SAVUNMA SANAYİİ UYGULAMALARINDA GÖZ ÖNÜNE ALINAN BAŞLICA İTKİ VEKTÖRÜ DENETİMİ YÖNTEMLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 1, 151 - 166, 07.05.2024

Bülent Özkan

https://doi.org/10.17134/khosbd.1183778

Öz

Son yıllardaki teknolojik gelişmelere bağlı olarak, mühimmat denetiminde farklı yaklaşımlar ele alınmaya başlamıştır. Özellikle geniş alana saldırı kavramının yerini nokta hedef tahribatının alması sonucunda denetimli mühimmat kullanımı daha popüler hale gelmiştir. Menzil, uçuş süresi ve hedefte doğruluk gibi başarım parametrelerinin iyileştirilmesi doğrultusunda, aerodinamik denetim yüzeyleri, tepki jeti ve itki vektörü gibi yönlendirme mekanizmaları, mühimmat denetimi kapsamında gerek teorik gerekse pratik olarak geniş bir uygulama alanı bulmuştur. Bahsedilen yöntemler bir arada değerlendirildiğinde, itki vektörü denetiminin, aerodinamik denetim yüzeylerinin sebep olduğu daha geniş sürüklenme yüzeyi ve düşük manevra kabiliyeti olumsuzluklarına sahip olmaması, ayrıca tepki jeti yaklaşımına nazaran denetlenebilirliğinin daha yüksek olması nedeniyle, bilhassa kısa zaman zarfında yüksek manevra yeteneğinin istendiği uygulamalar için bir adım öne çıktığı görülmektedir. Konuyla ilgili literatür incelendiğinde, itki vektörü denetimi dahilinde göz önüne alınan çeşitli tekniklerin mevcut bulunduğu göze çarpmaktadır. Bu çalışmada, mühimmat denetiminde ele alınan başlıca itki vektörü denetimi yaklaşımlarından bahsedilmekte ve belirtilen yöntemlerin üstünlük ve zayıflıkları karşılaştırmalı olarak vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İtki vektörü denetimi, mühimmat denetimi, denetim, itki, manevra

INVESTIGATION OF THE NOTEABLE THRUST VECTOR CONTROL APPROACHES CONSIDERED IN DEFENCE INDUSTRIES APPLICATIONS

Öz

As per the recent technological developments, several approaches have been taken into account. Especially the change in the defense concept from the mass destruction to the point demoliton has made the use of the controlled munition more popular. In accordance with the improvement in the performance parameters including the range, time of flight, and accuracy in target, the diverting mechanisms involving the aerodynamic control surfaces, reaction jet, and thrust vector have found a wide area of usage in both theoretical and practical senses. Evaluating all of the mentioned methods together, it is observed that the thrust vector control exceeds one step further regarding the implementations in which higher maneuver capability is required within short time durations because it does not have any serious disadvantages originated from the larger drag areas of aerodynamic control surfaces and lower maneuverability. In the relevant literature, several techniques are encountered within the scope of the thrust vector control. In this study, noteable approaches are handled within the concept of the thrust vector control and the advantages and disadvantages of the mentioned methods are emphasized in a comparative manner.

Anahtar Kelimeler

Thrust vector control, munition control, control, thrust, maneuver

Kaynakça

• Bates, L. B. ve Young, D. T. (2012). Development testing of electric thrust vector control systems for manned launch vehicle applications, Proceedings of the 41st Aerospace Mechanisms Symposium, Jet Propulsion Laboratory, ABD.
• Bernacchia, D. (2019). Design of thrust vectoring attitude control system for lunar lander flying testbed, Bitirme Tezi, Universita’ Di Bologna, İtalya.
• Dée, G., Vanthuyne, T., Potini, A., Pardos, I. ve De Crombrugghe, G. (2019). Electromechanical thrust vector control systems for the Vega-C launcher, Proceedings of the 8th European Conference for Aeronautics and Space Sciences (EUCASS), Madrid, İspanya.
• Facciano, A. B., Seybold, K. G., Teri, L. W.-K. ve Widmer, D. O. (2002). Evolved SeaSparrow missile jet vane control system prototype hardware development. Journal of Spacecraft and Rockets, 522-531.
• Jerin, J., Subanesh, S. R., Aravind, K. T. R., Naveen, N., Vignesh, R., Krishna, G. B. ve Sanal, K. V. R. (2013). Numerical studies on thrust vectoring using shock ınduced supersonic secondary jet, International Journal of Aerospace and Mechanical Engineering, 7(8), 1714-1720.
• Kamath, A. G. (2021). Robust thrust vector control for precision rocket-landing, Yüksek Lisans Tezi, University of California, ABD.
• NASA (1974). Solid rocket thrust vector control. Virginia: NASA.
• Özkan, B. (2005). Dynamic modeling, guidance, and control of homing missiles. Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Türkiye.
• Ramezani, M. A., Yousefi, S. ve Fouladi, N. (2019). An experimental and numerical investigation of the effect of geometric parameters on the flexible joint nonlinear behavior for thrust vector control, Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part G: Journal of Aerospace Engineering, 233(8), 2772-2782.
• Sutton, G. P. ve Biblarz, O. (2001). Rocket propulsion elements. New York: John Wiley & Sons, Inc.
• Yağmur, H., Bayar, C., Şen, S. ve Serbest, K. (2022). Design of a 3-DOF thrust control system for rocket engines, Journal of Smart Systems Research (JOINSSR), 3(1), 30-48.