GELENEKSEL KONUT BİNALARINDA PASİF TASARIM STRATEJİLERİNİN İNCELENMESİ: TEKİRDAĞ ERTUĞRUL MAHALLESİ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 24, 28.06.2024

Gizem Turgutlugil , Esma Mıhlayanlar

Öz

Sanayileşme süreci ve artan dünya nüfusu doğal kaynakların tüketimini arttırmış, küresel ısınma ve çevre kirliliği gibi sorunlara neden olmuştur. Enerjinin büyük bir kısmı binaların ısıtma, soğutma ve havalandırmasında kullanılmaktadır. Bu amaçla da doğal kaynakların kullanımını azaltmak ve enerji verimliliğini arttırmak amacıyla çeşitli yöntemler geliştirilmiş, sürdürülebilirlik kavramı önem kazanmıştır. Geleneksel binalar, iklimsel ve coğrafi özelliklerle uyum göstererek ve konfor şartlarını sağlayacak şekilde inşa edilmiştir. Bu binalarda iklimsel verilere uygun planlama, konum, yapım sistemi, malzeme ve cephe özellikleriyle gerekli konfor şartlarının sağlandığı bilinmektedir. Bu çalışmada Tekirdağ İli Ertuğrul Mahallesi’nde bulunan örnek olarak seçilen geleneksel konutların, fiziksel dış ortam koşulları ve yapı özelliklerine göre analizleri yapılarak, binaların pasif tasarım stratejileri incelenmektedir. Çalışmada incelenen Tekirdağ geleneksel dokusu içinde yer alan örnek binaların; doğal çevre verileri (iklim, hâkim rüzgâr, gün ışığı vb) ile yapay çevre verileri (bina yeri, yönelim, diğer binalara göre konum, form ve kabuk vb) açısından; ısıtma, soğutma, havalandırma ve gün ışığı değerlerini mümkün olduğunca sağladığı görülmektedir. Ancak yenilenen sokak dokuları içerisinde bu binaların çevresindeki diğer binaların gölgesinden önemli ölçüde etkilendiği görülmektedir. Çalışmanın ısıtma, soğutma, havalandırma aydınlatma şartlarına uygun olan geleneksel binaların özelliklerinin belirlenmesi açısından katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fiziksel Dış Koşullar, Pasif Tasarım, Enerji Verimliliği, Geleneksel Konut, Tekirdağ

ANALYSIS OF PASSIVE DESIGN STRATEGY IN TRADITIONAL HOUSING: TEKİRDAĞ ERTUĞRUL NEIGHBORHOOD

Öz

The industrialization process and the increasing world population have increased the consumption of natural resources, leading to problems such as global warming and environmental pollution. A large part of energy is consumed for heating, cooling and ventilation for buildings. For that purpose, various solutions have been developed and sustainability became a crucial issue as a concept for decreasing the use of natural resources and increasing energy efficiency. It is known that, traditional buildings were constructed by considering climatic and geographic compatibility and comfort. These buildings were planned suitable to climatic data in terms of location, system of construction, material and facade characteristics, providing comfortable conditions. In this study, selected traditional buildings which are located in Tekirdag, Ertugrul neıghborhood have been analyzed according to physical exterior situation and features of the buildings, and their passive design strategy. In the study, it is observed that the sample buildings located within the traditional fabric of Tekirdağ meet heating, cooling, ventilation, and daylighting values concerning both natural environmental data (such as climate, prevailing winds, daylight, etc.) and artificial environmental data (building location, orientation, position relative to other buildings, form, and envelope, etc.). However, it is noted that within renewed street fabrics, these buildings are significantly affected by the shadows cast by surrounding buildings. It is believed that identifying the distinctive characteristics of these traditional buildings that facilitate ideal conditions for heating, cooling, ventilation, and lighting will contribute to the field.

Anahtar Kelimeler

Physical Outdoor Conditions, Passive Design, Energy Efficiency, Traditional Housing, Tekirdağ

Kaynakça

• Ahmadpour S. F., & Vural N. (2023). Tebriz Kenti Geleneksel Konutlarının İklimle Uyumlu Tasarım Ölçütlerinin Analizi, Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 10(98),1969-1980.
• Anna-Maria V., (2009). Evaluation of a Sustainable Greek Vernacular Settlement and its Landscape: Architectural Typology and Building Physics. Building and Environment 44, 1095-1106.
• Çakıcı F. Z. & Takva Ç. (2023). Climate-sensitive Design in Traditional Residential Architecture: Kars Karakurt Houses. International Journal of Built Environment and Sustainability 10:3.s: 1–11.
• Çamaş N.Ç. & Çetintahra G.E., (2022). Kentsel Mekân Düzenlerinin Pasif Havalandırma Ve Güneşlenme Kriterleri Üzerinden Sorgulanması, Eksen, Cilt 3, Sayı 2, 38-57.
• Çetintaş K. F., & Rezafar A., (2022), Binalarda Pasif Soğutma Yöntemleri ve Geleneksel Mimarideki Uygulamalarının İncelenmesi, Kapu / Trakya Journal of Architecture and Design 2(2), p: 37 - 56.
• Dikmen Ç., (2011). Enerji Etkin Yapı Tasarım Ölçütlerinin Örneklenmesi. Politeknik Dergisi, Cilt:14 Sayı: 2, s.121-134.
• Dişli G. & Duysak Mankır, A. (2021). Geleneksel Akşehir Evlerinde İşlevsel Sistemlerin Ekolojik ve Enerji Etkin Tasarım Ölçütleri Açısından İncelenmesi, Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 16/32: 257-286.
• Gezer H., (2013). Geleneksel Safranbolu Evlerinin Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Yıl: 12 Sayı: 23, s. 13-31.
• Güney Yüksel, F. C., & Söğüt, M. A. (2021). Geleneksel Bodrum Evlerinde Sürdürülebilirliğin Konut Tipolojisi Bakımından İncelenmesi. Mimarlık ve Yaşam, 6(1), 77-93.
• Han J., & Yang X. (2018). Analysis Of Passive Energy – Saving Retrofitting of Rural Residential Houses in Southern Anhui Province – A Case in Hongcun. Energy Procedia, 152, s. 470-474.
• Harputlugil G. U. &, Çetintürk N., (2005). Geleneksel Türk Evi’nde ısıl konfor koşullarının analizi: Safranbolu Hacı Hüseyinler Evi, Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20, s.77–84.
• International Energy Agency, (2023). https://www.iea.org/energy-system/buildings
• Liang X., Wang Y., & Roskilly T. (2015). Reduce Household Energy Consumption Using Passive Methods. Energy Procedia, 75, s. 1335-1340.
• Lebied M., Sick F., Choulli Z., & El Bouardi A. (2018). Improving the Passive Building Energy Efficiency Through Numerical Simulation–A Case Study for Tetouan Climate in Northern Of Morocco. Case Studies in Thermal Engineering, 11, s.125–134.
• Muşkara Ü. (2017). Kırsal Ölçekte Geleneksel Konut Mimarisinin Korunması: Özgünlük. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (37), 437-448.
• Nguyen A., Tran Q., Tran D. & Reiter S. (2011). An İnvestigation On Climate Responsive Design Strategies of Vernacular Housing İn Vietnam. Building & Environment 46, s. 2088-2106.
• Oikonomou A. & Bougiatioti F. (2011). Architectural Structure and Environmental Performance of the Traditional Buildings in Florina, NW Greece. Building and Environment 46 (2011) 669-689.
• Ören C. (2010). Ofis Binalarında Yıllık Enerji Tüketimini Azaltan Parametrelerin İncelenmesi ve Pasif Yöntemlerin Enerji İhtiyaçlarına Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Özdemir S. & Ekici B. B., (2020). Evaluatıon Of The Energy Performance Of Traditional Harput Houses: Şefik Gül House Sample, International Journal of Innovative Engineering Applications vol. 4, issue 2, p:64-72.
• Samalavičius A. & Traškinaitė D., (2021). Traditional Vernacular Buildings, Architectural Heritage and Sustainability, Journal of Architectural Design and Urbanism, Vol 3 No 2, 2021 pp. 49-58.
• Sargın H. (2011). Geleneksel Konut Dokularının Sürdürülebilirliği: Bergama Örneği. (Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, , İstanbul, Türkiye.
• Satkın M. (2012). Osmanlı Dönemi Tekirdağ Evleri, Tekirdağ Valiliği, Tekirdağ.
• Sow O. (2016). Adapting Passive Design Strategies for Sustainable Urban Development: A Bim Model for Dakar. (Yüksek Lisans Tezi) Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Sümengen Ö. & K. Yener A. (2015). Binalarda Aydınlatma Enerji Performansının Belirlenmesinde Günışığına İlişkin Değişkenlerin İncelenmesi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 30(3):135-148.
• Şık B. (2013). Tekirdağ’da Geleneksel Ahşap Konutların Malzeme Sorunları ve Koruma Yöntemleri Üzerine Bir Metodoloji Çalışması: Tekirdağ’dan Bir Konut Örneği. (Yüksek Lisans Tezi), Kültür Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Taşçı B., & Pekdoğan T., (2018). Kozbeyli Kırsal Yerleşiminde Geleneksel Konut Mimarisinin Ekolojik Sürdürülebilirlik Bağlamında İncelenmesi, TÜBAV Bilim 11 (1) s: 1-18.
• TS 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları (2013). Türk Standardları Enstitüsü Ankara.
• Turgutlugil G., (2019), Pasif Enerji Tüketimi Açısından Tekirdağ Geleneksel Konut Mimarisinin İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• URL1: https://www.mfa.gov.tr/bm-iklim-degisikligi-cerceve-sozlesmesi.tr.mfa, T.C Dışişleri Bakanlığı (2023)
• URL2: https://www.mfa.gov.tr/kyoto-protokolu.tr.mfa, T.C Dışişleri Bakanlığı (2023)
• URL3: https://www.mfa.gov.tr/paris-anlasmasi.tr.mfa, T.C Dışişleri Bakanlığı (2023)
• Yan Y., Kong Q., Cao Y., Zhang X., Ai J., & Meng X. (2017). Investigation on Passive Energy-Saving Technologies Of Demonstration Houses in Taohai Pasture. Procedia Engineering, 205, s. 2910–2917.
• Yüksek İ. & Esin T. (2013). Analysis of Traditional Rural Houses in Turkey in Terms of Energy Efficiency, International Journal of Sustainable Energy, s.643-658.