E. Burak Şaman, Bir Metni Kuşatmak: İbn Sînâ’nın De Anima Üzerine Notlar’ı

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 42 - 52, 28.06.2024

Muhlis Sönmez

Öz

The historical context of a philosopher's texts, the background of their writing, their relevance, and their relationship to other works are aspects that often remain overshadowed by philosophical problematics. The personal life of a philosopher, the socio-cultural and socio-political situation of their time, and their network of relationships, which could illuminate their philosophical journey, do not receive enough attention from researchers in the history of philosophy. For example, research on Avicenna, one of the most important figures in Islamic philosophy, has shown little interest in his life journey, his network of intellectual relationships, the historical context of his works, and the copies of his works. Generally, researchers prefer not to delve into such technical details or navigate between the lines of a text, favoring instead the pursuit of grand narratives. In this context, E. Burak Şaman's "Encircling a Text: Ibn Sīnā's Notes on De Anima" serves as an interesting example. This work analyzes various notes that Avicenna made on the pages of Aristotle's "De Anima". It is a good example of how such a small and scattered material can be problematized and made available to researchers.

Anahtar Kelimeler

De Anima, Aristotle, Ibn Sina, Soul

E. Burak Şaman, Bir Metni Kuşatmak: İbn Sînâ’nın De Anima Üzerine Notlar’ı

Öz

Felsefe tarihi alanında akademik çalışma yapmanın birçok yönteminden bahsedilebilir. Bağlamsız şekilde bir nazariyenin neşter altına alınması mümkün olduğu gibi bir düşüncenin tarihsel zemininden yola çıkarak veya filolojik kaygılara bağlı kalarak incelenmesi de söz konusu olabilir. Teknik detaylar içerisinde ince eleyip sık dokuma yoluna gidilebileceği gibi bu tafsilatın yansıyan büyük anlatılarına da dikkat çekilebilir. Bu tür farklı akademik tutumlar, araştırma sahasının bütün yönlerine ulaşılmasını sağlar. Fakat Türkiye’de İslam felsefesi söz konusu olduğunda akademik çalışmalarda hem filolojik hassasiyetler göz ardı edilmekte hem de metinler boş bir uzayda ele alınmaktadır. Bir filozofun metinlerinin tarihsel durumu, yazılmasının arka planı, nisbeti, diğer eserlerle ilişkisi vb. tespit edilmesi gereken pek çok yön ise felsefî problematiğin gölgesinde kalmaktadır. Bir filozofun kişisel hayatı, çağının sosyokültürel ve sosyopolitik durumu ve ilişki ağı gibi onun felsefî macerasını aydınlatacak durumlar da felsefe tarihi araştırmacılarının yeterince ilgisine mazhar olmamaktadır. Örneğin İslam felsefesinin en önemli isimlerinden biri olan İbn Sînâ’nın hayat serüvenini, entelektüel ilişki ağını, eserlerinin tarihsel durumunu ve nüshalarını araştırmak çok az ilgi çekici görülmüştür. Genellikle bu tür teknik detaylara inmek veya bir metnin satır aralarında gezinmek tercih edilmemektedir. Bunun yerine büyük anlatıların peşinden koşmak daha fazla rağbet görmektedir. Böyle bir vaziyette, E. Burak Şaman’ın Bir Metni Kuşatmak İbn Sînâ’nın De Anima Üzerine Notlar’ı adlı eseri ilginç bir çalışma örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu çalışma, İbn Sînâ’nın Aristoteles’in De Anima adlı eserini okurken, metnin yan taraflarına aldığı çeşitli notları inceleme konusu yapmaktadır. Eser, bu tür küçük ve dağınık bir malzemenin nasıl problematize edilerek araştırmacıların istifadesine sunulabileceğinin de iyi bir örneğini teşkil etmektedir. Çalışmanın İbn Sînâ’yı antik döneme ait bir eserin okuru olarak karşımıza çıkarıyor olması İslam felsefecileri ve özellikle de İbn Sînâ çalışanları için heyecan uyandırıcıdır. Zîra İbn Sînâ, Şaman’ın da dikkat çekeceği üzere, bu notlarda yorumlayıcı olduğu kadar etkin ve eleştirel bir okuyucu olarak da öne çıkmaktadır. Burada eserin içeriği, Notlar’ın okuyucuya sunum şekli ve önemine dair bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

De Anima, Aristoteles, İbn Sina, Nefs