Saʻdî-i Şîrâzî’nin Bostân Adlı Eseri Üzerine

Yıl 2019, Sayı: 1, 111 - 128, 15.06.2019

Çetin Kaska

Öz

Farsça bir manzume olan Bostân, hicri yedinci
yüz yıllın meşhur şairlerinden olan Saʻdî-i Şîrâzî tarafında mesnevî tarzında
yazılmıştır. Edebi, hikemi ve tasavvufi eserlerin en önemlilerinden olan Bostân
655 yıllında Salgurlular’dan Atabek Ebû Bekir Saʻd b. Zengî adına yazılmış ve Gülistân’dan
bir yıl önce telif edilmiştir. Şemʻî, Sürûrî, Sûdî ve Bursalı Havâyî tarafından
Türkçeye şerh edilmiştir. İslam ülkelerinde Farsça öğretimi için başvurulan
temel eserlerden biri haline gelmiştir. Fars edebiyatının en büyük
üstatlarından olan Saʻdî bu eserinde seyahatlerini, dönemin vaziyetini ve
yaşadığı toplumun düşüncesini dille getirmiştir. Bu çalışmada Bostân eseri
detaylıca incelenmiş, nüshaları, ne zaman ve kim için kaleme alındığı hakkında
bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bostân, Saʻdî, Tasavvuf

Kaynakça

• Çiftçi, Hasan. Klasik Fars Edebiyatında Hiciv ve Sosyal Eleştiri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
• Dâdbe, Asgar. “Bostân”. Dâiretü’l-Maârif-i Bozorg-i İslâm. 12: 739-45. Tahran: Merkez-i Dâiretü’l-Maârif-i Bozorg-i İslâmî, 1383.
• Deştî, Alî. Kalemrû-i Saʻdî. Nşr. Mehdî Mâhûzî. Tahran: İntişârât-i Zevvâr, 1390.
• Dihhodâ, Alî Ekber. Lügatnâme-i Dihhodâ. Nşr. Muhammed Muîn ve Seyyid Caʻfer Şehîdî. 4: 5072. Tahran: Dânişgâh-ı Tahran Müessese-i Lügatnâme-i Dihhudâ, 1377.
• Gölpınarlı, Abdülbâki. “Bustan”. İslam Ansiklopedisi. 2: 823-24. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı, 1979.
• Hânlerî, Zehrâ. Ferheng-i Edebiyât-i Fârsî. Tahran: Bünyâd-ı Ferheng-i İran, 1969.
• Karaismailoğlu, Adnan. “Bostân”. DİA. 6: 307-308. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Kazâî, Hâdî. Zindegînâme-i Şâirân ve Nivîsendegân ez Rûdekî tâ Devletâbâdî. Tahran: Enteşârât-i Behzâd, 1386.
• Kazvînî, Muhammed. Memdûhîn-i Şeyh Saʻdî. Tahran: Merkez-i Saʻdî Şinâsî. Perest, Hamîd Yezdân. Âteş-i Pârsî. Tahran: İntişârât-i İtlâʻât, 1393.
• Saʻdî- yi Şîrâzî. Metn-i Kâmil Dîvân-i Şeyh Ecel Saʻdî-yi Şîrâzî. Nşr. Müzâhir Musaffâ. Tahran: Kanun-i Maʻrifet, 1238.
• Saʻdî-i Şîrâzî-Ebû Abdullâh Müslihuddîn. Bostan. Çev. Hikmet İlaydın. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1950.
• Saʻdî-i Şîrâzî- Ebû Abdullâh Müslihuddîn. Bostan. Çev. Kilisli Rıfat Bilge. İstanbul: Zafer matbaası, 1958.
• Saʻdî-i Şîrâzî, Ebû Abdullâh Müslihuddîn. Bûstân. Çev. A. Naci Tokmak. İstanbul: Şule Yayınları, 2015.
• Saʻdî-yi Şîrâzî, Ebû Abdullâh Müslihuddîn. Külliyât-i Saʻdî. Nşr. Muhammed Alî Fürûgî ve Ebû’l-Kâsım Hâlet. Tahran: Müessese-i Matbûʻâtî-i İlmî, 1940.
• Safâ, Zebîhullâh. Târîh-i Edebiyât Der İrân. Tahran: İntişârât-i Firdevs, 1368.
• Yâhekî, Muhammed Caʻfer. “Bostân”. Dânişnâme-i Cihân-i İslâm. 4: 546-47. Tahran: Bünyâd-ı Dairetü’l-Maarif-i İslâmî, 1388.