Akciğer kanseri hastalarında travma sonrası gelişim: Sosyal ve bilişsel faktörlerin rolü

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 41 - 61, 25.04.2025

Ali Ozan Yurtsever , Haluk Arkar , Seda Sapmaz Yurtsever

https://doi.org/10.57127/kpd.26024438.1457673

Öz

Kanser, yaşamı önemli ölçüde tehdit eden fizyolojik bir hastalıktır. Hastalığın tanısıyla başlayan tedavisi ve takip süreciyle devam eden uzun soluklu mücadele hastalığın psikolojik yükünü de ağırlaştırmaktadır. Bu bağlamda kanserin kişiler üzerinde sarsıcı etkilerinin olması ve stres tepkilerini açığa çıkarması beklendik bir süreçtir. Bununla birlikte pozitif psikolojik bakış açısı olumsuz deneyimlerin sadece ızdırap vermediğini aksine kişiye birtakım kazanımlar sağlayabileceğini de ortaya koymuştur. Travma sonrası gelişim (TSG) olarak adlandırılan bu olumlu yöndeki değişimi etkileyen faktörlerin anlaşılması ise yaşamda ikinci bir şans elde eden kişilere destekte önemli bir değere sahiptir. Bu amaçla bu çalışmada akciğer kanseri tanısı almış hastaların travma sonrası gelişim düzeylerinin sosyal ve bilişsel değişkenlerle incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini sağlık kontrolü amacıyla onkoloji polikliniğine başvuran ve tanısı üzerinden en az 6 ay en çok 5 yıl geçmiş, 90 akciğer kanseri tanılı erkek katılımcı (Ort.yaş = 58.18, SSyaş = 5.82) oluşturmaktadır. Katılımcılar, Travma Sonrası Gelişim Ölçeğinin yanı sıra bilişsel faktörün değerlendirilmesi amacıyla Tekrarlayıcı Düşünme Ölçeği ve Belirsizliğe Karşı Tahammülsüzlük Ölçeğini, sosyal faktörün değerlendirilmesi içinse Algılanan Sosyal Destek Ölçeğini doldurmuşlardır. Bulgular, TSG puanları ile algılanan sosyal destek ve belirsizliğe tahammülsüzlük puanlarının pozitif yönde anlamlı bir ilişkiye sahip olduğunu gösterirken, regresyon analizi sonuçlarına göre travma sonrası gelişim üzerinde anlamlı etkisi olan tek değişkenin algılanan sosyal destek olduğu bulunmuştur. Sonuçlara göre, travma sonrası gelişim için bilişsel süreçlerden daha çok sosyal süreçlerin rol oynadığı görülmektedir. Kanser hastası bireylerin, hastalık sürecinde çevresinden destek gördüğüne ilişkin algısının travma sonrası gelişim için kritik bir önemi olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

akciğer kanseri , travma sonrası gelişim , algılanan sosyal destek , tekrarlayıcı düşünce , belirsizliğe tahammülsüzlük

Etik Beyan

BEYANLAR Etik Kurul Onayı Bu çalışmanın etik kurul izni Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Etik Kurulundan (29.06. 2016-26/2), uygulama izni ise Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dr. Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesinden alınmıştır. Çıkar Çatışması Beyanı Bu makalenin tüm yazarları, makaleye ilişkin herhangi bir çıkar çatışması olmadığını beyan ederler. Onam Formu. Çalışmaya katılan tüm katılımcılardan onam formu alınmıştır. Proje/Ödenek Bilgisi: Bu çalışma herhangi bir proje kapsamında gerçekleştirilmemiş ve herhangi bir fon veya ödenek kullanılmamıştır. Data Paylaşımı/Uygunluğu Bu çalışmanın yazarları, uygun bir gerekçe sunularak talep edilmesi halinde, çalışmada kullanılan veri setini paylaşacaklarını beyan ederler. Yazar(lar)ın Katkısı [AOY]: çalışmanın tasarlanması, veri toplama süreçleri ve makalenin yöntem ve literatürünün yazım aşamasına katkıda bulunmuştur. [HA]: çalışmanın tasarlanması ve makalenin gözden geçirilerek düzenlenmesine katkıda bulunmuştur. [SSY]: çalışmanın tasarlanması, verilerin düzenlenmesi ve analizi ile makalenin literatür tüm bölümlerinin yazımına katkıda bulunmuştur.

Teşekkür

Yazar Notu: Araştırma ilk yazarın yüksek lisans tezinden türetilmiştir.

Posttraumatic growth in lung cancer patients: The role of social and cognitive factors

Öz

Cancer is a physiological disease that poses a significant threat to life. The long-term struggle that begins with the diagnosis of the disease and continues with its treatment and follow-up periods also aggravates the psychological load of the disease. In this context, it is an expected process that cancer has shocking effects on individuals and reveals stress reactions. However, the positive psychological perspective has revealed that negative experiences do not only cause suffering but can also provide some gains for the person. Understanding the factors affecting this positive change, called posttraumatic growth (PTG), has an important value in supporting people who get a second chance in life. For this purpose, this study aimed to examine the posttraumatic growth levels of patients diagnosed with lung cancer with social and cognitive variables. The sample of the study consisted of 90 male lung cancer patients (Mage = 58.18, SDage = 5.82) who applied to the oncology outpatient clinic for health check-ups and whose diagnosed at least 6 months and at most 5 years. In addition to the Posttraumatic Development Scale, the participants completed the Repetitive Thinking Scale and Intolerance of Uncertainty Scale to assess the cognitive factor and the Perceived Social Support Scale to assess the social factor. The findings showed that there was a significant positive correlation between PTG scores and perceived social support and intolerance of uncertainty scores, while the regression analysis revealed that the only variable that had a significant effect on posttraumatic growth was perceived social support. According to the results, it is seen that social processes play a role rather than cognitive processes for posttraumatic development. It is understood that cancer patients' perception of the support received from their social environment during the illness process is critically important for posttraumatic growth.

Anahtar Kelimeler

lung cancer , posttraumatic growth , perceived social support , rumination , intolerance of uncertainty

Etik Beyan

DECLARATIONS Ethics Committee Approval This study was approved by Tepecik Education and Research Hospital Ethics Committee (29.06.2016-26/2). Conflict of Interest Authors declare that they have no conflicts of interest in the publication of this work. Informed Consent Before participation in the study, all participants provided informed consent. Project/Funding Information This research did not receive any specific grant from funding agencies in the public, or not-for-profit sector. Data Sharing/Availability Data is available upon reasonable request. Authors’ Contributions [AOY] contributed to the design of the study, data collection processes and writing of the methods and literature of the article. [HA] contributed to the design of the study and the supervision and editing of the manuscript. [SSY] contributed to the design of the study, organization and analysis of the data, and writing all the sections of the manuscript.

Teşekkür

Author’s Note: The research is derived from the first author's master's thesis.

Kaynakça

• Akbar, Z. ve Witruk, E. (2016). Coping mediates the relationship between gender and posttraumatic growth. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 217, 1036-1043.
• Akgül-Başkale, H., Serçekuş, P. ve Partlak-Günüşen, N. (2015). Kanser hastalarının bilgi kaynakları, bilgi gereksinimleri ve sağlık personelinden beklentilerinin incelenmesi. Journal of Psychiatric Nursing, 6(2), 65-70.
• Aldwin, C. M., Leveson, M. R. ve Spiro, A. (1994). Vulnerability and resilience to combat exposure: Can stress have life-long effects. Psychology and Aging, 9(1), 34-44.
• Andrykowski, M. A., Steffens, R. F., Bush, H. M. ve Tucker, T. C. (2017). Posttraumatic growth and benefit-finding in lung cancer survivors: The benefit of rural residence? Journal of Health Psychology, 22(7), 896-905.
• Armstrong, D., Shakespeare‐Finch, J. ve Shochet, I. (2014). Predicting post‐traumatic growth and post‐traumatic stress in firefighters. Australian Journal of Psychology, 66(1), 38-46.
• Aydoğdu, B. E. ve Dirik, G. (2021). Meme kanseri olan kadınlarda psikolojik belirtiler ve travma sonrası gelişim ile ilişkili faktörler. Nesne Dergisi, 9(22), 863-883.
• Baird, B., Smallwood, J. ve Schooler, J. W. (2011). Back to the future: Autobiographical planning and the functionality of mind-wandering. Consciousness and Cognition, 20(4), 1604-1611.
• Bellizzi, K. M. ve Blank, T. O. (2006). Predicting posttraumatic growth in breast cancer survivors. Health Psychology, 25(1), 47-56.
• Bellur, Z. (2015). Meme kanseri hastalarında çevresel, bireysel ve olaya dair faktörlerin travma sonrası gelişim ile ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Bircan, H. A., Öztürk, Ö., Şahin, Ü., Özaydın, N. ve Akkaya, A. (2005). Akciğer kanseri tanısı alan olgularımızın retrospektif değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 12(3), 1-6.
• Bozo, Ö., Gündoğdu, E. ve Büyükaşik-Çolak, C. (2009). The moderating role of different sources of perceived social support on the dispositional optimism—posttraumatic growth relationship in postoperative breast cancer patients. Journal of Health Psychology, 14(7), 1009-1020.
• Calhoun, L. G. ve Tedeschi, R. G. (2006). The foundations of posttraumatic growth: An expanded framework. L. G. Calhoun ve R. G. Tedeschi (Ed.), Handbook of posttraumatic growth: Research & practice (s. 3-23) içinde. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Carver, C. S. (1998). Resilience and thriving: Issues, models, and linkages. Journal of Social Issues, 54(2), 245-266.
• Cesur-Atintaş, M. (2022). Kronik hastalıklarda psikolojik büyüme ve uzamış yas için bir yol haritası: Bilişsel, duygusal ve varoluşsal faktörler (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Choi, S., Kim, D., Cho, A., An, S., Kim, C. ve Yoo, I. (2023). Pathways to post-traumatic growth in Korean female cancer patients: The mediation effects of coping strategies and resilience. European Journal of Psychotraumatology, 14(1), 2187187.
• Cordova, M. J., Cunningham, L. L., Carlson, C. R. ve Andrykowski, M. A. (2001). Posttraumatic growth following breast cancer: A controlled comparison study. Health Psychology, 20(3), 176-185.
• Cormio, C., Muzzatti, B., Romito, F., Mattioli, V. ve Annunziata, M. A. (2017). Posttraumatic growth and cancer: A study 5 years after treatment end. Supportive Care in Cancer, 25(4), 1087-1096.
• Coşar, Z. B. (2015). Cerrahi operasyon geçirmiş meme kanseri hastalarında travma sonrası gelişimi yordayan faktörlerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Çolakoğlu, T. (2013). Kalp krizi geçirmiş bireylerde travma sonrası gelişim ile öz duyarlık arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi, İstanbul.
• Danhauer, S. C., Case, L. D., Tedeschi, R., Russell, G., Vishnevsky, T., Triplett, K., Ip, E. H. ve Avis, N. E. (2013). Predictors of posttraumatic growth in women with breast cancer. Psycho‐oncology, 22(12), 2676-2683.
• Dirik, G. (2006). Posttraumatic growth and psychological distress among rheumatoid arthritis patients: An evaluation within the conservation of resources theory (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Dirik, G. ve Göcek-Yorulmaz, E. (2018). Positive sides of the disease: Posttraumatic growth in adults with type 2 diabetes. Behavioral Medicine, 44(1), 1-10.
• Dumont, S., Turgeon, J., Allard, P., Gagnon, P., Charbonneau, C. ve Vezina, L. (2006). Caring for a loved one with advanced cancer: Determinants of psychological distress in family caregivers. Journal of Palliative Medicine, 9(4), 912-921.
• Durak, M. ve Şenol-Durak, E. (2019). Tip-II diyabetli hastalarda travma sonrası büyüme üzerinde baş etme stilleri ve kaçınma arasındaki ilişki. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(Ek l), 165-175.
• Dünya Sağlık Örgütü [DSÖ], 2017. An assessment of the global status of cause of death data, Geneva. https://www.who.int/data/gho/data/themes/mortality-and-global-health-estimates/ghe-leading-causes-of-death adresinden 5 Kasım 2017 tarihinde alınmıştır.
• Eker, D. ve Arkar, H. (1995). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 45-55.
• Ekim, A. ve Ocakçı, A. F. (2015). Relationship between posttraumatic growth and perceived social support for adolescents with cancer. Journal of Hospice & Palliative Nursing, 17(5), 450-455.
• Elçi, O. (2004). Predictive values of social support, coping styles and stress level in posttraumatic growth and burnout levels among the parents of children with autism (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Fallah, R., Keshmir, F., Kashani. F. L., Azargashb, E. ve Akbarı, M. E. (2012). Post-traumatic growth in breast cancer patients: A qualitative phenomenological study. Middle East Journal of Cancer, 3 (2 & 3), 35-44.
• Felder, B. E. (2004). Hope and coping in patients with cancer diagnoses. Cancer Nursing, 27, 320-324.
• Fong, A. J., Scarapicchia, T. M., McDonough, M. H., Wrosch, C. ve Sabiston, C. M. (2017). Changes in social support predict emotional well‐being in breast cancer survivors. Psycho‐oncology, 26(5), 664-671.
• Freedle, A. ve Kashubeck-West, S. (2021). Core belief challenge, rumination, and posttraumatic growth in women following pregnancy loss. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 13(2), 157-164.
• Freeston, M. H., Rhéaume, J., Letarte H., Dugas, M. J. ve Ladouceur, R. (1994). Why do people worry? Personality and Individual Differences, 17(6), 791-802.
• Goksel, T., Akkoclu, A., ve Turkish Thoracic Society, Lung and Pleural Malignancies Study Group (2002). Pattern of lung cancer in Turkey, 1994-1998. Respiration; International Review of Thoracic Diseases, 69(3), 207–210.
• Gori, A., Topino, E., Sette, A. ve Cramer, H. (2021). Pathways to post-traumatic growth in cancer patients: Moderated mediation and single mediation analyses with resilience, personality, and coping strategies. Journal of Affective Disorders, 279, 692-700.
• Göcek, E. (2012). Diyabet hastalarının psikolojik sıkıntı ve travma sonrası gelişmelerinin kaynakların korunması kuramı kapsamında incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Gurevich, M., Devins G. M. ve Rodin, G. M. (2002). Stress response syndromes and cancer: Conceptual and assessment issues. Psychosomatics, 43(4), 259-281.
• Gülüm, İ. V. ve Dağ, İ. (2012). Tekrarlayıcı Düşünme Ölçeği ve Bilişsel Esneklik Envanteri’nin Türkçeye uyarlanması, geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(3), 216-223.
• Güven, K. (2010). Marmara depremini yaşayan yetişkinlerin algıladıkları sosyal destek düzeyleri ile travma sonrası gelişim ve depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Hall, S., Rohatinsky, N., Holtslander, L. ve Peacock, S. (2022). Caregivers to older adults require support: A scoping review of their priorities. Health & Social Care in the Community, 30(6), e3789-e3809.
• Hopwood, P. ve Stephens, R. J. (2000). Depression in patients with lung cancer: Prevalence and risk factors derived from quality-of-life data. Journal of Clinical Oncology, 18(4), 893-893.
• Jaafar, N. R. N., Din, S. H. S., Saini, S. M., Ahmad, S. N. A., Midin, M., Sidi, H., Silim, U. A. ve Baharudin, A. (2014). Clinical depression while caring for loved ones with breast cancer. Comprehensive Psychiatry, 55, S52-S59.
• Jacobson, D. E. (1986). Types and timing of social support. Journal of Health and Social Behavior, 27, 250-264.
• Janoff-Bulman, R. (2004). Post traumatic growth: Three explanatory models, Psychologica Inquiry, 15 (1), 30-34.
• Joseph, S. (2009). Growth following adversity: Positive psychological perspectives on posttraumatic stress. Psihologijske Teme, 18(2), 335-344.
• Joseph, S. ve Linley, P. A. (2008). Positive psychological perspectives on posttraumatic stress: An integrative psychosocial framework. S. Joseph ve P. A. Linley (Ed.), Trauma, recovery, and growth: Positive psychological perspectives on posttraumatic stress (s. 3-20) içinde. John Wiley & Sons, Inc.
• Karakaş, A. S., Erçel, Ş. ve Ersöğütçü, F. (2023). COVID-19 Pandemi sürecinde filyasyon ekibinde görev alan sağlık çalışanlarının travma sonrası gelişim ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: Tanımlayıcı çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 15(1), 219-227.
• Kauts, A. ve Sharma, N. (2009). Effect of yoga on academic performance in relation to stress. International Journal of Yoga, 2(1), 39-43.
• Kavradım, S. T. ve Özer, Z. C. (2014). Kanser tanısı alan hastalarda umut. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6(2), 154-164.
• Kim, E. ve Bae, S. (2019). Gratitude moderates the mediating effect of deliberate rumination on the relationship between intrusive rumination and post-traumatic growth. Frontiers in Psychology, 10, 2665.
• Kim, J. J. ve Diamond, D. M. (2002). The stressed hippocampus, synaptic plasticity and lost memories. Nature Reviews Neuroscience, 3(6), 453-462.
• Kim, Y. S., Moon, J. H., Lee, Y. S., Kim, Y. W., Heo, G. R. ve Oh, S. K. (2021). Factors influencing posttraumatic growth in patients with lung cancer. Journal of Korean Clinical Nursing Research, 27(1), 98-108.
• Körükcü, Ö. (2018). Bazı yaşamsal geçişler zordur. Jinekolojik kanser tanısı almak gibi... Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 248-254.
• Kurita, K., Garon, E. B., Stanton, A. L. ve Meyerowitz, B. E. (2013). Uncertainty and psychological adjustment in patients with lung cancer. Psychooncology, 22(6), 1396-1401.
• Lechner, S. C., Zakowski, S. G., Antoni, M. H. Greenhawt, M., Block, K. ve Block, P. (2003). Do sociodemographic and disease‐related variables influence benefit‐finding in cancer patients? Psychooncology, 12(5), 491-499.
• Lelorain, S., Tessier, P., Florin, A. ve Bonnaud-Antignac, A. (2011). Predicting mental quality of life in breast cancer survivors using comparison participants. Psychooncology, 29(4), 430-449.
• Lewandowska, A., Rudzki, G., Lewandowski, T. ve Rudzki, S. (2021). The problems and needs of patients diagnosed with cancer and their caregivers. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(1), 87.
• Liu, Z., Thong, M. S., Doege, D., Koch-Gallenkamp, L., Bertram, H., Eberle, A., Holleczek, B., Waldmann, A., Zeissig, S. R., Pritzkuleit, R., Brenner, H. ve Arndt, V. (2021). Prevalence of benefit finding and posttraumatic growth in long-term cancer survivors: Results from a multi-regional population-based survey in Germany. British Journal of Cancer, 125(6), 877-883.
• Luszczynska, A., Mohamed, N. ve Schwarzer, R. (2005). Self-efficacy and social support predict benefit finding 12 months after cancer surgery: The mediating role of coping strategies. Psychology, Health & Medicine, 10(4), 365-375.
• Ma, X., Wan, X. ve Chen, C. (2022). The correlation between posttraumatic growth and social support in people with breast cancer: A meta-analysis. Frontiers in Psychology, 13, 1060150.
• McDonough, M. H., Beselt, L. J., Kronlund, L., Albinati, N. K., Daun, J. T., Trudeau, M. S., Wong, J. B., Culos- Reed, S. N. ve Bridel, W. (2020). Social support and physical activity for cancer survivors: A qualitative review and meta-study. Journal of Cancer Survivorship, 15(5), 713-728.
• McDonough, M. H., Sabiston, C. M. ve Wrosch, C. (2014). Predicting changes in posttraumatic growth and subjective well‐being among breast cancer survivors: The role of social support and stress. Psychooncology, 23(1), 114-120.
• McEvoy, P. M., Mahoney, A. E. J. ve Moulds, M. L. (2010). Are worry, rumination, and post-event processing one and the same? Development of the Repetitive Thinking Questionnaire. Journal of Anxiety Disorder, 24(5), 509-519.
• Mols, F., Vingerhoets, A. J., Coebergh, J. W. ve van de Poll-Franse, L. V. (2009). Well-being, posttraumatic growth and benefit finding in long-term breast cancer survivors. Psychology & Health, 24(5), 583-595.
• Morris, B. A. ve Shakespeare-Finch, J. (2011). Rumination, post‐traumatic growth, and distress: Structural equation modelling with cancer survivors. Psychooncology, 20(11), 1176-1183.
• Mystakidou, K., Tsilika, E., Parpa, E., Galanos, A. ve Vlahos, L. (2007). Caregivers of advanced cancer patients: Feelings of hopelessness and depression. Cancer Nursing, 30(5), 412-418.
• Noyan, M. A. (2012). Akciğer kanserli hastada palyatif bakım döneminde dikkat edilmesi gereken psikolojik faktör ve süreçler. Türk Göğüs Hastalıkları Yeterlik Kurulu palyatif bakım kitabı (s. 33-39) içinde.
• Overbaugh, K. J., Parshall, M. B. ve Faan, R. N. (2017). Personal growth, symptoms, and uncertainty in community-residing adults with heart failure. Heart & Lung, 46(1), 54-60.
• Peng, X., Su, Y., Huang, W. ve Hu, X. (2019). Status and factors related to posttraumatic growth in patients with lung cancer: A STROBE-compliant article. Medicine, 98(7), e14314.
• Pitman, A., Suleman, S., Hyde, N. ve Hodgkiss, A. (2018). Depression and anxiety in patients with cancer. BMJ, 361, k1415.
• Polanski, J., Jankowska-Polanska, B., Rosinczuk, J., Chabowski, M. ve Szymanska-Chabowska, A. (2016). Quality of life of patients with lung cancer. OncoTargets and Therapy, 9, 1023-1028.
• Rajandram, R. K., Jenewein, J., McGrath, C. ve Zwahlen, R. A. (2011). Coping processes relevant to posttraumatic growth: An evidence-based review. Supportive Care in Cancer, 19, 583-589.
• Ruini, C. ve Vescovelli, F. (2013). The role of gratitude in breast cancer: Its relationships with post-traumatic growth, psychological well-being and distress. Journal of Happiness Studies, 14(1), 263-274.
• Salehi, B., Cordero, M. I. ve Sandi, C. (2010). Learning under stress: The inverted-U-shape function revisited. Learning & Memory, 17(10), 522-530.
• Sarı, S. ve Dağ, İ. (2009). Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği, Endişe ile İlgili Olumlu İnançlar Ölçeği ve Endişenin Sonuçları Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması, geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi 10, 261-270.
• Sarısoy, G. (2012). Travma sonrası büyümenin derecesinin ve travma sonrası büyümeyi yordayan et- kenlerin meme kanseri hastalarında incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Schaefer, J. A. ve Moos, R. H. (1992). Life crises and personal growth. B. N. Carpenter (Ed.), Personal coping: Theory, research and application (s. 149-170) içinde. Praeger Publishers/Greenwood Publishing Group.
• Schmidt, S. D., Blank, T. O., Bellizzi, K. M. ve Park, C. L. (2012). The relationship of coping strategies, social support, and attachment style with posttraumatic growth in cancer survivors. Journal of Health Psychology, 17, 1033-1040.
• Schroevers, M. J., Helgeson, V. S., Sanderman, R. ve Ranchor, A. V. (2010). Type of social support matters for prediction of posttraumatic growth among cancer survivors. Psycho‐Oncology, 19(1), 46-53.
• Sears, S. R., Stanton, A. L. ve Danoff-Burg, S. (2003). The yellow brick road and the emerald city: Benefit finding, positive reappraisal coping, and posttraumatic growth in women with early-stage breast cancer. Health Psychology, 22(5), 487-497.
• Shakespeare-Finch, J. E., Smith, S. G., Gow, K. M., Embelton, G. ve Baird, L. (2003). The prevalence of post-traumatic growth in emergency ambulance personnel. Traumatology, 9(1), 58-71.
• Sheikh, A. I. (2004). Posttraumatic growth in the context of heart disease. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings,11, 265-273.
• Soo, H. ve Sherman, K. A. (2015). Rumination, psychological distress and post‐traumatic growth in women diagnosed with breast cancer. Psychooncology, 24(1), 70-79.
• Stenberg, U., Ruland, C. M. ve Miaskowski, C. (2010). Review of the literature on the effects of caring for a patient with cancer. Psycho‐oncology, 19(10), 1013-1025.
• Stockton, H., Hunt, N. ve Joseph, S. (2011). Cognitive processing, rumination, and posttraumatic growth. Journal of Traumatic Stress, 24(1), 85-92.
• Suandi, T., Ismail, I. A. ve Othman, Z. (2014). Relationship between organizational climate, job stress and job performance officer at state education department. International Journal of Education and Literacy Studies, 2(1), 17-28.
• Taku, K., Cann, A., Tedeschi, R. G. ve Calhoun, L. G. (2009). Intrusive versus deliberate rumination in posttraumatic growth across US and Japanese samples. Anxiety, Stress and Coping, 22(2), 129-136.
• Taş, B. (2022). Covid-19 pandemi sürecinde meme kanseri tanısı olan kadınlarda psikolojik sıkıntı ve travma sonrası gelişimin belirleyicileri: Kontrollü bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Işık Üniversitesi, İstanbul.
• Tedeschi, R. G., Park, C. L. ve Calhoun, L. G. (1998). Posttraumatic growth: Conceptual issues. R. G. Tedeschi, C. L. Park ve L. G. Calhoun (Ed.), Posttraumatic growth: Positive changes in the aftermath of crisis (s. 1-22) içinde. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Tedeschi, R. G. ve Calhoun, L. G. (1996). The Posttraumatic Growth Inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9(3), 455-471.
• Tedeschi R. G. ve Calhoun, L. G. (2004a). Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychol Inquiry, 15(1), 1-18.
• Tedeschi, R. G. ve Calhoun, L. G. (2004b). Posttraumatic growth: A new perspective on psychotraumatology. Psychiatry Times, 21(4), 58-60.
• Tedstone, J. E. ve Tarrier, N. (2003). Posttraumatic stress disorder following medical illness and treatment. Clinical Psychology Review, 23(3), 409-448.
• TÜİK (2024, Şubat 2). Ölüm nedenleri istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2022-49679
• Weiss, T. (2004). Correlates of posttraumatic growth in married breast cancer survivors. Journal of Social and Clinical Psychology, 23(5), 733-746.
• Xu, W., Jiang, H., Zhou, Y., Zhou, L. ve Fu, H. (2019). Intrusive rumination, deliberate rumination, and posttraumatic growth among adolescents after a tornado: The role of social support. The Journal of Nervous and Mental Disease, 207(3), 152-156.
• Yerkes, R. M. ve Dodson J. D. (1908). The relation of strength of stimulus to rapidity of habit-formation. Journal of Comparative Neurology and Psychology, 18, 459-482.
• Yu, Y., Peng, L., Tang, T., Chen, L., Li, M. ve Wang, T. (2014). Effects of emotion regulation and general self‐efficacy on posttraumatic growth in Chinese cancer survivors: Assessing the mediating effect of positive affect. Psycho‐Oncology, 23(4), 473-478.
• Zhang, H., Ma, W., Wang, G., Wang, S. ve Jiang, X. (2021). Effects of psychosocial factors on posttraumatic growth among lung cancer patients: A structural equation model analysis. European Journal of Cancer Care, 30(5), e13450.
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G. ve Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30-41.