OSMANLI SON DÖNEMİNDE MUALLİM OKULLARI DIŞINDAKİ ÖĞRETMEN YETİŞTİREN KURUMLARA GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 1, 11 - 24, 17.04.2014

Hamza Altın

Öz

Osmanlı Devleti'nde öğretmen yetiştiren okullar adından da anlaşılacağı üzere Darülmuallimînler ve Darülmuallimatlardı. Fakat söz konusu bu okulların yanında öğretmen yetiştirmek amacıyla açılmış başka kurumlar da vardı. Bu kurumları şöyle sıralamak mümkündür:
Menşe-i Muallimîn: Tanzimat Dönemi sonunda asker mekteplerine muallim yetiştirmek üzere bir okulun açılması gündeme geldi. Çünkü subaylar askerî okullarda öğretmenlik ile meşgul oldukları için asıl işlerinden geri kalmaktaydılar.
Ana Muallime Mektebi: II. Meşrutiyet Devri'nde Ana Muallime Mektebi, kurulmadan önce Ana Mektebi ve çocuk bahçelerinde, genellikle, Avrupa'da bu işin eğitimini görmüş olan gayr-ı müslim kadınlar görev yapmaktaydı.
İnas Darülfünûnu: 1915 yılında Darülmuallimat-ı liye bünyesindeki bir binada ayrı eğitim-öğretim kadrosu tahsis edilerek İnas Darülfünûn'u kuruldu.
Medrese-i Muallimîn: II. Meşrutiyet Devri'de açılıp yaygınlaştırılması düşünülen, öğretmen yetiştiren kurumlardan biri de Mederese-i Muallimîn idi. Bu okulların kurulmasındaki amaç köy ibtidaîlerine öğretmen yetiştirmekti.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Okul, Öğretmen, Eğitim, Öğretim, Öğrenci.

Kaynakça

• A- ARŞİV BELGELERİ
• BOA, İ.DH., Dosya No: 863, Gömlek No: 69113.
• BOA, DH.UMVM., Dosya No: 126 Gömlek No: 45.
• BOA, ŞD., Dosya No: 231, Gömlek No: 4
• BOA, ŞD., TNZ., Dosya No: 232, Gömlek No: 8.
• BOA, ŞD.HU., Dosya No: 232, Gömlek No: 28.
• BOA, İ.DUİT., Dosya No: 96, Gömlek No: 43.
• BOA, MV., Dosya No: 241, Gömlek No: 16.
• BOA, MF. İST., Dosya No: 17, Gömlek No: 5.
• BOA, İ.HUS., Dosya No: 140, Gömlek No:.1324 S-105.
• BOA, İ.HUS., Dosya No: 142, Gömlek No:.1324 R-70.
• B. DİĞER KAYNAKLAR
• ALTIN, Hamza, “1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri” Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13:1, 2008.
• AYAS, Nevzat, T.C. Milli Eğitim Kuruluş ve Tarihçeler, MEB, Ankara, 1948.
• AYTAÇ, Kemal, “Osmanlı İmparatorluğu'nda Okul Kuruluş Sistemi”, Milli Kültür, c. III, S. 1, Haziran 1981.
• BERKES, Niyazi, Arap Dünyasında İslam, Milliyetçilik ve Sosyalizim, Köprü Yayınları, İstanbul, 1969.
• BERKES, Niyazi, Arap Dünyasında İslam, Milliyetçilik ve Sosyalizim, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1975.
• DAĞLIOĞLU, H. Elif, “Ülkemizde Okul Öncesi Eğitim”, Eğitime Bakış, Yıl: 4, S. 12, (Kasım 2008).
• Darülmuallimîn ve Darülmuallimat Nizamnamesi, Matbaa-yı mire, İstanbul, 1331.
• Darülmuallimat Programı, Matbaa-yı mire, İstanbul, 1330.
• DİRİM, Aygören, Okul Öncesi Eğitimi, Esin Yayınevi, İstanbul, 2004.
• DUMAN, Tayip, “Türkiye'de Eğitim Reformları Açısından Öğretmen Yetiştirme Sorunu”, Erdem, c. XII, S. 34, (Mayıs 1999), s. 92.
• Emrullah, “Tedrisat-ı İbtidaiye”, Mülkiye, S. 23, 1326.
• ERGİN, Osman, Türkiye Maarif Tarihi, Eser Kültür Yayınları, İstanbul, 1977.
• ERGÜN, Mustafa, II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri, Ocak Yayınları, Ankara 1996.
• Ethem Nejat, Terbiye-i İbtidaîye Islahatı, Çiftci Kütüphanesi, İstanbul, 1331.
• Hüdevendigar Vilayet Salnamesi, yıl 1324.
• İstanbul Kız Muallim Mektebi Darülmuallimat, 1933.
• KAFADAR, Osman, ÖZTÜRK Faruk, M. Satı Bey, Eğitim ve Toplumsal Sorunlar Üzerine Konferanslar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002.
• KOÇER, Hasan Ali, Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi, MEB, İstanbul, 1970.
• KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, TTK, Ankara 1991.
• KURNAZ, Şefika, Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, MEB, Ankara, 1991.
• KÜÇÜKAHMED, Leyla, Öğretmen Yetiştiren Kurumlar Öğretmenlerin Tutumları, Ankara Üniversitesi Eğitim Fak. Yayınları, Ankara, 1976.
• Meclis-i Mebussan Levayih-i Kanuniye, I-I, 1324-1325.
• Meclis-i Mebussan Levayih-i Kanuniye, I-II, 1328.
• Mehmet Esat, Mirat-ı Mekteb-i Harbiye, İstanbul, 1310.
• Muallim, 15 Mart 1334, No: 20
• Nafi Atuf, Türkiye Maarif Tarihi Hakkında Bir Deneme II, Milliyet Matbaası, İstanbul, 1932.
• Satı, “Meşrutiyetten Sonra Maarif Tarihi”, Muallim, S. 19, c. II, 15 Şubat 1334.
• Tedrisat-ı İbtidaiye Kanunu Muvakatı, Matbaa-yı mire, İstanbul, 1329.
• TEKELİ, İlhan, İLKİN, Selim, Osmanlı İmparatorluğunda Eğitim ve Bilgi Öğretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, TTK, Ankara, 1993.
• TUTSAK, Sadiye, İzmir'de Eğitim ve Eğitimciler (1850-1950), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002.
• UNAT, Faik Reşit, Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, MEB, Ankara, 1964.
• YÜCEL, H. Ali, Türkiye'de Orta Öğretim, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1994.