4. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI KAZANIMLARININ BLOOM VE REVİZE BLOOM TAKSONOMİLERİNE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 18, 121 - 140, 26.12.2019

Durmuş Burak , Mehmet Gültekin

https://doi.org/10.31834/kilissbd.597408

Cited By: 9

Öz

2017
yılında Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) eğitim sistemindeki bütün öğretim
programlarını güncellemiştir. Güncellenen öğretim programları 2018-2019
eğitim-öğretim yılı itibariyle topyekûn uygulanmaya başlanmıştır. Mevcut
programların uygulamaları sonucunda elde edilen dönütler, paydaşların görüşleri
ve akademik çalışmalardan elde edilen bulgular doğrultusunda güncellenen
programların MEB tarafından yeniden güncellenmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda güncelleme
çalışmaları için mevcut programların incelendiği akademik çalışmalar önemli bir
veri kaynağıdır. Bu çalışmanın amacı, 2018 İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler
Dersi Öğretim Programında yer alan kazanımların Bloom ve Revize Edilmiş Bloom
Taksonomisine göre incelenip, sınıflandırılmasıdır. Çalışmada
doküman inceleme tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın dokümanları 2017 yılında
güncellenen ve 2018 yılında uygulanmaya başlanan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim
Programıdır. Bu programda 4. sınıf düzeyinde yer alan 33 kazanım çalışma
verilerini oluşturmuştur. Kazanımların incelenmesi ve sınıflandırılması iki araştırmacı
tarafından Bloom ve Revize Bloom Taksonomilerine göre gerçekleştirilmiştir.
Kazanımlar öncelikle Bloom Taksonomisine göre bilişsel, duyuşsal ve devinişsel
alanlarda sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma sonrasına bilişsel alanda
olduğu tespit edilen kazanımlar ikinci bir çözümleme ile Revize Bloom
Taksonomisinin bilgi ve bilişsel süreç boyutlarında yeniden analiz edilmiştir.
Çalışmada elde edilen bulgulara göre ilgili programda yer alan 33 kazanımın
27’sinin (%81.8) bilişsel, 2’sinin (%6.1) duyuşsal ve 4’ünün (%12.1) devinişsel
alanda yer aldığı saptanmıştır. Bilişsel alanda yer alan 27 kazanımın ise
%22.2’si (n=6) olgusal, %59.3’ü (n=16) kavramsal, %14.8’i (n=4) işlemsel ve
%3.7’si (n=1) üstbilişsel bilgi boyutunda yer aldığı görülmüştür. Öte yandan
aynı kazanımlar farklı bir açıdan incelendiğinde, kazanımların %7.4’ü (n=2)
hatırla, %48.2’si (n=13) anla, %22.2’si (n=6) uygula, %11.1’i (n=3) çözümle,
%3.7’si (n=1) değerlendir ve %7.4’ü (n=2) oluştur bilişsel süreç boyutlarında bulunduğu
belirlenmiştir. Bu bulgulara göre ilgili öğretim programının 4. sınıf
düzeyindeki kazanımlarının bilişsel alanda yoğunlaştığı ve bilişsel alanda
yoğunlaşan kazanımların ise çoğunlukla alt düzey düşünme becerilerine yönelik
olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının 4-7.
sınıfları kapsayan bütünleşik bir program olması nedeniyle programın genel
yapısı hakkında daha fazla kanıta ulaşabilmek için farklı sınıf seviyelerinde
de benzer çalışmaların yapılması ve bu çalışmada elde edilen bulgularla
bütünleştirilmesi önerilmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Bloom, ilkokul, öğretim programı, Revize Bloom Taksonomisi, sosyal bilgiler

Kaynakça

• Arı, A. ve Gökler, Z. S. (2012). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Kazanımları ve SBS Sorularının Yeni Bloom Taksonomisine Göre Değerlendirilmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde, 2012.
• Anderson, L. W., & Krathwohl, D.R. (2001). Taxonomy for learning, teaching and assessing: A revision of Bloom's taxonomy of educational objectives. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
• Aydın, N. ve Yılmaz, A. (2010). Yapılandırıcı yaklaşımın öğrencilerin üst düzey bilişsel becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 57-68.
• Bekdemir, M. ve Selim, Y. (2008). Revize edilmiş Bloom taksonomisi ve cebir öğrenme alanı örneğinde uygulaması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi,10(2), 185-196.
• Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of educational objectives, the classification of educational goals, handbook I: Cognitive domain. New York: David McKay Company.
• Burak, D. (2017). 4. Sınıf din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı kazanımlarının bloom ve revize edilmiş bloom taksonomilerine göre değerlendirilmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11(21), 44-58.
• Bümen, T. N. (2006). Program geliştirmede bir dönüm noktası: Yenilenmiş Bloom taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 31(142), 3-14.
• Crowe A., Dirks C., & Wenderoth, M. P. (2008). Biology in Bloom: Implementing Bloom’s taxonomy to enhance student learning in biology. CBE Life Sciences Education, 7, 368–381.
• Demirel, Ö. (2013). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya (20. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Doğan, Y. & Burak, D. (2018). 4. sınıf fen bilimleri dersi kazanımlarının revize edilmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(23), 34-56. doi: 10.29329/mjer.2018.138.3
• Doğanay, A. ve Sarı, M. (2007). Öğretim amaçlarının belirlenmesi, ifade edilmesi ve uygun içeriğin seçilmesi. A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s. 37-81). Ankara: PegemA Yayınları.
• Eroğlu, D. ve Sarar Kuzu, T. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 72-80.
• Ekşi, H. ve Katılmış, A. (2016). Uygulama örnekleriyle: Değerler eğitimi. Ankara. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Gezer, M., Şahin, İ. F., Öner Sünkür, M. ve Meral, E. (2014). 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 433-455.
• Kablan, Z., Baran, T. ve Hazer, Ö. (2013). İlköğretim matematik 6-8 öğretim programında hedeflenen davranışların bilişsel süreçler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD ), 14(1), 347-366.
• Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom's Taxonomy: An Overview. Theory into Practice, 41(4), 212-218.
• Krietzer, A. and Madaus, G. (1994). Empirical investigations of the hierarchical structure of the taxonomy. In Anderson, L. and Sosniak, L. (Eds.) Bloom's Taxonomy: A Forty Year Retrospective. (p. 64-81). Chicago: The National Society for the Study of Education.
• Milli Eğitim Bakanlığı, MEB (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (4., 5., 6. ve 7. sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Miles, M. B., & Huberman A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd Edition). California: Sage Publications.
• Öner Sünkür, M. ve Gezer, M. (2013). Fen Bilimleri Dersi Kazanımlarının Revize Edilmiş Bloom Taksonomisine Göre Analizi. 4th International Conference on New Horizons in Education (İNTE), 25-27 Haziran 2013, Roma, İtalya.
• Özdemir, S. M. (2014). Eğitimde program geliştirme ve program geliştirme süreçlerinin unsurları. G. Ocak (ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s. 57-117). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, S. M., Altıok, S. ve Baki, N. (2015). Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sosyal bilgiler öğretim programı kazanımlarının incelenmesi, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 363-375.
• Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2014). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurdabakan, İ. (2012). Bloom’un revize edilen taksonomisinin eğitimde ölçme ve değerlendirmeye etkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 327-348.
• Zorluoğlu, L. S., Şahintürk, A. ve Bağrıyanık, K. E. (2017). 2013 yılı fen bilimleri öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi ve değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-15.