ŞEHİRLEŞMENİN SICAKLIK VE YAĞIŞ PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ: GAZİANTEP ÖRNEĞİ

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 6, 21 - 42, 17.04.2014

Gülşen Kum Salih Kılıç

Öz

Son 50 yıldır hızlanan şehirleşme süreci, aynı zamanda şehirlerin iklimi üzerinde de önemli değişimlere neden olmakta, başta sıcaklık olmak üzere çok sayıda iklim parametresini doğrudan etkilemektedir. Hızlı bir şehirleşme süreci içerisinde olması Gaziantep şehrinin inceleme alanı olarak tercih edilmesine neden olmuştur. Ayrıca sahanın sıcak hava dalgalarına müsait konumu şehirleşmenin iklimsel etkilerini artırmaktadır. Bu çalışmada Gaziantep merkez ve ilçe istasyonlarına ait aylık sıcaklık (maksimum, minimum ve ortalama) ve yağış verilerinin 1975-2010 veri aralığındaki eğilimleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda, özellikle yaz mevsimi gece sıcaklıklarında şehir merkezinde istatistiksel olarak oldukça kuvvetli (% 1 seviyesinde) pozitif yönlü eğilimler belirlenmiştir. Yağış değerlerinde ise, anlamlı olmamakla birlikte, yine sıcak dönemde çöl tozlarının etkisine bağlı olduğu düşünülen pozitif eğilimler görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

şehir iklimi, ısı adası, eğilim, sıcaklık, yağış

Kaynakça

• AUER, A. (1975) The Production Of Cloud Physics Aitken Nuclei by the St.Louis Metropolitan Area,. rech-atm. vol.9 . No. 1, 11-22
• BAHADIR, M. (2011) Güneydoğu Anadolu Proje (GAP) Alanında Sıcaklık ve Yağışın Trend Analizi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The journal of International Social Research, Cilt: 4, Sayı: 16.
• BORNSTEİN, R., (1968) ''Observations of the Urban Heat Island Effect in New York City''. J. Appl. Meteor., 7, 575–582. CHANDLER, T,J. (1962) London's Urban Climate, Geog .J. Vol. 128 pp. 279-298
• CHANDLER, T.J. (1965) The Climate of London, University College London. p:215 Hutchinson London.
• CHORLEY, J., BARRY, R. (1982) Atmosphere, Weather And Climate,USA
• CHRİSTOPHERSON R, W. (2002) ''Man-Made Climate'' Geosystems : An Introduction to Physical Geography,USA.
• ÇİÇEK, İ. (2004) “Ankara'da Şehirleşmenin Yağış Üzerine Etkisi” Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, C:14, S1, s:1-17, Elazığ.
• ÇİÇEK, İ. (2005) ''Ankara'da Şehir ve Kırsal Sıcaklık Farklarındaki Değişiklikler (1970-2002)'' Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, C:15, S:2, s:1-16 Elazığ.
• ÇIÇEK, İ., TÜRKOĞLU N.( 2005) ''Urban Effects on Precipitation in Ankara'', Atmosfera 18:3, 172-186 Elazığ.
• ÇİÇEK, İ., DOĞAN U. (2005) “Ankara'da Şehir Isı Adasının İncelenmesi” Coğrafi Bilimler Dergisi, 3 (1), 57-72.
• ÇIÇEK İ. TÜRKOĞLU N.(2009) ''The Effects Of Urbanization On Water Vapour Pressure In A Semi-Arid Climate'',Theorotical and Applied Climatology 95, 125-134
• DEMİR, İ. K. (2008) ''Türkiye'de Maksimum, Minimum ve Ortalama Hava Sıcaklıkları ile Yağış Dizilerinde Gözlenen Değişiklikler ve
• Eğilimler'', TMMOB İklim Değişimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 69-84.
• DİXON, P.G. and MOTE, T.L. (2003) Patterns and Causes of Atlanta's Urban Heat Island Initiated Precipitation. Journal of Applied Meteorology, September, p: 1273- 1284.
• EM, A., HAMİDİ, N., TOPRAK,F. (2007) GAP Bölgesinde Yıllık Toplam Yağışların Değişimi ve Homojenlik Analizi, Türkiye İklim Değişikliği Kongresi - Tikdek 2007 11 - 13 Nisan, 2007, İstanbul
• ERİNÇ, S. (1980) Kültürel Çevrebilim Açısından Güneydoğu Anadolu. İstanbul Üniversitesi Yayını
• EZBER, Y., ŞEN,Ö.,L. and KARACA, M. (2006) Investigation of Urbanization Effects on Climate in Istanbul: Using Statistical and Dynamical Techniques, Istanbul Technical University, Eurasia Institute of Earth Sciences, Maslak
• GALLO, K. P. (1989) Use of NOAA, AVHRR Data for Assesment of The Urban Heat Island Affect. U.S.A.: Journal of Applied Meteorology, No: 32.
• GÖKSU, Ç. (1993) Güneş ve Kent. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara .
• GÖNENÇGİL, B. (2011) ''Şehirleşmenin Sıcaklık Trendleri Üzerine Etkileri ve Şehirsel Isı Adası Kavramı'', Fiziki Coğrafya Araştırmaları, Sistematik ve Bölgesel. Prof. Dr. M. Yıldız Hoşgören Anısına Armağan, Türk Coğrafya Kurumu Yayını, No:6, s. 127-136, 2011, İstanbul.
• HOUGH, M. (1984) City Form and Natural Process. Cromm Helm, London.
• KADIOĞLU, M., (1993a) ''Türkiye'de İklim Değişikliği ve Olası Etkileri'', Çevre Koruma, S: 47, 34-37.
• KADIOĞLU, M., (1993b) ''GAP Bölgesinde Beklenen İklim Değişiklikleri, TMMOB GAP'ta Teknik Hizmetler Sempozyumu,10-12 Kasım 1993,Ankara.327-343.
• KADIOĞLU, M. (2007) Küresel İklim Değişimi ve Türkiye ''Bildiğiniz Havaların Sonu''. İstanbul: Güncel Yayıncılık.
• KALELİOĞLU, E. (1966) Gaziantep Platosu ve Çevresinin İklimi. Coğrafya Araştırmaları Dergisi .
• KALELİOĞLU, E. (1971) Gaziantep Yöresinin Fiziki Coğrafyası. 144.
• KUM, G. (2006) Göztepe, Kandilli ve Şile Sıcaklık Verileri Kullanarak İstanbul'da Şehir Isı Adası Etüdü. İstanbul.
• LANDSBERG, H.E. (1981) The Urban Climate. Academic Pres, New York.
• MARSH, M. (1991) Landscape Planning, Environmental Applications,2nd Edition. New York,U.S.A.
• NASA (2002) ''NASA Satellite Confirms Urban Heat Islands Increase Rainfall Around Cities'' http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/view.php?id=22473 Çevrimiçi Erişim: 07.08.2013
• OKE, T. R. (1987) Boundary Layer Climates. 2d edition., Routledge, 435 pp
• SÖNMEZ, M. E. (2012) Yerleşme Yeri Seçimi ve Alansal Gelişimi Açısından Gaziantep. Malatya: Özserhat Yayıncılık.
• SMİTH, K. (1974) Principles of Applied Climatology, The University of Stratholyde, Scotland.
• STCHEPİNSKY, V. (1943) ''Gaziantep Deniz Oligoseni'' (Cenup Türkiye). M.T.A
• TATLI, H., DALFES, H. N., MENTEŞ, S. (2004) A Statistical Downscaling Method For Monthly Total Precipitation Over Turkey. International Journal Of Climatology, 24: 161-180.
• TUNA, B. (2009) 'Regresyon Analizi, http://w3.balikesir.edu.tr/~bsentuna/wp-content/uploads/2013/03/Regresyon-Analizi.pdf Erişim: 05.08.2013 (Çevrimiçi)
• TÜRKEŞ, M. (1996) ''Spatial and Temporal Analysis of Annual Rainfall Variations in Turkey'', International Journal of Climatology, S. 16 s. 1057-1076.
• TÜRKEŞ, M.(2002a) ''Küresel Isınma Rekor Kırıyor.'' Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi 370: 20-21, Ankara.
• TÜRKEŞ, M. (2002b) İklim Değişikliği: Türkiye - İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi İlişkileri ve İklim Değişikliği Politikaları Vizyon 2023: Bilim ve Teknoloji Stratejileri Teknoloji Öngörü Projesi, Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Paneli Vizyon ve Öngörü Raporu.
• TÜRKEŞ, M., Koç, T., ve Sarış, F. (2007) ''Türkiye'nin Yağış Toplamı ve Yoğunluğu Dizilerindeki Değişikliklerin ve Eğilimlerin Zamansal ve Alansal Çözümlenmesi'', Coğrafi Bilimler Dergisi, 3, 57-73.
• TÜRKEŞ, M. (2010) Klimatoloji ve Meteoroloji, Kriter Yayınevi, İstanbul, S:206