Liderlik Tarzı ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: Bir Özel Eğitim Kurumunda Uygulama

Yıl 2018, , 167 - 206, 01.11.2018

Mehmet Kuruşcu Sefer Aydoğan

https://doi.org/10.17134/khosbd.477272

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, yöneticinin liderlik tarzının çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisinin
belirlenmesidir. Çalışmada nicel araştırma yöntemi
kullanılmıştır. Araştırmanın evreni bir özel eğitim
kurumunda çalışan öğretmenlerden oluşmaktadır. Örneklem büyüklüğü
295’tir. Araştırmada elde edilen bulgular kapsamında; dönüşümcü liderlik ile
örgütsel vatandaşlık davranışı ve tüm boyutları arasında zayıf düzeyde anlamlı
ve pozitif ilişki olduğu; etkileşimci liderliğin koşullu ödüllendirme boyutu
ile örgütsel vatandaşlık davranışı ve sivil erdem dışındaki boyutları arasında
zayıf düzeyde anlamlı ve pozitif ilişki olduğu, sivil erdem boyutu ile ise arasında anlamlı
bir ilişki bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu çalışma ile, yöneticinin liderlik tarzı ve
çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinin eğitim sektöründe bir özel eğitim kurumunda test
edilmesi ile alanyazına katkı sağlanmaktadır.
Uygulayıcılar açısından, çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışını artırma
kapsamında, en fazla katkı yapan liderlik tarzının bilinmesi sayesinde, doğru liderlik tarzını uygulamanın önemli
olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dönüşümcü Liderlik, Etkileşimci Liderlik, Koşullu Ödüllendirme, Liderlik Tarzı, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı

Kaynakça

• Kaynakça
• Kitaplar
• Bayram, N. (2010). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Ekin Kitabevi, Bursa. Bryne, B. M. (2001), Structural equation modeling with AMOS, Lawrence Erlbaum Associates, NJ. Burns, J.M. (1978). Leadership, Harper and Row, New York. Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Pegem Akademi, Ankara. Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya Kitabevi, Sakarya. Kalaycı, Ş. (2006). “SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri”, Asil Yayın Dağıtım, Ankara. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Katz, D., ve Kahn, R. L. (1966). The Social Psychology of Organizations, John Wiley, New York. Koçel, T., (2013). İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınları, İstanbul. Meydan, C.H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara. Organ, D.W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome, Lexington Books, Lexington, MA. Özdamar, K. (2002), Paket Programlar İle İstatiksel Veri Analizi, Kaan Kitabevi, Eskişehir. Özler, N.D.E. (2015). Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa. Ritzer, G. (1996). Modern Sociological Theory, McGraw-Hill Education, London, UK. Roach, C.F. ve Behling, O. (1984). “Leaders and Managers: International Perspectives on Managerial Behavior and Leadership”, Pergamon Press, NY. Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2008). Örgütsel Psikoloji, Alfa Basım Yayım, Bursa. Schein, E.H. (1985). Organizational Culture and Leadership,: John WileySons Inc., San Francisco. Şimşek, M.Ş. (1998). Yönetim ve Organizasyon, Damla Matbaacılık, Konya. Yukl, G. (2010). Leadership in Organizations, Pearson Prentice Hall Inc: USA.
• Makaleler
• Acar, A.Z. (2006). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Kavramsal Gelişimi ile Kişisel ve Örgütsel Etkileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, C: 7, No: 1, ss. 1-14. Altuntaş, S. ve Baykal, Ü. (2010). “Örgütsel Vatandaşlık Düzeyi Ölçeğinin Hemşirelikte Geçerlik-Güvenilirliği”, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, C: 13, No: 3, ss. 7-16. Arslantaş, C. ve Pekdemir, I. (2007). “Dönüşümcü Liderlik, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Araştırma”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 7, No: 1, ss. 261-286. Aslan, Ş. (2008). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Örgütsel Bağlılık ve Mesleğe Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Araştırılması”, Yönetim ve Ekonomi, C :15, No: 2, ss. 163-178. Avcı, A. (2015). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Gelişimi ve Eğitim Örgütleri Açısından Etkileri”, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, C:12, No: 24, ss. 11-26. Avolio, B.J., Bass, B.M. ve Jung, D.I. (1999). “Re-examining the Components of Transformational and Transactional Leadership Using the Multifactor Leadership Questionnaire”, Journal of Occupational Organizational Psychology, C: 72, No: 4, ss. 441-462. Avolio, B.J. ve Bass, B.M. (2002). Developing Potential Across a Full Range of Leadership Cases on Transactional and Transformational Leadership, Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah, N.J. Bağcı, Z. (2014). “Duygusal Zeka ve Örgütsel Vatandaşlık İlişkisi”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, No: 2, ss. 259-279. Basım, N.H. ve Şeşen, H. (2006). “Otel Çalışanları Açısından Duygusal Zekanın Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C: 61, No: 4,ss. 83-101. Borman, W.C. (2004). “The Concept of Organizational Citizenship”, American Psychological Society, C: 13, No: 6, ss. 238-241. Çakar, U. ve Arbak, Y. (2003). “Dönüşümcü Liderlik Duygusal Zeka Gerektirir mi?: Yöneticiler Üzerinde Örnek Bir Çalışma”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, C: 2, ss. 83-98. Demir, C., Yılmaz, K. ve Çevirgen, A. (2010). “Liderlik Yaklaşımları ve Liderlik Tarzlarına İlişkin Bir Araştırma”, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, C: 2, No: 1, ss. 129-152. Demir, H. ve Okan, T. (2008). “Etkileşimsel ve Dönüşümsel Liderlik: Bir Ölçek Geliştirme Denemesi”, Yönetim, No: 61, ss. 72-90. Drath, W.H. ve Palus, C.J. (1994). “Making common sense: Leadership as Meaning-Making in a Community of Practice”, Center for Creative Leadership, Greensboro, NC. Finkelstin, M. ve Penner, A.L. (2004). “Predicting Organizational Citizenship Behavior: Integrating the Functional and Role Identity Approaches”, Social Behavior and Personality, C: 32, No: 4, ss. 383-398. George, M.J. ve Brief, P.A. (1992). “Feeling Goog-Doing Good: A Conceptual Anlysis of the Mood at Work-Organizational Spontaneity Relationship”, Psychological Bulletin, C: 112, No: 2, ss. 310-329. Gouldner, A.W. (1960). “The Norm Of Reciprocity: A Preliminary Statement”, American Sociological Review, No: 25, ss. 161-178. Gürbüz, S. (2006). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik bir Araştırma”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: 3, No: 1, ss. 48-75. Hemphill, J.K. ve Coons, A.E. (1957). “Development of the Leader Behavior Description Questionnaire (R. M. Stodgill and A. E. Coons), Leader Behavior: Its Description and Measurement.” Columbus, Ohio: Bureau of Business Research, Ohio State University, ss. 6-38. Ilie, M.P. (2014). “Organizational Citizenship Behavior, Work Satisfaction and Employees’ Personality”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, No. 127, ss. 489-493. İşbaşı, J.Ö. (2000). "Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Farklı Ölçeklerin Uygulanabilirliğine İlişkin Bir Çalışma", 8 nci Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, ss. 359-372. İşcan, F.Ö. (2006). “Dönüştürücü / Etkileşimci Liderlik Algısı ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinde Bireysel Farklılıkların Rolü”, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C: 6, No: 11, ss. 160-177. Karaaslan, A., Özler, D.E. ve Kulaklıoğlu, A.S. (2009). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bilgi Paylaşımı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, C: 11, No: 2, ss. 135-160. Katz, D. (1964). “The Motivational Basis of Organizational Behavior”, Behavioral Science, No. 9, ss. 131-133. Keleş, Y. ve Pelit, E. (2009). “Otel İşletmesi İşgörenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: İstanbul’daki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: 5, No: 2, ss. 24-45. MacKenzie, S.B., Podsakoff, P.M. ve Fetter, R. (1991). “Organizational Citizenship Behavior and Objective Productivity as Determinants of Managerial Evaluations of Salespersons' Performance”, Organizational Behavior and Human Decision Processes, No: 50, ss. 123-150. Morçin, S.E. ve Morçin, İ. (2013). “Etkileşimci Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi: Adana’daki Seyahat Acenteleri Örneği”, Süleymen Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, C: 4, No: 9, ss. 70-80. Morrison, E.W. (1994). “Role Definitions and Organizational Citizenship Behavior: The Importance of the Employee's Perspective”, Academy of Management Journal, C: 37, No: 6, ss. 1543-1567. Oğuz, E. (2011). “Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları ile Yöneticilerin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, C: 17, No: 3, ss. 377-403. Organ, D.W. ve Ryan, K. (1995). “A Meta-Analytic Review of Attitudinal and Dispositional Predictors of Organizational Citizenship Behavior”, Personnel Pshchology, No: 48, ss. 775-802. Organ, D.W., Podsakoff, P.M. ve Mackenzie, S.B. (2006). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature, Antecendents and Concequences, Sage Publications. Özcan, E.D., Vardarlıer, P., Karabay, M.E., Konakay, G. ve Çetin, C. (2012). “Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Güvenin Rolü”, Öneri, C: 10, No: 37, ss. 1-13. Özdevecioğlu, M. (2003). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Üniversite Öğrencilerinin Bazı Demografik Özellikleri ve Akademeik Başarıları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, No: 20, ss. 117-135. Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Moorman, R.H. ve Fetter, R. (1990). “Transformational Leader Behaviors And Their Effects On Followers’ Trust in Leader, Satisfaction and Organizational Citizenship Behaviors”, Leadership Quarterly, No: 1, ss. 107–142. Podsakoff, P.M., Mackenzie, S.B., ve Bommer, W.H. (1996). “Transformational Leader Behaviors and Subtitutes for Leadership as Determinants of Employee Satisfaction, Commitment, Trust and Organizational Citizenship Behaviors”, Journal of Management, No: 22, ss. 259-298. Podsakoff, P.M., Mackenzie, S.B., Paine, J.B. ve Bachrach, D.G. (2000). “Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review Of The Theoretical and Empirical Literature and Suggestions For Future Research”, Journal of Management, C: 26, No: 3, ss. 513-563. Ryan, J. (2001). “Moral Reasoning As a Determinant of Organizational Citizenship Behaviors: A Study in the Public Accounting Profession”, Journal Of Bussiness Ethics, No: 33, ss. 233-234. Schnake, M. (1991). “Organizational Citizenship A Review, Proposed Model and Research Agenda”, Human Relations, C: 44, No: 7, ss. 735-759. Schnake, M.E. ve Dumler, M.P. (2003). “Levels of Measurement and Analysis Issues in Organizational Citizenship Behavior Research”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, C: 76, No: 3, ss. 283-301. Sezgin, F. (2005).” Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal bir Çözümleme ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C: 25, No: 1, ss. 317-339. Smircich L. ve Morgon, G. (1982). “Leadership: The Management of Meaning”, Journal of Applied Behavioral Science, C: 18, No: 3, ss. 257-273. Smith, C.A., Organ, D.W., ve Near, J.P., (1983). “Organizational Citizenship Behavior: Its Nature and Antecedents”, Journal of Applied Psychology, No: 68, ss. 653-663. Van Dyne, L., Graham, W.J. ve Dienesch, M.R. (1994). “Organizational Citizenship Behavior: Construct Redefinition, Measurement and Validation”, Academy of Management Journal, C: 37, No: 4, ss. 765- 802. Vey, M.A. ve Campbell, J.P. (2004). “ln-Role or Extra-Role Organization al Citizenship Behavior: Which Are We Measuring?”, Human Performance, C: 17, No: 1, ss. 119-135. Williams, S. ve Shiaw, W.T. (1999). “Mood and Organizational Citizenship Behavior: The Effects of Positive Affect on Employee OCB Intentions”, The Journal of Psychology, C: 13, No: 6, ss. 656-668. Yener, M. ve Akyol, S.E. (2009). “Girişimcilik Değerleri ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerine bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C: 14, No: 1, ss. 255- 271. Yolaç, S. (2011). “Yöneticinin Algılanan Liderlik Tarzı ile Yöneticiye Duyulan Güven Arasındaki İlişkide Lider-Üye Etkileşiminin Rolü”, Öneri: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hakemli Dergisi, No: 9, ss. 63-72.
• Tezler
• Yurtkoru, S.E. (2001). “The Role of Leadership in the Organizational Change Process”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kulaklıoğlu, A.S. (2009). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bilgi Paylaşımı İlişkisi: Bir Uygulama”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• İnternet Kaynakları
• Bass, B.M. ve Avolio, B.J. (2000). “MLQ 5X Scale Item Number & Content”, (Çevrimiçi), http://www.cls.binghampton.edu/mlq.html, 18 Nisan 2015. Richards, D. ve Engle, S. (1986). “After the Vision: Suggestions to Corporate Visionaries and Vision Chapmions”, (Çevrimiçi), www.buseco.monash.edu/mgt/research/working-papers, 24 Ekim 2015.