M. Nurdin Zuhdi, Dialog Intelektual Tafsir Nusantara

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 89 - 106, 30.06.2025

Eyyüp Tuncer

Öz

Bu çalışma, çağdaş Endonezya tefsir yazımında 2000–2010 yılları arasında ortaya çıkan yönelimleri, metodolojik çeşitliliği ve entelektüel etkileşimleri analiz eden M. Nurdin Zuhdi’nin Dialog Intelektual Tafsir Nusantara adlı eserini değerlendirmektedir. Çalışma, tefsirin yalnızca bir metin yorumu değil, aynı zamanda toplumsal, kültürel ve akademik bağlamlarla ilişki içinde gelişen dinamik bir bilgi üretim pratiği olduğunu ortaya koymaktadır. Zuhdi’nin eserinde yer alan 32 tefsir metni, hem içerik hem de yöntem bakımından karşılaştırmalı olarak ele alınmakta; klasik ve modern yaklaşımlar arasındaki epistemolojik geçişler tipolojik bir sınıflandırmayla analiz edilmektedir. Özellikle tematik tefsirlerin öne çıkması, çağdaş Endonezya tefsir geleneğinin, metin ile bağlam arasında kurduğu üretken ilişkiye işaret etmektedir. Zuhdi’nin geliştirdiği eleştirel metodoloji; bağlamsal duyarlılık, kavramsal çözümleme ve teorik çeşitlilik ilkeleriyle tefsir pratiğine yeni bir perspektif kazandırmaktadır. Bu bağlamda eser, Endonezya’daki Kur’an yorumculuğunun entelektüel haritasını çizen özgün bir kaynak olarak öne çıkmakta; İslam düşüncesindeki yerel üretim biçimlerinin çağdaş hermenötik tartışmalarla buluştuğu verimli bir alan sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir , Nusantara Tefsiri , Tefsir Metodolojisi , Bağlamsal Tefsir , Çağdaş Tefsir Metodolojisi

M. Nurdin Zuhdi, Intellectual Dialogue in Nusantara Tafsir

Öz

This study offers an analytical assessment of Dialog Intelektual Tafsir Nusantara, a work by M. Nurdin Zuhdi that investigates the intellectual trends, methodological plurality, and exegetical developments in Indonesia between 2000 and 2010. It explores Qur’anic exegesis not merely as textual interpretation but as a dynamic epistemic practice shaped by social, cultural, and intellectual contexts. The book examines 32 tafsir works written in Bahasa Indonesia, analyzing them through comparative and typological frameworks that reveal transitions between classical and modern approaches. Notably, the prominence of thematic exegesis highlights the productive engagement between text and context within the contemporary Indonesian tafsir tradition. Zuhdi’s critical methodology, grounded in contextual sensitivity, conceptual analysis, and theoretical diversity, offers a fresh perspective on tafsir as both a scholarly and societal discourse. The study positions Zuhdi’s work as a significant contribution that maps the intellectual landscape of Indonesian Qur’anic interpretation and underscores its potential for enriching broader hermeneutical discussions in Islamic thought.

Anahtar Kelimeler

Tafsir , Nusantara Qur’anic Exegesis , Tafsir Methodology , Contextual Interpretation , Contemporary Tafsir Methodology

Kaynakça

• Abdullah, Mustaffa. Khazanah Tafsir di Nusantara. Kuala Lumpur: Universiti Malaya, 2011.
• Abdullah, Mustaffa–Syafii, Abdul Manan. “Khazanah Tafsir di Nusantara: Penelitan terhadap Tokoh dan Karyanya di Malaysia, Brunei Darussselam, Singapura dan Thailand”. Kontekstualita 25/1 (2009), 31–46.
• Federspiel, Howard. Popular Indonesian Literature of the Qur'an. New York: Cornell Modern Indonesia Project, 1994.
• Gusmian, Islah. Khazanah Tafsir Indonesia: Dari Hermeneutika hingga Ideologi. Yogyakarta: LKİS, 2013.
• Said, Hasani Ahmad. “Mengenal Tafsir Nusantara: Melacak Mata Rantai Tafsir Dari Indonesia, Malaysia, Thailand, Singapura Hingga Brunei Darussalam”. Fefleksi 16/2 (Ekim 2017), 205–231.
• Wardani (ed.). Dinamika Kajian Tafsir Al-Qur'an di Indonesia: Tafsir Generasi Awal dan Pemikiran Metodologi Kontemporer. Yogyakarta: Zahir, 2021.