanımaz davranışlara müdahaleyi düzenlemekte, fakat müdahalenin makul ölçüyü aşması durumunda sonuçlarının ne olacağını belirtmemektedir. Yine düzenlemelerde kural tanımaz yolcunun tanımının dar anlamda yapılmış olması, uçağın kapılarının kapanmasından önce ve iniş sonrası açılmasından sonra kural tanımaz davranışlarda bulunan yolculara gerçekleştirilecek müdahale konusunda bir belirsizlik yaratmaktadır. Bu belirsizlik ise gerek taşıyıcı, gerek müdahale edecek kişiler gerekse yolcular açısından tarafları tereddüte düşürmekte ve kural dışı yolcuya yönelik müdahaleyi de geciktirmektedir. Bu durum ise yolcunun, mürettebatın ve uçuşun güvenliğini tehlikeye atacaktır. Çalışmamızda bu kapsamda öncelikle kural tanımaz yolcunun geniş ve dar anlamda tanımı yapılarak, kural tanımaz yolcu davranışlarının altında yatan nedenler ele alınacak, devamında ise kural tanımaz yolcuya ilişkin uluslararası ve ulusal düzenlemeler ele alınacaktır. Çalışmamızda son olarak ise kural tanımaz yolcuya müdahaleden doğan sorumluluk incelenerek tartışmalı noktalar çözüme kavuşturulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yolcu, Kural Tanımaz Yolcu, Kural Tanımaz Yolcuya Müdahale, Taşıyıcının Sorumluluğu

MEASURES TO BE TAKEN AGAINST UNRULY PASSENGERS IN INTERNATIONAL CARRIAGE BY AIR

Öz

Incidents of unruly passengers are increasing day by day in carriage of passengers by air. The regulations on unruly passengers regulate the unruly passenger and the measures taken in response to the unruly behavior of the unruly passenger, but do not specify the consequences of such measures if the measures exceed a reasonable level. Again, the narrow definition of an unruly passenger in the regulations creates uncertainty regarding the measures to be taken against passengers who engage in unruly behavior before the doors of the aircraft are closed and after the doors are opened after landing. This uncertainty causes hesitation on the part of the carrier, the persons to intervene and the passengers, and delays the measures to be taken against the unruly passenger. This situation will jeopardize the safety of the passenger, the crew and the flight. In this context, our study will first define the unruly passenger in a broad and narrow sense, discuss the reasons underlying the unruly passenger behavior, and then discuss the international and national regulations regarding the unruly passenger. Finally, the liability arising from the measures to be taken against the unruly passenger will be analyzed and the controversial points will be tried to be resolved.

Anahtar Kelimeler

Passenger, Unruly Passenger, Measures Against Unruly Passenger, Liability of Carrier

Kaynakça

• Abeyratne, Ruwantissa. “A Protocol to Amend the Tokyo Convention of 1963: Some Unanswered Questions”, Air and Space Law, 39/1, 2014, s. 47-58.
• Abeyratne, Ruwantissa. “Protocol to the Tokyo Convention of 1963: A Legal Triumph or Damp Squib?”, Air and Space Law, 39/4-5, 2014, s. 245-259.
• Abeyratne, Ruwantissa. “The Unruly Passenger: Is It Time to Think out of the Box”, Zeitschrift fur Luft- und Welltraumrecht – German Journal of Air and Space Law, 67/2, 2018, s. 223-235.
• Akkurt, Sinan Sami. Sivil Havayolu ile Yolcu Taşımacışığından Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk, Ankara: Seçkin, 2018.
• Birinci Uzun, Tuba. Uluslararası Hava Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, Ankara: Seçkin, 2020.
• Bozkurt Bozabalı, Banu. Havayoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmelerinde Taşıyanın Ölüm ve Cismani Zarardan Doğan Hukuki Sorumluluğu, Ankara: Seçkin, 2013.
• Çoban, Ramazan. “Sivil Havacılık Sektöründe Kural Dışı Yolcu Kavramı Üzerine Fenomenolojik Bir Araştırma”, Uluslararası Yönetim, İktisat ve İşletme Dergisi, 18/1, 2022, s. 357-390.
• Erson Asar, Bilge. “Uçuş Güvenliğine Bir Tehdit Olarak Kural Tanımaz Yolcu”, Sivil Havacılık Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu, İstanbul: onikilevha, 2019, s. 25-52.
• Fogg, Margaret P.. “Air Rage: Is it a Global Problem? What Proactive Measures Can Be Taken to Reduce Air Rage, and Whether the Tokyo Convention Should Be Amended to Ensure Prosecution of Air Rage Offenders”, ILSA Journal of International & Comparative Law, 7/2, Spring 2001, s. 511-538.
• Fumarola, Carl E.. “Stratospheric Recovery: Recent and Forthcoming Changes in International Air Disaster Law and its Effects on Air Terrorism Recovery”, Suffolk University Law Review, 36/3, s. 821-842.
• Giesecke, Christian. “Unruly Passengers and Respective Passenger Rights / Die Hooligans der Lufte und die Rechte Anderer Mitpassagiere / Les Passagers Hooligans et les Droits d’Autres Passagers Victimes”, Zeitschrift fur Luft- und Welltraumrecht – German Journal of Air and Space Law, 51/4, 2002, s. 546-556.
• Gölcüklü, İlyas. Montreal Sözleşmesi Uyarınca Taşıyıcının Uluslararası Yolcu Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğu, İstanbul: onikilevha, 2015.
• Hao, Liu. “On the Punishment of Unruly/Disruptive Passengers and the Modernization of the Tokyo Convention”, China Legal Science, 3/1, 2015, s. 109-122.
• Karp, Judith R.. “Mile High Assaults: Air Carrier Liability under the Warsaw Convention”, Journal of Air Law and Commerce, 66, Fall 2001, s. 1551-1568.
• Kırman, Ahmet. Hava Yolu ile Yapılan Uluslararası Yolcu Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1990.
• Korkmaz, Seda. “Havacılıkta Uçak İçerisinde Kuraldışı Yolcular ve Kuraldışı Yolcu Kategorileri”, Uluslararası Sivil Hava Taşımacılığında Güncel Gelişmeler Konferansı, İstanbul: onikilevha, 2020, s. 37-52.
• Lee, Jae Woon ve Harrington, Andrew “The Montreal Protocol 2014 and Unruly Passenger Cases on Board Aircraft: Is There Really a Jurisdictional Gap?”, Issues in Aviation Law and Policy, 16/1, 2016, s. 53-82.
• Nase, Vernon ve Humprey, Nicolas. “Angry People in the Sky: Air Rage and the Tokyo Convention”, Journal of Air Law and Commerce, 79/4, Fall 2014, s. 701-746.
• Orbay Ortaç, Nurdan. Havayolu ile Taşınan Yolcuların Ölümünden veya Bedensel Bütünlüğünün İhlalinden Doğan Akdi Sorumluluk, Ankara: Turhan Kitabevi, 2014.
• Rubin, Randi Lynne. “The Warsaw Convention: Capping the Value of Life.”, Temple International and Comparative Law Journal, 12/1 (Spring 1998), s. 189-240.
• Sözer, Bülent. “Hava Yolu ile Yapılan Milletlerarası Taşımalarda Yolcunun Ölümü veya Yaralanması Sonucunda Doğan Zararlardan Taşıyıcının Sorumluluğu”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 9/3, 1978, s. 765-818.
• Swerdlow, Aaron B.. “Modern Approaches to the Powers of the Aircraft Commander under Article 6 of the Tokyo Convention”, Issues in Aviation Law and Policy, 10/1, Autumn 2010, s. 105-144.
• Tang, Ashley. “Surprises in The Skies: Resolving the Circuit Split on How Courts Should Determine Whether an “Accident” is “Unexpected or Unusual” under the Montreal Convention”, Washington Law Review, 98/4, s.1449-1502.
• Taşkale, Nermin. “Havacılıkta Kural Dışı Yolcular ve Hava Öfkesi”, Havacılık Psikolojisi: Kavramlar, Araştırmalar, Uygulamalar, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınevi, 2022, s. 663-697.
• Urban, Jennifer A.. “The Protocol to Amend the Convention on Offences and Certain Acts Committed on Board Aircraft: A Missed Opportunity Or a Sufficient Modernization”, Indiana Law Review, 49/3 (2016), s. 713-743.
• Yogaswara, Adishta. “Immaterial Compensation for Passenger Who Had Traumatic Experiences in Air Passenger Transport”, Corporate and Trade Law Review, 2/1, 2022, s. 20-41.
• Young, Barbara E.. “Responsibility and Liability for Unlawful Interference in International Civil Aviation”, Air and Space Law, 28/1, 2003, s. 1-81.