PNÖMATİK (ŞİŞME) TAŞIYICI SİSTEMLERİN GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE İNCELENMESİ VE SİSTEMATİK BİR ŞEKİLDE SINIFLANDIRILMASI

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 21 - 42, 31.12.2022

Yasemin Bal , Filiz Şenkal Sezer

Öz

İnsanoğlu var oluşundan günümüze kadar korunma ve barınma amaçları ile sürekli bir şekilde mekan arayışı içerisindedir. Mekan arayışları ile mimari faaliyetler ise taşıyıcı sistemlerin gelişimini sağlamıştır. Taşıyıcı sistemlerin gelişimi doğada halihazırda var olan spontane sistemlerden günümüz gelişmiş taşıyıcı sistemlerine kadar ulaşmıştır. Geleneksel taşıyıcı sistemler, çevrede bulunan malzemeler ile birlikte insan gücü kullanılarak çeşitli yığma ve iskelet strüktürlerle uygulanmıştır. Geleneksel sistemlerden geniş açıklıklı çağdaş taşıyıcı sistemlere geçiş ise Endüstri Devrimi sonucunda gerçekleşmiştir. Nüfus artışı, kentleşme, artan kullanıcı ihtiyaçları, kolonsuz geniş açıklıklı mekan gereksinimleri ile birlikte Endüstri Devrimi’nin geliştirdiği teknoloji, makineleşme, yenilikçi malzemeler, uzmanlaşma imkanları birleşerek geniş açıklıklı çağdaş taşıyıcı sistemler uygulanabilir hale gelmiştir. Böylelikle en az malzeme ile en geniş kolonsuz açıklıkları ince en kesitler ile geçmeye çalışan çağdaş taşıyıcı sistemler ortaya çıkmıştır. Geniş açıklıklı çağdaş taşıyıcı sistemler yüzey aktif sistemler, uzay kafes sistemler, kablolu sistemler ve asma-germe (membran) sistemlerdir. Asma-germe (membran) sistemler ise geçmişi çadıra dayanan ve plastik-polimer esaslı malzemelerin mimaride kullanıma başlanması ile ortaya çıkan sistemlerdir. Bu çalışma kapsamında incelenen pnömatik (şişme) sistemlerde asma-germe (membran) taşıyıcı sistemler grubuna dahil edilmektedir. Pnömatik sistemler yapısal özellikleri ve kullanım alanlarına göre çeşitli niteliklere sahiptir. Bu sebeple de çeşitli kaynaklar tarafından birçok sınıflandırma sistemleri mevcuttur. Bu bağlamda yapılan çalışma ile pnömatik sistemlerin taşıyıcı sistemler ile asma-germe (membran) sistemler içerisindeki yerini tanımlamak ve çeşitli sınıflandırılma parametrelerinden çıkarımlarla yeni bir sınıflandırma sistemi ortaya konması amaçlanmıştır. Pnömatik taşıyıcı sistemlere yönelik olarak belirlenen katman sayısı, hava sistemi, basınç farkı, mimaride kullanım alanı, geometrik katmanlar, taşıyıcı elemanı ve biçimlenme parametrelerine göre bir sınıflandırılma sistemi geliştirilmiştir. Sonuç olarak ise pnömatik sistemlerin mimaride kullanılacak alana, ihtiyaca ve beklenen yapısal özelliklerine yönelik olarak belirlenen parametrelere göre seçilmesi ve uygulanması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Pnömatik Sistemler, Şişme Sistemler, Taşıyıcı Sistem, Sınıflandırma

Kaynakça

• A Sciences, (2017). Tensile Membrane Structures. s. 1-50.
• Anonim, (1997). Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. Yem Yayınları, İstanbul.
• Ching, F. D. K., Onouye, B. S., Zuberbuhler, D. (2017). Çizimlerle Taşıyıcı Sistemler/Şemalar, Sistemler ve Tasarım. YEM Yayınları, 2. Baskı, ISBN:978-605-4793- 02-0.
• Dansık, F. (1999). Force Density Method and Configuration Processing. (Doctoral Thesis) Space Structures Research Centre Department of Civil Engineering University of Surrey. UK.
• Engel, H. (2013). Structure Systems. Hatje Cantz Yayınları, 5. Baskı, Almanya.
• Erol, A. İ. (1997). Yapılarda Taşıyıcı Sistemler. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Heifetz, H. (1972). Domecrete Building System (Israel). Bauen + Wohnen = Construction + Habitation = Building + Home, Internationale Zeitschrift, vol. 26, no. 6, s. 262-263.
• Hennicke, J., Schaur, E. (1974). Gitterschalen – Gridshells, Mitteilungen des Instituts für leichte Flägentrachwerke (IL). Universität Stuttgart, Almanya.
• Jamil, R. (2005). Study and Adaptability of Pneumatic Structures.(submitted paper for the degree of Bachelor of Science in Civil Engineering), University Of Sciences And Technology Rawalpindi, Pakistan, vol 13.
• Knippers, J., Cremers, J., Gabler, M., Lienhard, J. (2011). Construction manual for Polymers+ Membranes, Materials. Semi-Finished Products, form Finding and Design, Birkhäuser.
• Marcipar, J., Onate, E., Canet, J. M. (2005). Experiences in the Design Analysis and Construction of Low Pressure Inflatable Structures. Textile Composites and Inflatable Structures, vol (3), s. 241-257.
• Otto, F. (1970). F..Otto: Shells and Membranes. Genetics Sychology Monograps, Berlin.
• Özşen, E. G., Yamantürk, E. (1991). Taşıyıcı Sistem Tasarımı. Birsen Yayınevi, İstanbul, ISBN: 975-511-058-5.
• Picon, A. (2003). Architecture, Science, Technology and the Vitual Realm. In: A. Picon, A. Ponte (Eds.), Architecture and the Sciences Exchanging Methaphors, Princeton Architectural Press, New York, s. 292-313.
• Schmitz, G. (1995). Course Material for Architecture. Department of Architecture, School of Architecture and Planing, State University, New York.
• Sumovki, J. A., Lanchester, E. F. W. (2005). A Brief History of Pneumatic Structures. https://documents.pub/document/a63-a-brief-history-of-pneumatic-structuresosaka1970- exposure-on-pneumatic-structures.html (erişim tarihi: 12.05.2022)
• Türkçü, H. Ç. (1997). Çekmeye Çalışan Taşıyıcı Sistemler. Eylül Yayınları, İzmir.
• Türkçü, H. Ç. (2003). Çağdaş Taşıyıcı Sistemler. Birsen Yayınevi, İzmir.
• Url-1, Ark Nova yapısı görseli, https://www.cnet.com/culture/ark-nova-blow-up-concert-hall-inflates-in-japan/ (Erişim tarihi: 22.04.2022)
• Url-2, Ontario Pavilion yapısı görselleri, https://www.archdaily.com/775880/ontario-celebration-zone-pavilion-tectoniks (Erişim tarihi: 28.04.2022)
• Url-3, Münich Allianz Arena yapısı görseli, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Allianz-Arena-M%C3%BCnchen.jpg (Erişim tarihi: 21.11.2022)
• Url-4, Beijing Water Cube yapısı görseli, https://lebbeuswoods.wordpress.com/2011/08/26/report-from-beijing-3-water-cube/ (Erişim tarihi: 21.11.2022)
• Url-5, Media-TIC yapısı görseli, https://www.arkitektuel.com/media-tic/ (Erişim tarihi: 21.11.2022)
• Url-6, Eden Project yapısı görseli, https://grimshaw.global/projects/culture-and-exhibition-halls/the-eden-project-master-plan/ (Erişim tarihi: 21.11.2022)
• Url-7, Bubble Houses yapısı görselleri, https://www.fluxmagazine.com/bubble-houses-architecture-book/ (Erişim tarihi: 21.11.2022)