BAKIRÇAY HAVZASI'NDA ARAZİ KULLANIMI İLE ARAZİ YETENEK SINIFLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLER

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 6, 1 - 20, 17.04.2014

Ali Ekber Gülersoy

Öz

Çalışmanın amacı, Bakırçay Havzası'nda arazi kullanımı ile arazi sınıfları arasındaki ilişkilerin koruma-kullanma dengesi bakımından değerlendirilmesidir.
Havzada tarımsal açıdan önem taşıyan I., II., III. sınıf araziler % 20, IV. sınıf araziler % 4, V. sınıf araziler % 8, VI. sınıf araziler % 12, VII. sınıf araziler % 55, VIII. sınıf arazilerse % 1'lik bir alan kaplamaktadır.
Havzadaki arazi kullanım şekilleri; orman (% 32), kuru tarım (% 20), zeytinlik (% 14), sulu tarım (% 10), maki-garig (% 10), çıplak yüzey (% 7), çayır-mera (% 2), yerleşim alanları (% 2), maden alanları (% 2) ve diğer alanlardır (% 1).
Sahada arazilerin kabiliyet sınıfları ile kullanımı arasında uyumsuzluk söz konusudur. Nitekim I., II., III. ve IV. sınıf arazilerin % 4'ü yerleşim, % 6'sı çayır-mera, % 13'ü orman; V. sınıf arazilerin % 4'ü yerleşim, % 4'ü çayır-mera; VI., VII. ve VIII. sınıf arazilerin ise % 30'u tarım, % 11'i çayır-mera, % 1'i yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır.
Araştırma alanında kıyıda-havza tabanında tarım alanları, yüksek-eğimli alanlarda ise doğal vejetasyon aleyhine bir tahribat söz konusudur. Havzanın % 26'sında uygun olmayan alanlarda tarım yapılmaktadır. Doğal ortam potansiyeline uygun olmayan arazi kullanım faaliyetleri nedeniyle havzanın % 63'ünde şiddetli erozyon görülmektedir.
% 55'i yanlış-bilinçsiz kullanılan havzada, arazi degradasyonunu önleyebilmek, arazi yetenek sınıflarına uygun bir kullanım deseni oluşturmakla mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Arazi kabiliyet sınıfları, Arazi kullanımı, Bakırçay Havzası, CBS.

Kaynakça

• AKURGAL, E. (1986), Anadolu Tarihi'nin Oluşmasında Jeomorfolojik Özelliklerin Rolü, Anadolu Araştırmaları, Cilt X, İstanbul.
• AKYÜREK, B. ve SOYSAL, Y. (1980-1981). Biga Yarımadası Güneyinin (Savaştepe-Kırkağaç-Bergama-Ayvalık) Temel Jeolojik Özellikleri, MTA Enstitüsü Dergisi, Sayı: 95/96, s. 1-13.
• AKYÜREK, B ve AKDENİZ, N. (1989), 1:100 000 Ölçekli Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi, Ayvalık-G5 Paftası, Ankara, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi.
• ALPHAN, H. (2003). “Land-use Change and Urbanization of Adana, Turkey”. Land Degradation & Development 14, p. 575-586.
• ATALAY, İ. (2002). Türkiye'nin Ekolojik Bölgeleri, İzmir, Meta Basımevi.
• ATALAY, İ. (2006). Toprak Oluşumu, Sınıflandırılması ve Coğrafyası, İzmir, Meta Basımevi.
• ATALAY, İ. (2008). Ekosistem Ekolojisi ve Coğrafyası, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayınları, Cilt I-II, İzmir, Meta Basımevi.
• AVCI, S. (1997). Aşağı Filyos Havzası'nda planlama sorunlarına coğrafi bir yaklaşım, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 32, 301-317.
• BAYAR, R. (2002) Anamur İlçesinde Araziden Yararlanma, A.Ü. SBE, Coğrafya (Türkiye Coğrafyası) ABD, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• ÇUKUR, H. (1998). Ege Bölümü'nün Ekosistemleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Devlet Su İşleri (DSİ) (1976). Bakırçay Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu, Ankara: DSİ Basım ve Foto Film İşletme Müdürlüğü Matbaası.
• DURAN, A.R. (1998) İzmir İlinde Tarım Dışı Bırakılan Toprakların Arazi Kullanma Yetenek Sınıflarının Saptanması Üzerine Bir Araştırma, E.Ü., FBE, Toprak Bölümü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• EFE, R. (1996). Yuntdağ ve Çevresinde Doğal Bitki Örtüsünün Ekolojik Şartları, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 31, s. 77-115.
• ERİNÇ, S. (1973). Türkiye: İnsan ve Ortam, İ.Ü. Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Cilt.10, Sayı: 18-19, s.1-33.
• GOUDIE, A. (2006) The Human Impact on The Natural Environment, Blackwell Publishers, ISBN 0-631-18483-X, Oxford, UK.
• GÖZENÇ, S. (1974-1977). Arazinin Kullanılması ve Değerlendirilmesinin Coğrafi Yönden Tetkiki, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20-21, s. 169-180.
• GÖZENÇ, S. (1978)i Küçük Menderes Havzasında Arazinin Kullanılış ve Sınıflandırılması, İ.Ü. Yay. No: 2396, Coğr. Enst. Yay. No: 94, İstanbul.
• GÜLERSOY, A.E. (2001). Gömeç Ovası'nda Bugünkü Arazi Kullanımı ile Arazi Sınıflandırılması Arasındaki İlişkiler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• GÜLERSOY, A.E. (2008). Bakırçay Havzası'nda Doğal Ortam Koşulları ile Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• GÜLERSOY, A.E. (2013) “Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü/Kullanımında Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi: Manisa Merkez İlçesi Örneği (1986-2010)”, Turkish Studies Academic Journal, Sayı: 8, s. 1915-1934.
• KÖY HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (1998). Manisa İli Arazi Varlığı, Ankara: Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• KÖY HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (1999). Balıkesir İli Arazi Varlığı, Ankara: Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• KÖY HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2001). İzmir İli Arazi Varlığı, Ankara: Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• MANSEL, A.M. (1984). Ege ve Yunan Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• MATHER, A.S. (1986) Land Use, Longman UK, London.
• ÖZÇAĞLAR, A. (1994). Çarşamba Ovası ve Yakın Çevresinde Araziden Yararlanma”, A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 3, s. 93-128.
• ÖZDEMİR, M.A. ve BAHADIR. M. (2008). Yalova İli'nde Arazi Kullanımının Zamansal Değişimi (1992-2007), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, Sayı: 17: s. 1-15.
• SANDAL E. K. ve GÜRBÜZ M., (2003). Mersin Şehrinin Mekansal Gelişimi Ve Çevresindeki Tarım Alanlarının Amaç Dışı Kullanımı, Coğrafi bilimler Dergisi, 1 (1), s. 117-130.
• SEMENDEROĞLU, A., GÜLERSOY, A.E. ve İLHAN, A.(2005), Kimyasal ve Biyolojik Arazi Degradasyonu, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 45, s. 15-40.
• SEMENDEROĞLU, A., GÜLERSOY, A.E. ve İLHAN, A.(2006), Fiziksel Arazi Degradasyonu, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 47, s. 75-98.
• SÖNMEZ, M. E. (2012). Adana Şehrinin Alansal Gelişimi ve Yakın Çevresinin Arazi Kullanımında Meydana Gelen Değişimler, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 57, s. 55-69.
• TÜMERTEKİN, E. ve ÖZGÜÇ, N. (2009). Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2013). http://www.tuik.gov.tr, (Erişim Tarihi: 14.06.2013).
• Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) (2004). İzmir Bergama'dan Efes'e, İstanbul: TÜRSAB Kültür Yayınları.
• U.S. DEPARTMENT of AGRİCULTURE., (1966), Land Capability Classification, Soil Conservation Service, U.S. Goverment Printing Office, Washington.