Beslenme ve iştaha ilişkin kaygıda Bilişsel Davranışçı Terapi: Bir olgu sunumu

Yıl 2022, , 392 - 405, 26.12.2022

Gözde Akkaya , Tuğba Yılmaz

https://doi.org/10.5455/kpd.26024438m000072

Öz

Bu olgu sunumunda, iştahsız olacağına ve yemek yiyemeyeceğine ilişkin kaygı yaşayan 27 yaşındaki erkek bir danışanın Bilişsel Davranışçı Terapi yaklaşımıyla çevrimiçi biçimde 7 seans süren psikoterapi ve süpervizyon süreci anlatılmıştır. İlk bölümde danışanın temel sorunları, bu sorunların gelişim süreci ve danışanın yaşam öyküsü ele alınmıştır. Klinik değerlendirme amacıyla uygulanan psikolojik testlerin sonuçlarına yer verilmiş, klinik izlem ve terapi süreci aktarılmıştır. Her seansta ele alınan sorun alanları ve uygulanan bilişsel davranışçı terapi teknikleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Uygulanan müdahale kapsamında danışanın yemek yiyemeyeceği düşüncesini tetikleyen durumlara, kanıt-karşı kanıt incelemesine, oluşturulan alternatif düşüncelere, bilişsel çarpıtma örneklerine ve olgu düzeyinde bilişsel formülasyona yer verilmiştir. Bu doğrultuda kaygıyla birlikte danışanın mükemmeliyetçi tarzı ve ağırlıklı olarak sergilediği bilişsel çarpıtmalar vurgulanmıştır. Terapi sonucunda danışanın kaygı düzeyinde ve iştahsızlık ile yemek yiyememe deneyimlerinde azalma olmuştur. Bu çalışmanın sonuçları, hem çevrimiçi terapinin etkilerine hem de iştah yitimi, beslenememe kaygısı ve mükemmeliyetçilik gibi sorun alanları üzerinde bilişsel davranışçı terapinin nasıl uygulanabileceğine ışık tutmaktadır. Bu terapi uygulamasının sonuçları ve sınırlılıkları alanyazın ışığında detaylandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

bilişsel davranışçı terapi, iştahsızlık, beslenme ve yeme bozuklukları, mükemmeliyetçilik, çevrimiçi terapi, cognitive-behavioral therapy, loss of appetite, feeding and eating disorders, perfectionism, online psychotherapy

Cognitive Behavioral Therapy for nutrition and appetite anxiety: A case report

Öz

In this case report, the online psychotherapy and supervision process of a 27-year-old male client, who was worried that he would lose his appetite and not be able to eat, was described using the Cognitive Behavioral Therapy approach. In the first part, the main problems of the client, the development process of these problems and the client's life history are discussed. The results of the psychological tests applied for clinical evaluation are included, and the clinical follow-up and therapy process are explained. The problem areas addressed in each session and the applied cognitive behavioral therapy techniques were discussed in detail. Within the scope of the intervention applied, situations that trigger the thought that the client cannot eat, evidence-counter-evidence analysis, alternative thoughts created, examples of cognitive distortions, and case-level cognitive formulation were included. In this direction, along with anxiety, the client's perfectionist style and predominantly cognitive distortions are emphasized. As a result of the therapy, the client's anxiety level and experiences of loss of appetite and inability to eat decreased. The results of this study shed light on both the effects of online therapy and how cognitive behavioral therapy can be applied on problem areas such as loss of appetite, malnutrition, and perfectionism. The results and limitations of this therapy application are detailed in the light of the literature.

Anahtar Kelimeler

bilişsel davranışçı terapi, iştahsızlık, beslenme ve yeme bozuklukları, mükemmeliyetçilik, çevrimiçi terapi, cognitive-behavioral therapy, loss of appetite, feeding and eating disorders, perfectionism, online psychotherapy

Kaynakça

• Ak, M., Kırpınar, İ., Atmaca, M., Erkan Yüce, A., Güler, Ö., Kesici, Ş. ve Akkişi Kumsar, N. (2020). Klinik uygulamada bilişsel davranışçı terapi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aloi, M., Sinopoli, F. ve Segura-Garcia, C. (2018). A case report of an adult male patient with avoidant/restrictive food intake disorder treated with CBT. Psychiatria Danubina, 30(3), 370-373.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı (5. basım). (E. Köroğlu, Çev.). Hekimler Yayın Birliği.
• Beck, A. T. (1979). Cognitive therapy and the emotional disorders. International University Press.
• Beck, J. S. (2019). Bilişsel davranışçı terapi: Temelleri ve ötesi (2. b). (M. Şahin, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bardone-Cone, A. M., Wonderlich, S. A., Frost, R. O., Bulik, C. M., Mitchell, J. E., Uppala, S. ve Simonich, Heather. (2007). Perfectionism and eating disorders: Current status and future directions. Clinical Psychology Review, 27(3), 384–405.
• Bardone-Cone, A. M., Lin, S. L. ve Butler, R. M. (2017). Perfectionism and contingent self-worth in relation to disordered eating and anxiety. Behavior Therapy, 48(3), 380-390.
• Burke, D., Moore, M., Newman, L. ve Orr, F. (1999). Psychotherapy supervision for pre-section I trainess: Access, equity, quality. Australas Psychiatry, 7(5), 248-250.
• Ceyhun, B. ve Oral, N. (1998). MMPI Değerlendirme Kitabı. Bilimsel Tıp Yayınevi.
• Cooper, M. J., Cohen-Tovée, E., Todd, G., Wells, A. ve Tovée, M. (1997). The Eating Disorder Belief Questionnaire: Preliminary development. Behaviour Research and Therapy, 35(4), 381–388.
• Downey, C. A., Reinking, K. R., Gibson, J. M., Cloud, J. A. ve Chang, E. C. (2014). Perfectionistic cognitions and eating disturbance: Distinct mediational models for males and females. Eating Behaviors, 15(3), 419–426.
• Egan, S. J., Wade, T. D. ve Shafran, R. (2011). Perfectionism as a transdiagnostic process: A clinical review. Clinical Psychology Review, 31(2), 203–212.
• Engle, D. E. ve Arkowitz, H. (2006). Ambivalence in psychotherapy: Facilitating readiness to change. Guilford Press.
• Galloway, A. T., Fiorito, L. M., Francis, L. A. ve Birch, L. L. (2006). Finish your soup: Counterproductive effects of pressuring children to eat on intake and affect. Appetite, 46(3), 318–323.
• Grant, J. ve Schofield, M. (2007). Career-long süpervision: Patterns and perspective. Counselling and Psychotherapy Research, 7(1), 3-11.
• Garner, D. M. ve Garfinkel, P. E. (1979). The Eating Attitudes Test: An index of the symptoms of anorexia nervosa. Psychological Medicine, 9(2), 273-279.
• Hartmann, A. S., Cordes, M., Hirschfeld, G. ve Vocks, S. (2019). Affect and worry during a checking episode: A comparison of individuals with symptoms of obsessivecompulsive disorder, anorexia nervosa, bulimia nervosa, body dysmorphic disorder, illness anxiety disorder, and panic disorder. Psychiatry Research 272, 349–358.
• Hathaway, S. R. ve McKinley, J. C. (1940). A multiphasic personality schedule (Minnesota): I. Construction of the schedule. The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied, 10, 249–254.
• Hofmann S. G., Asnaani A., Vonk I. J., Sawyer, A. T. ve Fang, A. (2012). The efficacy of cognitive behavioral therapy: a review of meta-analyses. Cognitive Therapy and Research, 36(5), 427-440.
• Holloway, E. L. (1994). A bridge of knowing: The scholar-practitioner of supervision. Counselling Psychology Quarterly, 7(1), 3–15.
• Joyce, F., Watson, H. J., Egan, S. J. ve Kane, R. T. (2012). Mediators between perfectionism and eating disorder psychopathology in a community sample. Eating Behaviors, 13(4), 361–365.
• Kaye, W., Bulik, C., Thornton, L., Barbarich, N. ve Masters, K. (2004). Co-morbidity of anxiety disorders with Anorexia and Bulimia Nervosa. The American Journal of Psychiatry, 161(12), 2215–2221.
• Kazantzis, N., Deane, F. P. ve Ronan, K. R. (2000). Homework assignments in cognitive and behavioral therapy: A meta-analysis. Clinical Psychology: Science and Practice, 7(2), 189–202.
• Kermen, S. ve Aktaç, Ş. (2018). Çocuklarda seçici yeme ve risk faktörleri. Güncel Pediatri, 16(3), 85-102.
• King, L. A., Urbach, J. R. ve Stewart, K. E. (2015). Illness anxiety and avoidant/restrictive food intake disorder: Cognitive-behavioral conceptualization and treatment. Eating Behaviors, 19, 106–109.
• Koskina, A., Van den Eynde, F., Meisel, S., Campbell, I. C. ve Schmidt, U. (2011). Social appearance anxiety and bulimia nervosa. Eating and Weight Disorders - Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity, 16(2), 142–145.
• Kuru T. ve Türkçapar, M. H. (2013). Farmakoterapi ve elektrokonvulsif tedaviye dirençli bir obsesif kompulsif bozukluk hastasının bilişsel davranışçı terapisi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 2, 173-181.
• Lethbridge, J., Watson, H. J., Egan, S. J., Street, H. ve Nathan, P. R. (2011). The role of perfectionism dichotomous thinking, shape and weight overvaluation and conditional goal setting in eating disorders. Eating Behaviors, 12(3), 200-206.
• Levinson, C. A. ve Byrne, M. (2014). The fear of food measure: A novel measure for use in exposure therapy for eating disorders. International Journal of Eating Disorders, 48(3), 271–283.
• Linardon, J. (2018). Meta-analysis of the effects of cognitive-behavioral therapy on the core eating disorder maintaining mechanisms: implications for mechanisms of therapeutic change. Cognitive Behaviour Therapy, 47(2), 107–125.
• Linden, W. ve Hewitt, P. L. (2017). Klinik psikoloji: Bir modern sağlık uzmanlık alanı (M. Şahin, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Lloyd, S., Schmidt, U., Khondoker, M. ve Tchanturia, K. (2015). Can psychological interventions reduce perfectionism? A systematic review and meta-analysis. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 43(6), 705-731.
• Mitchison D., Hay, P., Slewa-Younan, A. ve Mond, J. M. (2014). The changing demographic profile of eating disorder behaviors in the community. BMC Public Health, 14, 943.
• Mowrer, O. H. (1960). Learning theory and behavior. John Wiley & Sons.
• Murray, S. B., Loeb, K. L. ve Le Grange, D. (2016a). Dissecting the core fear in anorexia nervosa: Can we optimize treatment mechanisms? JAMA Psychiatry, 73(9), 891–892.
• Murray, S. B., Treanor, M., Liao, B., Loeb, K. L., Griffiths, S. ve Le Grange, D. (2016b). Extinction theory & anorexia nervosa: Deepening therapeutic mechanisms. Behaviour Research and Therapy, 87, 1–10.
• Olatunji, B. O., Davis, M. L., Powers, M. B. ve Smits, J. A. J. (2013). Cognitive-behavioral therapy for obsessive-compulsive disorder: A meta-analysis of treatment outcome and moderators. Journal of Psychiatric Research, 47(1), 33–41.
• Orlinsky, D. E., Norcross, J. C., Rønnestad, M. H. ve Wiseman, H. (2005). Outcomes and impacts of the psychotherapst’s own psychotherapy: A research review. The Psychotherapst’s Own Psychotherapy: Patient and Clinician Perspectives, 214-230.
• Overholser, J. C. (1991). The Socratic method as a technique in psychotherapy supervision. Professional Psychology: Research and Practice, 22(1), 68–74.
• Overholser, J. C. (1993). Elements of the Socratic method: I. Systematic questioning. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 30(1), 67–74.
• Riley, C. ve Shafran, R. (2005). Clinical perfectionism: A preliminary qualitative analysis. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 33(3), 369-374.
• Rosenbaum, M. ve Ronen, T. (1998). Clinical supervision from the standpoint of cognitive-behavior therapy. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 35(2), 220–230.
• Sarısakal, Ö. ve Yalçınkaya-Alkar, Ö. (2020). Beslenme ve yeme bozukluğu eş tanılı bir obsesif kompulsif bozukluğun bilişsel davranışçı tedavisi: Bir olgu sunumu. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 7(2), 249-273.
• Savaşır, I. (1981). Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri El Kitabı (Türk Standardizasyonu). Sevinç Matbaası.
• Savasır, I. ve Erol, N. (1989). Anoreksiya nevroza belirtileri indeksi. Türk Psikoloji Dergisi, 7, 19-25.
• Shafran, R., Cooper, Z. ve Fairburn, C. G. (2002). Clinical perfectionism: A cognitive–behavioral analysis. Behaviour Research and Therapy, 40(7), 773-791.
• Spagnolli, A., Bracken, C. C. ve Orso, V. (2014). The role played by the concept of presence in validating the efficacy of a cybertherapy treatment: A literature review. Virtual Reality, 18(1), 13-36.
• Swinbourne, J. M. ve Touyz, S. W. (2007). The co-morbidity of eating disorders and anxiety disorders: A review. European Eating Disorders Review, 15(4), 253-274.
• Tangney, J. P., Baumeister, R. F. ve Boone, A. L. (2004). High self-control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal of Personality, 72(2), 271-324.
• Thomas, J. J. ve Murray, H. B. (2016). Cognitive-behavioral treatment of adult rumination behavior in the setting of disordered eating: A single case experimental design. International Journal of Eating Disorders, 49(10), 967–972.
• Türkçapar, M. H. (2018). Bilişsel terapi: Temel ilkeler ve uygulama (11. b.). Epsilon Yayınevi.
• Weiner, I. V. ve Greene, R. (2008). Handbook of personality assessment. John Wiley and Sons.
• Williamson, D. A., White, M. A., York-Crowe, E., & Stewart, T. M. (2004). Cognitive-behavioral theories of eating disorders. Behavior modification, 28(6), 711-738.
• Wright, C. ve Birks, E. (2000). Risk factors for failure to thrive: A population‐based survey. Child Care and Health Development, 26(1), 5-16.
• Yalçın, F., Ceyhun, A. T. ve Bal, F. (2020). Bilişsel davranışçı terapi yönteminin zihinsel engelli çocukların zihin kuramı becerisine etkisinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(28), 1200-1222.
• Yang, L., Bian, Y., Shao, J., Sheng, W., Li, W. ve Zeng, L. (2016). Efficacy and safety of chiropractic therapy in infantile anorexia: A systematic review. European Journal of Integrative Medicine, 8(2), 106-112.