A study into the book “the little black fish” ın the context of philosophical questioning

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 151 - 168, 10.12.2023

Ekrem Ziya Duman , Seray İrem Tabur

Öz

In this study, the book “Küçük Kara Balık” (The Little Black Fish) by Samed Behrengi was examined depending on the concepts of wonder, curiosity, asking question, suspicion, doubt and critical thinking in the order of appearance in the context of philosophical questioning. These concepts were indirectly obtained from the examples presented to the reader using survey model, one of qualitative research methods. The working group of the research was made up of the book “The Little Black Fish” and 2018 Curriculum for the Philosophy Course. In this sense, a document analysis was made. For the book the Little Black Fish, the publication prepared by Can Children Publishing and translated by İlknur Özdemir was used. At the end of the study, it was found that the book tries to teach wondering, asking questions and thinking critically at children as it is a children’s book. Literary works used in education should be prepared both to entertain and train as well as to prepare for critical and interrogative thinking. Since the book in investigation has these qualities, it is among the books recommended by the Ministry of Education. The examples with regard to questioning in the book show that it is a material supporting the secondary education curriculum for the course of philosophy. In addition, it was thought that the book should take its place among 100 basic works because it has both the features of making children think and it is also considered in the type of a tale. It was recommended that the Little Black Fish is a book that should be included in 100 basic works if there becomes an arrangement in the list in the future. As a result, the examples in the book regarding philosophical questioning will shed light to the future works to be made for children.

Anahtar Kelimeler

Philosophical thinking, Philosophical questioning, Wonder, Curiosity, Asking questions, suspicion, Critical thinking

Küçük Kara Balık kitabının felsefi sorgulama bağlamında incelenmesi

Öz

Bu çalışmada Samed Behrengi’nin “Küçük Kara Balık” adlı kitabı felsefi sorgulama bağlamında hayret, merak, soru sorma, kuşku ve eleştirel düşünme kavramlarının yer alış durumuna göre irdelenmiştir. Bu kavramlar nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılarak okuyucuya sunulan örneklerden dolaylı olarak çıkarılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, “Küçük Kara Balık” kitabı ve 2018 tarihli Felsefe Dersi Öğretim Programı’ndan oluşmaktadır. Bu yönüyle doküman incelemesi yapılmıştır. Küçük Kara Balık kitabı için Can Çocuk yayıncılığın hazırladığı, İlknur Özdemir’in çevirisini yaptığı basım kullanılmıştır. Araştırma sonucunda kitabın çocuklara yönelik bir yayın olması sebebiyle çocuklarda merak etmeyi, soru sormayı ve eleştirel düşünmeyi öğretmeye çalıştığı tespit edilmiştir. Eğitimde kullanılan edebi eserler hem eğlendirmeli hem de eğitmeli bunun yanında da eleştirel ve sorgulayıcı düşünmeye hazırlamalıdır. Çalışmaya konu olan kitap bu niteliklere sahip olduğundan Milli Eğitim Bakanlığının önerileri arasında yer almalıdır. Kitapta bulunan sorgulama ile ilgili örnekler felsefe dersi ortaöğretim programını destekler niteliktedir. Ayrıca kitabın hem düşündürücü özelliklerinden hem de çocuk kitaplarından masal türü içinde yer alması sebebiyle 100 temel eser listesinin içine girmesi gereken bir kitap olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İleride bu listede yeniden düzenleme yapılacak olursa Küçük Kara Balık kitabının 100 temel eser içerisine dâhil edilebilecek kitaplardan birisi olması yönünde öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Felsefi düşünce, Felsefi sorgulama, Hayret, Merak, Soru sorma, Kuşku, Eleştirel düşünme

Etik Beyan

Bu çalışma için etik izin alınmamıştır. Yazarlar çalışmanın etik izin kapsamında olmadığını beyan ederler.

Kaynakça

• Abalı-Öztürk, Y., Bilgen, Z. ve Bilgen, S. (2017). Sorgulama becerileri ile kendi kendine öğrenme becerileri arasındaki ilişki: Temel eğitim öğretmen adaylarına yönelik bir araştırma. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 179-214.
• Akbaş, E. ve Akbaş, G. E. (2019). Çocukluk sosyolojisinin özgün sahası: çocuklarla nitel araştırma. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 4(7), 149-162.
• Akçay, S. (2015). Samed Behrengi'nin hikâyelerindeki eğitsel iletiler üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Alkın-Şahin, S. ve Tunca, N. (2015). Felsefe ve eleştirel düşünme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2).
• Başduvar, L. ve Taşkaya, S. M. (2020). İlkokula uygun 100 temel eser listesinin sınıf öğretmenleri görüşlerine göre belirlenmesi (Mersin İli Örneği). International Primary Education Research Journal 4(1), 36-58.
• Behrengi, S. (2007). Küçük Kara Balık (İ. Özdemir, Çev.). İstanbul: Can Çocuk.
• Belet-Boyacı, Ş. D., Güner, M. ve Babadağ, G. (2017). “Dünyada başka şekilde yaşamak da mümkün mü?” Değer eğitiminde “Küçük Kara Balık” örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-Journal of Qualitative Research in Education, 5(3), 172-194.
• Bugan, F. (2019). Küçük Prens ve Küçük Kara Balık çerçevesinde doğudan batıya özgürlük anlayışı. 2. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (24-25 Ekim), 535-543, İstanbul.
• Calp, Ş., & Calp, M. (2019, Nisan). Küçük Kara Balık ve Küçük Prens kitaplarının sosyal bilgiler öğretim programındaki temel beceriler, değerler ve 4. sınıf kazanımları açısından incelenmesi, SETSCI Conference Proceedingsde sunulmuş bildiri. Ankara.
• Calp, M. & Kaplan, C. (2021). Samed Behrengi’nin Sevgi Masalı, Bir Şeftali Bin Şeftali ve Kel Güvercinci adlı öykülerinin kök değerler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(42), 39-72.
• Cevizci, A. (2010). Felsefeye giriş. Nobel.
• Çalıkoğlu, U. (2014). Yönetim açısından felsefi sorgulama ve Sokratik düşünce. https://indigodergisi.com/2014/04/yonetim-acisindan-felsefi-sorgulama-ve-sokratik-dusunce/#google_vignette sayfasından erişilmiştir.
• Çalışkan, M. (2019). Eleştirel düşünmenin öğretimi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(1), 114-134.
• Çolaker, Ö. (2009). Samed Behrengi’nin “Küçük Kara Balık”, Richard Bach’ın “Martı Jonathan Livingston” ve Cahit Zarifoğlu’nun “Motorlu Kuş” adlı öykülerindeki ana karakterlerin kişilik gelişimi, bireyselleşme ve toplumsallaşma açısından karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Dedeoğlu, H. & Erbasan, Ö. (2021). “Siyah Ambalajlı Çocuk ve Gençlik Kitapları: Türkiye'de Çocuk Edebiyatı ve Sansür”, Edebî Eleştiri Dergisi, Cilt V, Sayı I, 1- 17.
• Demir, R. (2021). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet. Kültür Araştırmaları Dergisi, 8, 327-333.
• Demircioğlu, A. (2018). Eleştirel Düşünme Eğitimi (1. Basım). Gece Kitaplığı
• Demircioğlu, Z. İ., Demir, K., Fuçular, E. E., Sülüngür, O., Yalçın, S. & Topçu, M. (2018). Mahler’in ayrışma-bireyleşme kuramına göre Küçük Kara Balık Kitabı’nın incelenmesi. AYNA Klinik Psikolojik Dergisi, 5(2).
• Dewey, J. (1957). Nasıl Düşünürüz (B. Arıkan, S. Akdeniz & O. Etker, Çev.). Muallimler Cemiyeti.
• Erdem, A. R. & Genç, G. (2015). Lise öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 58-69.
• Erol, S. & Kara, Ö. T. (2020). Çocuk yazınında eleştirel düşünme becerileri, yeterlikleri ve tutumları üzerine bir inceleme: Küçük Kara Balık örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(3), 1125-1135.
• Eryılmaz, Ö. & Çengelci Köse, T. (2018). Sosyal bilgilerde edebi ürünler ve değerler eğitimi: Küçük Prens örneği, Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 65-79.
• Flew, A. (2008). Dosdoğru Düşünmenin Yolu: Eleştirel Akıl Yürütmeye Giriş, (H. Gündoğdu, Çev.). Liberte Yayınları.
• Gülenç, K. & Demirtaş, V. Y. (2018). Okul öncesi dönemdeki çocukların felsefi sorgulama süreçlerinde oluşturdukları soruların düzeyi ve verdikleri cevapların niteliği: Çocuklarda felsefe eğitimi. International Online Journal of Educational Sciences, 10(2), 277–294.
• Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme öğretimine dair bazı yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 57-74.
• Güneş, F. (2016). Eğitimde sorgulamanın gücü. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(2), 188-204.
• Güneş, F. ve Çevik, A. (2019). Çocuk Kitaplarındaki Yaklaşımların İncelenmesi. International Journal of Language Academy, 7(1), 279-293.
• Hançerlioğlu, O. (1996). Felsefe sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Işıldak, M. (2006) Felsefe nedir? Süleyman Demirel Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 1, 45-59.
• İlbuğa, E. U. (2018). Yeşim Ustaoğlu sinemasında kadın karakterlerin özgürlük arayışları. Selçuk İletişim Dergisi, 11(2), 292-320.
• Jaspers, K. (1997). Felsefe nedir? (İ. Z. Eyüboğlu, Çev.). Say Yayınları.
• Kanık-Uysal, P. & Ateş, S. (2020). Okur-Tepki teorisi: Küçük Kara Balık örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 777- 796.
• Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
• Koç, E. (2009). Felsefe nedir? Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 1(3), 221-231.
• Millett, S. & Tapper, A. (2012). Okullarda işbirlikçi felsefi sorgulamanın faydaları. Eğitim Felsefesi ve Teorisi, 44(5), 546-547.
• Nişanyan, S. (2002). Etimolojik Sözlük. https://www.nisanyansozluk.com/
• Orhan, M. (2021). İnternet üzerinden çok satılan çocuk kitaplarının kritik analitik düşünce yönünden incelenmesi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 6, 324-348.
• Özdemir, Ş. B. (2022). Hannah Arendt’te sorumluluk ve daha iyi bir dünyanın mümkünlüğü üzerine. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Platon. (2016). Theaitetos. (B. Akar, Çev.). BilgeSu.
• Şen, E. (2016). Çocuk yazınında “umut” ve “mutlu son” ilişkisi üzerine bir inceleme. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 1(1), 137-150.
• Taneri, A. & Andaç, Z. E. (2021). Samed Behrengi’nin öykü kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Turkish Studies - Education, 16(6), 2629-2639.
• Tuncer, G., Yanpar-Yelken, T. & Tanrıseven, İ. (2018). Felsefe grubu öğrencilerinin akademik motivasyonları ile sorgulama becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 1156-1175.
• Türkyılmaz, M. (2020). Alegorik bir öykü olarak Küçük Kara Balık üzerine değerlendirmeler. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 51-62.
• Wilder, M. & Shuttleworth, P. (2005). Cell Inquiry: A 5E Learning Cycle Lesson, Science Activities, 41(4), 37-43.
• Wood, W. B. (2003). Inquiry-Based undergraduate teaching in life sciences at large research universities: A Perspective on the Boyer Commision Report, Cell Biology Education, 2(2), 112-116.