DEĞİŞEN BİREY-DEVLET İLİŞKİLERİ BAĞLAMINDA SOSYAL BİLGİLER, VATANDAŞLIK VE İSAN HAKLARI EĞİTİMİ

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 11, 20 - 51, 10.08.2016

Cihan Kara

Öz

Öz: Çağımızın ihtiyaç duyduğu üst düzey yaşam ve düşünme becerilerine sahip insanları yetiştirmek etkin ve demokratik vatandaşlar yetiştirmekle mümkündür. Bununla beraber günümüz Türkiye’sinde mevcut sosyal bilgiler programının amacı da insan haklarını kendileri ile bütünleştirmiş, demokrasiye inanan, uluslar arası gelişmelere karşı ilgili ve hassas, çevre değerlerine sahip, dinsel, etnik, mezhebi ve sosyolojik farklılıklara saygılı bireyler yetiştirmektir. Bu çerçevede, günümüz dünyasında ve Türkiye özelinde vatandaş, birey-devlet ilişkilerini etkileyecek derecede ortaya çıkan Gezi Parkı olayları, Wikileaks belgeleri, uluslararası skandal dinlemeler gibi gelişmeler son iki yıldır yazılı basın dâhil görsel ve sosyal medyada ve siyasal tartışma ortamlarında oldukça fazla tartışılmıştır ancak günlük siyasal çekişme ve kutuplaşma geriliminin dışında özellikle Gezi Parkı olayları bilimsel bir soğukkanlılıkla ele alınamamıştır. Bu çalışma sosyal bilimsel kuramlar, siyaset bilim, tarih, hukuk bilimleri ve bu bilimlerin sosyolojileri (siyaset, hukuk sosyolojileri) ve felsefi alt dalları (siyaset ve hukuk felsefeleri) bakımından bütünsel bir analizi yeterince yapılmayan söz konusu gelişmeleri sosyal bilgiler, vatandaşlık ve insan hakları eğitimine olabilecek etkileri dolayımında değerlendirmek suretiyle alanda bir boşluğu doldurma amacındadır.  

Anahtar Kelimeler

Gezi Parkı Olayları, birey-devlet ilişkileri; vatandaşlık; sosyal bilgiler; insan hakları.

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Sosyal bilgilerde değerler ve öğretimi, B. Tay, A.Öcal (Eds.) içinde, özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi.(s. 336-358). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Akdağ, H. Taşkaya, S.M.T. (2010). Vatandaşlık ve insan hakları eğitiminin sosyal bilgiler öğretimindeki yeri. R. Turan, K.Ulusoy (Eds.) içinde, Sosyal bilgilerin temelleri.(s.85-108). Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Balcı, A. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma, yöntem, teknik ve ilkeler. (6. Basım). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bauman, Z. (2010). Küreselleşme toplumsal sonuçlar. Çev. A.Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2006). Sosyolojik düşünmek. (5.Basım). Çev. A. Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Barber, B. (1995). Güçlü demokrasi yeni bir çağ için katılımcı siyaset (Çev. M. Beşikçi)
• İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Benhabip, Ş, (2013). Gezi Parkı Protestoları: Küresel Bağlam Ve Türkiye’de Siyasetin Geleceği, 9 Şubat 2016 tarihinde http://konusakonusa.org/2013/08/25/seyla- benhabib-ile-turkiyenin- demokrasi-yolculugu-ve- gezi-olaylari-uzerine- konustuk/, adresinden alınmıştır.
• Bulaç, A. (2013, 8 Haziran) .Tahrir-Taksim. 7 Temmuz 2013 tarihinde http://www.zaman.com.tr/ali-bulac/tahrir-taksim_2098347.html, adresinden alınmıştır.
• Büyükdüvenci, S. (2001). Eğitim felsefesine giriş. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cavendish, C. (2013, 7 July). Sometimes democracy starts with a coup, not a free election. The Sunday Times 8 Eylül 2013 tarihinde http://www.thesundaytimes.co.uk/sto/comment/columns/CamillaCavendish/article1283828.ece, adresinden alınmıştır.
• Çevik, A. (2010). Politik psikoloji. (4.Basım) Ankara: Dost Yayınları.
• Çotuksöken, B. (2013, 12 Haziran). Ağdaş toplumu gençler öğretiyor. Milliyet, s.1.
• Demir,Ö. Acar, M. (1997). Sosyal bilimler sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları.
• Dewey, j. (1996). Demokrasi ve eğitim (Çev.T.Yılmaz). İzmir, Ege Üniversitesi Yayınları.
• Direk, Z. (2009). Türkiye’de /Türkçede Felsefe Üzerine Konuşmalar, Haz. Cüneyt Kaya, İstanbul, Küre Yayınları.
• Doğanay, A. (2006). “Eleştirel Düşünmenin Öğretimi” A. Şimşek (Ed.) , İçerik Türlerine Dayalı Öğretim. (s. 209-264). Ankara: Nobel Yayınları.
• Duverger, M. (2006). Sosyal bilimlere giriş. (Çev. Ü.Oskay) İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Emre, A. (2013, 2 Temmuz). Dijital ulus-devlet çağı. Yeni Şafak, s.7.
• Gencer, B. (2008). İslam’da Modernleşme, Ankara, Lotus Yayınevi.
• Gençtürk,E. Sarpkaya, G (2009). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Yeterlikleri,(I. Basım). M. Safran (Ed.) i, Sosyal Bilgiler Öğretimi. (s.47-64). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Gündüz, M, Gündüz, F. (2007). Yurttaşlık bilinci. (Genişletilmiş 3.Baskı). Ankara: Anı Yayınları.
• Gürkan, Ü. (2012). Hukuk sosyolojisi. (6.Basım). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Habermas, J. (2007). İdeoloji olarak teknik ve bilim. (Çev. M. Türel) İstanbul: YKY Yayınları.
• Hanioğlu, Ş. (2013, 5 Temmuz). Taksim Eylemlerinde Sorgulayan Gençler Vardı. Milliyet, s. 23.
• Hébert, Y.; Sears, A. (2004). Citizenship Education, Canadian Education Association, 12 Şubat 2016 tarihinde http://www.cea-ace.ca/sites/default/files/cea-2004-citizenship- education.pdf adresinden alınmıştır.
• Işıktaç, Y. (2013). Hukuk sosyolojisi. (2. Basım). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Günümüzde insan ve insanlar sosyal psikolojiye giriş.(12.Basım).
• İstanbul: Evrim Yayınları.
• Kan, Ç. (2009). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Küresel Vatandaşlık, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 26, Ss. 25-30.
• Kara, C. (2011). Amaç Sorunsalı Temelinde Yenidünya Düzeninin Sosyal Bilimler Sosyal Bilgiler İlişkileri. V.Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara, 13-16 Ekim.
• Kara, C., Şimşek, U., Topkaya, Y. (2012). Aktif vatandaşlık eğitiminin sosyal bilgiler programındaki yeri, Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, Cilt 4, Sayı 3, ss. 147-159.
• Keyman, F. (2013). Gezi Parkı ve gençleri doğru okumak. 12 Haziran 2013 tarihinde http://dunya.milliyet.com.tr/gezi-parki-ve-gencleri-dogru okumak/dunya/ydetay/1721691/default.htm, adresinden alınmıştır.
• Kılıç, İ. Çetindağ, F.(2007). Kapitalist Sistemde İnsan Hakları ve Yurttaş Hakları Arasındaki Gerilim. TODAİE İnsan Hakları Yıllığı, C. 25, s. 21-33.
• Kuhn, T.S. (2006). Bilimsel devrimlerin yapısı. (Çev. N.Kuyaş). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Küçükalp, D. (2011). Siyaset felsefesi. (1.Basım). Ankara: Say Yayınları.
• Mannheim, K. (1960). İdeology and Utopia: An Introduction to the Sociology of Knowledge.
• London, Routledge & Kegan Paul.
• Marx, K. (1992). Felsefenin sefaleti. (Çev.A.Kardam). Ankara: Sol Yayınları.
• Merey, Z. (2009). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Vatandaşlık Ve İnsan Hakları Eğitimi, (I. Basım). M. Safran (Ed.) , Sosyal Bilgiler Öğretimi. (s.677-700). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Merryfield, M. M. & Subedi, B. (2001). The social studies curriculum. Wayne Ross (Ed.), Decolonozing the mind for world-centered global education. United State Of America: State University Of Newyork Press.
• Milliyet (2013, 30 Haziran). Kadını yasa koruyamadı. Milliyet.s.1.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6- 7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB.
• Özlem, D. (2002). Kavramlar ve Tarihleri I, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Öztürk, M. (2010). Tarih felsefesi. (2.Basım). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Poggi, G. (2008). “Yurttaşlar ve Devlet: Geçmişe Bakış ve Muhtemel Gelecek” , Q, Skinner, B. Strâth (Ed.) Devletler ve Yurttaşlar, Tarih, Kuram, Muhtemel Gelecek, (s.39-52). Çev. Gökhan Aksay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pratkanis, A. ; Aranson, E. (2008). Propaganda Çağı, Çev. N. Haliloğlu Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Runciman, D. (2011). “Devlet Kavramı: Kurgusal Olanın Hakimiyeti”, Q, Skinner, B. Strâth (Ed.), Devletler ve Yurttaşlar, Tarih, Kuram, Muhtemel Gelecek, (25-37). Çev. Gökhan Aksay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Strâth, B. (2011). “Devlet ve Devlete Yönelik Eleştiriler: Postmodern Bir Meydan Okumadan Söz Edilebilir mi?”, Q, Skinner, B. Strâth (Ed.) Devletler ve Yurttaşlar, Tarih, Kuram, Muhtemel Gelecek, (s.199-228). Çev. Gökhan Aksay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sezer, B. (2011). Sosyolojinin ana başlıkları. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Skinner, Q. (2011). “Devletler ve Yurttaşların Özgürlüğü”, Q, Skinner, B. Strâth (Ed.) Devletler ve Yurttaşlar, Tarih, Kuram, Muhtemel Gelecek, (s.3-23). Çev. Gökhan Aksay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sönmez, V. (2009). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı, 15.Baskı, Ankara: Anı Yayınları.
• Şimşek, A. (2009). Öğretim tasarımı. (1.Basım). Ankara: Nobel Yayınları.
• Şimşek, U.,Küçük, B., Topkaya, Y. (2012). Cumhuriyet dönemi eğitim politikalarının ideolojik temelleri, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall 2012, p. 2809-2823.
• Toku, N. (2005). Siyaset felsefesine giriş. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Torun, Y. (2005). Hugo Grotius’un hukuk ve siyaset felsefesi. (I.basım). İstanbul: Kaknüs
• Yayınları.
• Uğurlu, N.B. (2009). Sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji araçlarının kullanımı, (I. Basım). M. Safran (Ed.) içinde, Sosyal Bilgiler Öğretimi. (ss.244-262). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Uçar, Ş. (1994). Tarih felsefesi yazıları. Ankara: Vadi Yayınları.
• Vergin, N. (2012). Siyasetin sosyolojisi kavramlar, tanımlar, yaklaşımlar. (12. Basım).
• İstanbul: Doğan Kitap.
• Virilio, P. (2007). Speed and Politics, Tr. M. Polizotti, Los Angeles, published by Semiotext.
• Wallerstein,İ. (2013). Bilginin belirsizlikleri. (1.Basım), (Çev. B.Alataş) İstanbul: Sümer Yayınları.
• Yel, S.; Aladağ, S. (2009). “Sosyal Bilgilerde Değerlerin Öğretimi”, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ed. Mustafa Safran, İstanbul, Pegem Akademi Yayınları.
• Yelken,T.Y. (2010). Sosyal Bilgiler Disiplininde Eğitimin Yeri ve Önemi, R.Turan,K.Ulusoy (Ed.)içinde, Sosyal Bilgilerin Temelleri. (s. 175-188). Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Yıldırım, A. Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. (2002). Alternatif insan hakları kuramı. (1.Basım). İstanbul: Anka Yayınları.
• Yuvayapan, E. (2011). “Simgesel değiş tokuş ve ölüm”, O. Adanır (Ed.). Özne Dergisi, 14.
• Kitap-Bahar 2011 Jean Baudrillard.
• Zabcı, F. (2009). Dünya bankası yanılsamalar ve gerçekler. (1. Basım). İstanbul: Yordam Kitap.