Dezavantajlı gruplarla çalışan psikologlarda eşduyum yorgunluğu ve stres ile başa çıkma

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3, 302 - 316, 26.12.2022

Kübra Tuş Yiğit Zeynep Maçkalı

https://doi.org/10.5455/kpd.26024438m000069

Öz

Bu çalışmanın amacı, dezavantajlı gruplarla çalışan psikologlarda eşduyum yorgunluğu ve stresle başa çıkma tarzları arasındaki ilişkinin araştırılması ve depresyon, anksiyete ve stresin eşduyum yorgunluğunu ne ölçüde yordadığının incelenmesidir. Bunların yanı sıra, eşduyum yorgunluğu ve stresle başa çıkma tarzlarının katılımcıların demografik özellikleri açısından karşılaştırmalı analizlerine de yer verilmiştir. Araştırma, 22-65 (Ort. = 29.82, SS. = 6.0) yaş arasında olan 252’i kadın (%84), 48’i erkek (%16) olmak üzere İstanbul, İzmir ve Bursa ilinde yaşayan 300 psikolog ile gerçekleştirilmiş ve Demografik Bilgi Formu, Çalışanlar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği ve Depresyon Anksiyete Stres Ölçeği’nden yararlanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular kapsamında, dezavantajlı gruplarla çalışan psikologlarda stresle başa çıkma tarzlarının eşduyum yorgunluğu üzerinde yordayıcı etkisi olduğu tespit edilmiştir. Depresyon, anksiyete ve stresin eşduyum yorgunluğu üzerinde yordayıcı oldukları da saptanmıştır. Örneklemin demografik özellikleri doğrultusunda yapılan incelemelerde ise, cinsiyet ve meslekte çalışma sürelerine göre eşduyum yorgunluğu düzeylerinin ve stresle başa çıkma tarzlarının farklılaştığı bulgularına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

psikolog, dezavantajlı gruplar, eşduyum yorgunluğu, stres, stresle başa çıkma tarzları

Compassion fatigue and stress coping among psychologists working with disadvantaged groups

Öz

The aim of this study is to investigate the relationship between compassion fatigue and stress coping styles in psychologists working with disadvantaged groups and to examine to what extent depression, anxiety and stress predict compassion fatigue. Comparative analyses were conducted on the demographic characteristics of the participants in their coping styles with compassion fatigue and stress. The study was conducted with the Demographic Data Form, Professional Quality of Life Scale, Ways of Coping with Stress Scale and Depression Anxiety Stress Scale. These were administered to 300 psychologists, 252 of whom were women (84%), 48 of whom were men (16%), and who ranged in age from 22 to 65 (M = 29.82, SD=6.0) and lived in Istanbul, Izmir, and Bursa. It was found that the coping styles of psychologists working with disadvantaged groups had a predictive effect on compassion fatigue. Also, depression, anxiety and stress were found to be predictors of compassion fatigue. When the demographic characteristics were examined, it was found that the levels of compassion fatigue and coping styles differed according to gender and duration of work in the profession.

Anahtar Kelimeler

psychologist, disadvantaged groups, compassion fatigue, stress, coping styles

Kaynakça

• Abendroth, M., ve Flannery, J. (2006). Predicting the risk of compassion fatigue: A study of hospice nurses. Journal of Hospice and Palliative Nursing, 8(6), 349-356.
• Akın, A., ve Çetin, B. (2007). Depresyon, Anksiyete, Stres Ölçeği (DASÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(1), 241-268.
• Amerikan Psikiyatri Birliği (2014). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı, beşinci baskı (DSM-5), tanı ölçütleri başvuru elkitabı (E. Köroğlu, Çev. Ed.). Hekimler Yayın Birliği.
• Bal, N. G. (2018). Asistan hekimlerde stresle başa çıkma tarzları ve mesleki doyum düzeylerinin belirlenmesi. [Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi]. Sütçü İmam Üniversitesi.
• Baltaş, Z., ve Baltaş, A. (2018). Stres ve başa çıkma yolları. Remzi Kitabevi.
• Başkale, H., Partlak Günüşen, N., ve Serçekuş, P. (2016). Bir devlet hastanesinde görev yapan hemşirelerin çalışan yaşam kalitesi düzeylerinin ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Pamukkale Tıp Dergisi, 9(2), 125-133.
• Caillods, F. (1998). Education strategies for disadvantaged groups: Some basic issues. UNESCO, International Institute for Educational Planning. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/ pf0000114204
• Coetzee, S. K., ve Klopper, H. C. (2010). Compassion fatigue wihtin nursing practice: A concept analysis. Nursing and Health Sciences, 12(2), 235-243.
• Elbi Mete, H. (2008). Kronik hastalık ve depresyon. Klinik Psikiyatri, 11(3), 3-18.
• Ergin, A., Uzun, S. U., ve Bozkurt, A. İ. (2014). Tıp fakültesi öğrencilerinde stresle başa çıkma yöntemleri ve bu yöntemlerin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Fırat Tıp Dergisi, 19(1), 31-37.
• Farley, T., Galves, A., Dickinson, L. M., ve Perez, M. D. (2005). Stress, coping and health: A comparison of mexican immigrants, mexican-americans and non-hispanic whites. Journal of Immigrant Health, 7(3), 213-220.
• Figley, C. R. (1995). Compassion fatigue: Coping with secondary traumatic stress disorder in those who treat the traumatized. Brunner-Mazel.
• Figley, C. R. (2002a). Compassion fatigue: Psychothe-rapists' chronic lack of self care. JCLP/In Session: Psychoterapy in Practice, 58(11), 1433-1441.
• Figley, C. R. (2002b). Treating compassion fatigue. Brunner-Routledge.
• Folkman, S. ve Lazarus, R. S. (1980). An analysis of coping in a middle aged community sample. Journal of Health and Social Behavior, 21(3), 219-239.
• Hegney, D. G., Craigie, M., Hemsworth, D., Osseiran-Moisson, R., Aoun, S., Francis, K., ve Drury, V. (2014). Compassion satisfaction, compassion fatigue, anxiety, depression and stress in registered nurses in Australia: study 1 results. Journal of Nursing Management, 22(4), 506-518.
• Hiçdurmaz, D., ve Arı İnci, F. (2015). Eşduyum yorgunluğu: Tanımı, nedenleri ve önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(3), 295-303.
• Hooper, C., Craig, J., Janvrin, D. R., Wetsel, M. A., ve Reimels, E. (2010). Compassion satisfaction, burnout and compassion fatigue among emergency nurses compared with nurses in other selected inpatient specialties. Journal of Emergency Nursing, 36(5), 420-427.
• Huck, S. W. (2008). Readıng statıstıcs and research. Pearson.
• Hür, S. (2018). Yoğun bakım hemşirelerine verilen stres yönetimi eğitiminin merhamet yorgunluğuna etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Joinson, C. (1992). Coping with compassion fatigue. Nursing, 22(4), 116-120.
• Kaya, M., Genç, M., Kaya, B., ve Pehlivan, E. (2007). Tıp fakültesi ve sağlık yüksekokulu öğrencilerinde depresif belirti yaygınlığı, stresle başaçıkma tarzları ve etkileyen faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 137-146.
• Kılıç, S. (2018). Devlet hastanesinde çalışan hemşirelerde travmatik stres belirtileri, mesleki tatmin, tükenmişlik ve eşduyum yorgunluğunun incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Killian, K. D. (2008). Helping till it hurts? A multimethod study of compassion fatigue, burnout and self-care in clinicians working with trauma survivors. Trauma-tology, 14(2), 32-44.
• Kim, S. J., ve Na, H. (2017). A study of the relationships between compassion fatigue, compassion satisfaction, depression, anxiety and sleep disorders among oncology nurses. Asian Oncology Nursing, 17(2), 116-123.
• Köroğlu, E. (2016). Klinik Psikopatoloji. HYB Yayıncılık.
• Kübler-Ross, E. (2010). Ölüm ve Ölmek Üzerine. (E. Uşşaklı, Çev.) A.P.R.I.L Yayıncılık.
• Lahad, M. (2000). Darkness over the abyss: Supervissing crisis intervention temas followingdisaster. Traumato-logy, 6(1-4), 273-294.
• Lee, W., Veach, P. M., MacFarlane, I. M., ve LeRoy, B. S. (2014). Who is at risk for compassion fatigue? an ınvestigation of genetic counselor demographics, anxiety, compassion satisfaction and burnout. Journal of Genetic Counseling, 24(2), 358-370.
• Li, A., Early, S. F., Mahrer, N. E., Klaristenfeld, J. L., ve Gold, J. I. (2014). Group cohesion and organizational commitment: protective factors for nurse residents' job satisfaction, compassion fatigue, compassion satisfac-tion and burnout. Journal of Professional Nursing, 30(1), 89-99.
• Lovibond, S. H. ve Lovibond, P. F. (1995). Manual for the Depression Anxiety Stress Scale. The Psychological Foundation of Australia, Inc.
• Mayer, E. S. (2003). What is a Disadvantaged Group? Effective Communities Project.
• Meadors, P., ve Lamson, A. (2008). Compassion fatigue and secondary traumatization: provider self care on ıntensive care units for children. Journal Pediatric Health Care, 22(1), 24-34.
• Öcal, A., Yakar, H., Zayimoğlu Öztürk, F., Öztürk, T., Özalp, A., Tarım, K., Adalar, H., Yılmaz, E., Polat, R., Yıldırım, E. ve Kılıçoğlu, G. (2015). Dezavantajlı Gruplar ve Sosyal Bilgiler Dezavantajlılıkla ilgili Genel Kavramlar (s. 2-14). Pegem Akademi.
• Polat, F. N. (2016). Merhamet yorgunluğu düzeyinin çalışma yaşam kalitesi ile ilişkisi: Sağlık profesyonelleri örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Quinn, B. (2002). Herkes için depresyon el kitabı. (A. Esen Danacı, Çev.). HYB Yayıncılık.
• Rector, N. A., Bourdeau, D., Kitchen, K., ve Joseph-Massiah, L. (2008). Anxiety disorders: Aninformation guide. Centre for Addiction and Mental Health.
• Rossi, A., Cetrano, G., Pertile, R., Rabbi, L., Donisi, V., Grigoletti, L., Curtolo, C., Tansella, M., Thornicroft, G. ve Amaddeo, F. (2012). Burnout, compassion fatigue, and compassion satisfaction among staff in community-based mental health services. Psychiatry Research, 200(2-3), 933–938.
• Stamm B. H. (2002). Measuring compassion satisfaction as well as fatigue: development history of the compassion satisfaction and fatigue test. CR Figley (Ed). Treating Compassion Fatigue (s. 107-119). Brunner-Routledge.
• Stamm B. H. (2005). The ProQOL manual:The professional quality of life scale: Compassion satisfaction, burnout and compassion fatigue/secondary trauma scales. Sidran Press.
• Şahin, N. H. (1998). Stresle başa çıkma olumlu bir yaklaşım. Türk Psikologlar Derneği.
• Şahin, N. H., ve Durak, A. (1995). Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 56-73.
• Tahincioğlu, D. (2018). Psikologların ve psikolojik danışmanların iş doyumu, çalışma yaşam kaliteleri ve merhamet düzeylerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Türkçapar, H. (2004). Anksiyete bozukluğu ve depresyonun tanısal ilişkileri. Klinik Psikiyatri, 7(4), 12-16.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Sosyoloji Konferansları, 0(35), 29-56.
• Vingerhoets, A. J., ve Van Heck, G. L. (1990). Gender, coping and psychosomatic symptoms. Psychological Medicine, 20(1), 125-135.
• Whitebird, R. R., Asche , S. E., Thompson, G. L., Rossom, R. ve Heinrich, R. (2013). Stress, burnout, compassion fatigue and mental health in hospice workers in Minnesota. Journal of Palliative Medicine, 16(12), 1534-1539.
• Yeşil, A., Ergün, Ü., Amasyalı, C., Er, F., Olgun, N. N., ve Aker, A. T. (2010). Çalışanlar için yaşam kalitesi ölçeği Türkçe uyarlaması geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi Dergisi, 47(2), 111-117.
• Yılmaz, G., ve Üstün, B. (2018). Hemşirelerde profesyonel yaşam kalitesi: Merhamet memnuniyeti ve merhamet yorgunluğu. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(3), 205-211.
• Yoder, E. A. (2010). Compassion fatigue in nurses. Applied Nursing Research, 23(4), 191-197.
• YÖK, (2019). Lisans Atlası. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisansbolum.php?b=10169