S. Horovitz, Yunan Felsefesinin Kelâma Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 157 - 174, 30.06.2025

Emin Yalçinkaya

Öz

Yunan felsefesinin kelâma etkisini inceleyen yazar Saul Horovitz, çalışmasını dört ana bölümde ele almış ve her bölümde o alanda öne çıkan kelâmcıları referans göstererek konuyu anlatmıştır. Eserin ilk bölümünde Stoa felsefesinin kelâm düşüncesindeki yeri aktarılmakta; ikinci bölümde Eflatuncuların mütekellimlerin düşüncelerinde nasıl bir etki bıraktığı değerlendirilmekte; üçüncü bölümde Platon’un Sofist isimli eserinin kelâmcılar tarafından nasıl anlaşıldığı aktarılmakta ve son bölümde ise tevellüd kavramının anlam yapısı açıklanmaktadır. Saul Horovitz’in bu çalışması İslâm kelâmı olduğu kadar Yahudi felsefenin de daha iyi anlaşılması için okuyuculara yeni ufuklar açtığı görülmektedir. Değerlendirmesini yaptığımız bu eser çeviri faaliyetleri ve fetihler sonucunda İslam dünyasına giren Yunan felsefesinin kelâmı nasıl ve ne şekilde etkilediğini göstermektedir. Yazar bu etkiyi gösterirken Yunan felsefesinden etkilenme hususunda hem döneminde başat rol oynayan kelâmcıların görüşlerini aktarmakta hem de muhtelif kaynaklardan da alıntı yaparak okuyucuyu bilgilendirmektedir. Bu eser Yunan felsefesinin kelâm üzerinde bıraktığı etki konusunda gerek kişi gerekse düşünce sistemlerinin müstakil başlıklar oluşturularak çalışılma alanı oluşturması açısından araştırmacılara referanslar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kelam , Yunan Felsefesi , Stoa , Platon , Sofist

S. Horovitz, Ueber Den Einfluss Der Griechischen Philosophie Auf Die Entwicklung Des Kalam

Öz

The author, Saul Horovitz, analyzes the influence of Greek philosophy on kalām in four main chapters, and in each chapter he discusses the subject by referring to the prominent theologians in that field. In the first part of the work, the place of Stoic philosophy in theological thought is explained; in the second part, the influence of the Platonists on the thought of the theologians is evaluated; in the third part, how Plato's Sophist is understood by the theologians is explained; and in the last part, the meaning structure of the concept of tawallaḍ is explained. Saul Horovitz's work opens new horizons for readers to better understand Jewish philosophy as well as Islamic theology. This work shows how and in what way Greek philosophy, which entered the Islamic world as a result of translation activities and conquests, influenced kalām. While showing this influence, the author both conveys the views of the theologians who played a leading role in the period and informs the reader by quoting from various sources. This work provides references for researchers in terms of the influence of Greek philosophy on kalām in terms of creating a field of study by creating separate titles for both individuals and systems of thought.

Anahtar Kelimeler

Kalam , Greek Philosophy , Stoa , Plato , Sophist

Kaynakça

• Arslan, Ahmet. İslam Felsefesi Üzerine. İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2019.
• Boer, Tjitze Jacobs De. İslam’da Felsefe Tarihi. çev. Yaşar Kutluay. Pınar Yayınları, 2022.
• Çelebi, İlyas. “İvaz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/488-490. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Gutas, Dimitri. Yunanca Düşünce Arapça Kültür. çev. Lütfü Şimşek. Kitap Yayınevi, 2022.
• Horovitz, Saul. Ueber Den Einfluss Der Griechischen Philosophie Auf Die Entwicklung Des Kalam. England: Greeg International Publishers Limeted, 1971.
• Kaya, Mahmut. “Revâkıyyûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/24-26. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Neşşar, Ali Sami en-. İslam’da Felsefi Düşüncenin Doğuşu 1. çev. Osman Tunç. İnsan Yayınları, 2020.
• Sinanoğlu, Mustafa. “Muattıla”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/330-331. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• Toktaş, Fatih. İslam Düşüncesinde Felsefe Eleştirileri. Klasik Yayınları, 2018.
• Ülken, Hilmi Ziya. İslam Felsefesi Eski Yunan’dan Çağdaş Düşünceye Doğru. Doğu Batı Yayınları, 2020.
• Wolfson, H. Austryn. Kelam Felsefeleri. çev. Kasım Turhan. Kitabevi, 2017.
• “Horovitz, Saul | Encyclopedia.com”. Erişim 06 Ocak 2025. https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/horovitz-saul
• İslam Felsefesinin Özgünlüğü. thk. Mehmet Vural. Ankara: Elis Yayınları, 2009.