Osmanlı Tarih Yazıcılığında Seyyid Lokman’ın Selimnâmesi

Yıl 2020, Sayı: 3, 95 - 120, 15.06.2020

Najeebullah Ahadi

Öz

Bu
çalışmayla Osmanlı Dönemi’ndeki şeh-nâmecilik, şiir ve şairlik, ilim ve irfan
hakkında bilgilendirme amaçlanmıştır. Osmanlı sarayında yazılan
Gazavât-nâmeler, Fetih-nâmeler ve Selîm-nâmeler gibi eserler Osmanlı tarihine
odaklanmış ve daha kapsamlı bir biçimde olayları anlatmışlardır. Bu sayede
modern tarihçilik yazımına yaklaşılmıştır. Bu çalışmada Osmanlı sarayında şiir
ve şairliğin gelişimi, resmi bir görev olduğu ve nasıl modern hale geldiği
incelendi. Tarihi olayları birebir aktarması nedeniyle Şeh-nâme ana kaynak
olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden bu çalışmaya detaylı bir kaynak taraması
yapılarak başlandı. Yapılan bu araştırmada Seyyid Lokman’ın Selîm-hân-nâme
eseri hakkında bilgi verildi ve eserin iç ve dış kısımları incelendi. Ayrıca
eserin görsel olarak zihinlerde canlanması için Seyyid Lokman’ın Selîm-nâme
eserinin şekil özellikleri ile muhtevasından birer örnek çıkarılıp; bir
minyatür, bir yazı şekli ve kenar süslemeleri çalışmaya eklendi.

Anahtar Kelimeler

Selîm-hân-nâme, Şehname-i Selîm-hân, Seyyid Lokman, Şeh-nâmecilik, Minyatürler

Sayed Loqman’s Saleem name in Ottoman Historiography

Öz

In this study, it was aimed to inform about Şeh-nâme writings, poems and
poetry, science and knowledge in the Ottoman period. The works such as
Gazavât-nâme(s), Fetih- nâme (s) and Selîm-nâme (s) written in the Ottoman
Palace focused on the Ottoman history and explained the events more
extensively. In this way, the writing of Modern Historiography is approached.
In this study, how poems and poetry developed in the Ottoman Palace, how it is
an offifical task, how it became a modern one were analyzed. Şeh-name is
accepted as the main source due to the transfer of historical events.
Therefore, this study was started with a detailed literature review. In this
study information was given especially about Selîm-hân-nâme by Seyyid Lokman,
and internal and external parts Selîm-hân-nâme was examined.  In addition, in order to visualize the work
in the minds, a sample from the contents and features of the Selîm-nâme work by
Seyyid Lokman was taken, and a miniature, a writing style and edge decorations were
added to the study.

Anahtar Kelimeler

Salem-hân-nâme, Şehname-i Salem-hân, Sayed Loqman, Şeh-nâme writing, Miniatures

Kaynakça

• Akın, Lemi. “Unutulmuş bir eser Seyyid Lokman’ın Şehname-i Tefşil-i Hal-i Al-i Osman”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dil ve Edebiyat Dergisi 51/51 (2014), 1-20. Anbarcıoğlu, Meliha. “Şeh-nâme-i Firdavsi ve Edebiyat-ı Türk”. Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri ve Edebiyatları Araştırmaları Dergisi 2/4 (1981), 1-10. Ateş, Ahmed. “Şâh-nâme’nin Yazılış Tarihi ve Firdevsî’nin Sultan Mahmud’a Yazdığı Hicviye Meselesi Hakkında”. Belleten 18/70 (1954), 159-178. Bilgin, Abdüsselam. Adâ’i-yi Şirazi ve Selîm-nâmesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2007. Ezgi Korkmaz, Gülsüm. Sûrnâmelerde 1582 Şenliği. Ankara: Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisanas Tezi, 2004. Feriver, Hüseyin. Tarih-i Edebiyat-ı İran. Tehran: Danişgah Tehran, Meydan Azadi Kütüphaene Yayınları, 1341. Kanar, Mehmet. “Şâhnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/289-290. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010. Kuzucular, Şahamattin, “Seyyid Lokman Aşuri Hayatı ve Eserleri”. Edebiyat ve Sanat Akademisi. Erişim 10 Mart 2020. https://edebiyatvesanatakademisi.com/osmanli-minyatur-gravur-resim/seyyid-lokman-asuri-hayati-ve-eserleri/2288 Lokman, Seyyid. Selîm-hân-nâme, Şeh-nâme-i Selîm-hân. London: The British Library MS Viewer, H.988 (1581). Norzey, Yakub. “Şah-name der Edebiyati Türki Osmani”. Tatbiki Edebiyat Dergisi (Tehran: 2017). Öz, Tahsin. “Hünernâme ve Minyatürleri”. Güzel Sanatlar 1 (1939), 3-16. Refik, Ahmed. “Bizde Şehnâmecilik, Seyyid Lokman ve Halefleri”. Yeni Mecmua 9 (1917), 169-172. Şafak, Rızazade. Tarih-i Edebiyat-ı İran ve Türkiye. Tehran: Meyden Azadi Yayınları, 1341. Tayşi, Mehmed Serhan. “Kıyâfet İlmi ve Seyyid Lokman Çelebi’nin Kıyafetnâmesi”. İstanbul: İslam Medeniyeti 4/2 (1979), 91-112 Tekindağ, Mehmed Cenab Şehabeddin. “Selim-nâmeler”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi 1 (Ekim 1970), 197-230. Tekindağ, Mehmed Cenab Şahabeddin. “Şah-Kulu Baba Tekeli İsyanı”. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi 3 (1967), 34-39. Uğur, Ahmet. “Selîm-nâmeler”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/1 (1978), 367-379.