SAĞLIK HİZMETLERİ PİYASASI VE KOMPÜTASYONEL MODELLEME

Yıl 2020, , 238 - 253, 31.12.2020

Demet Topal Koç

https://doi.org/10.34186/klujes.786837

Öz

Sağlık hizmetleri ve sağlık hizmetleri piyasası kompleks adaptif sistem özelliği gösterdiği için klasik Newton matematiğini kullanan yöntemlerden elde edilen tek bir çözüm ile değerlendirilmesi, analiz edilmesi ve çözüm önerilerinin geliştirilmesi eksik bir yaklaşım olarak değerlendirilebilir. Bunun yerine kompleks sistemi analiz eden araçların ve yöntemlerin kullanılması gerekir. Böylece sistem gerçeğe daha yakın modellenirken, genellikle tek bir çözüm yerine çözüm kümesi sunan yöntemler ile sorunlara daha etkin çözümler bulunabilmektedir. Bu bağlamda, bu derleme çalışmasında konu ile ilgili bir kılavuz olması açısından sağlık hizmetleri ve sağlık hizmetleri piyasasını değerlendirmede kompleks sistem analiz araçlarını kullanan çalışmalar araştırılmıştır. Çalışmada, kompleks adaptif sistemleri analiz ederken en sık kullanılan ajan bazlı modelleme, sistem dinamiği ve ayrık olay simülasyonu gibi yöntemler kısaca açıklanarak, bu yöntemleri kullanılan literatüre yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ajan bazlı modelleme, Sistem dinamiği modellemesi, Sağlık hizmetleri piyasası, Sağlık ekonomisi, Kompütasyonel iktisat

Kaynakça

• Reference1 J. H. Holland ve J. H. Miller, “American Economic Association Artificial Adaptive Agents in Economic Theory Author ( s ): John H . Holland and John H . Miller Source : The American Economic Review , Vol . 81 , No . 2 , Papers and Proceedings of the Hundred and Third Annual Meeting of th”, Am. Econ. Rev., c. 81, sayı 2, ss. 365–370, 1991
• Reference2 A. Kitson vd., “Using complexity and network concepts to inform healthcare knowledge translation”, Int. J. Heal. Policy Manag., c. 7, sayı 3, ss. 231–243, 2018
• Reference3 J. A. Olsen, Principles in Health Economics and Policy, Newyork. Oxford University Press, 2009.
• Reference4 R. Cassidy vd., “Mathematical modelling for health systems research: A systematic review of system dynamics and agent-based models”, BMC Health Serv. Res., c. 19, sayı 1, ss. 15–17, 2019.
• Reference5 M. Allen vd., “Right cot, right place, right time: improving the design and organisation of neonatal care networks – a computer simulation study”, Heal. Serv. Deliv. Res., c. 3, sayı 20, ss. 1–128, 2015.
• Reference6 Z. Liu, E. Cabrera, D. Rexachs, ve E. Luque, “A Generalized Agent-Based Model to Simulate Emergency Departments”, Sixth Int. Conf. Adv. Syst. Simul., sayı c, ss. 65–70, 2014.
• Reference7 P. Liu ve S. Wu, “An agent-based simulation model to study accountable care organizations”, Health Care Manag. Sci., c. 19, sayı 1, ss. 89–101, Mar. 2016.
• Reference8 S. Groesser ve M. Schaffernicht, “System Dynamics Review”, Syst Dyn Rev, c. 28, sayı 1, ss. 46–68, 2012.
• Reference9 U. Wilensky ve W. Rand, An introduction to agent-based modeling, Cambridge. MIT press, 2015.
• Reference10 M. Atkinson, R. Wells, A. Page, A. Dominello, M. Haines, ve A. Wilson, “Applications of system dynamics modelling to support health policy”, Public Heal. Res. Pract., c. 25, sayı 3, ss. 1–8, 2015.
• Reference11 D. Lane ve J. Rosenhead, “Emergency - but no accident - a system dynamics study of casualty waiting times in the British NHS - CentAUR”, Eurohealth (Lond)., c. 4, sayı 1, ss. 34–36, 1998.
• Reference12 D. Lane, C. Monefeldt, ve J. Rosenhead, “Looking in the wrong place for healthcare improvements: A system dynamics study of an accident and emergency department”, J. Oper. Res. Soc., c. 51, sayı 5, ss. 518–531, 2000.
• Reference13 T. Haslett ve B. C. Walker, “The dynamics of local rules in hospital admission processes”, Aust. Heal. Rev., c. 26, sayı 3, s. 98, 2003.
• Reference14 M. Worni vd., “System Dynamics to Model the Unintended Consequences of Denying Payment for Venous Thromboembolism after Total Knee Arthroplasty”, PLoS One, c. 7, sayı 4, s. e30578, Nis. 2012.
• Reference15 B. Mielczarek ve J. Zabawa, “modeling healthcare demand using a hybrid simulation approach”, sayı August, ss. 1535–1546, 2016.
• Reference16 A. V. Esensoy ve M. W. Carter, “High-fidelity whole-system patient flow modeling to assess health care transformation policies”, Eur. J. Oper. Res., c. 266, sayı 1, ss. 221–237, 2018.
• Reference17 A. R. Semwanga, S. Nakubulwa, ve T. Adam, “Applying a system dynamics modelling approach to explore policy options for improving neonatal health in Uganda”, Heal. Res. Policy Syst., c. 14, sayı 1, ss. 1–17, 2016.
• Reference18 J. Hlavka, S. Mattke, ve J. Liu, “Assessing the Preparedness of the Health Care System Infrastructure in Six European Countries for an Alzheimer’s Treatment”, Assess. Prep. Heal. Care Syst. Infrastruct. Six Eur. Ctries. an Alzheimer’s Treat., c. 8, sayı 3, Eyl. 2018.
• Reference19 N. J. Zhu, R. Ahmad, A. Holmes, J. V. Robotham, R. Lebcir, ve R. Atun, “System dynamics modelling to formulate policy interventions to optimise antibiotic prescribing in hospitals”, J. Oper. Res. Soc., c. 0, sayı 0, ss. 1–13, 2020.
• Reference20 N. Huynh, R. Snyder, J. M. Vidal, A. S. Tavakoli, ve B. Cai, “Application of computer simulation modeling to medication administration process redesign”, J. Healthc. Eng., c. 3, sayı 4, ss. 649–662, 2012.
• Reference21 P. Einzinger, N. Popper, F. Breitenecker, N. Pfeffer, R. Jung, ve G. Endel, “The GAP-DRG model: Simulation of outpatient care for comparison of different reimbursement schemes”, Proc. 2013 Winter Simul. Conf. - Simul. Mak. Decis. a Complex World, WSC 2013, ss. 2299–2308, 2013.
• Reference22 J. Viana, T. B. Simonsen, F. A. Dahl, ve K. Flo, “A hybrid discrete event agent based overdue pregnancy outpatient clinic simulation model”, Proc. - Winter Simul. Conf., c. 2018-Decem, ss. 1488–1499, 2018
• Reference23 M. H. Chang ve T. Tassier, “Spatially Heterogeneous Vaccine Coverage and Externalities in a Computational Model of Epidemics”, Comput. Econ., 2019.
• Reference24 J. Sok ve E. A. J. Fischer, “Farmers’ heterogeneous motives, voluntary vaccination and disease spread: An agent-based model”, Eur. Rev. Agric. Econ., c. 47, sayı 3, ss. 1–22, 2019.
• Reference25 S. Brailsford, “Proceedings of the 2007 Winter Simulation Conference S. G. Henderson, B. Biller, M.-H. Hsieh, J. Shortle, J. D. Tew, and R. R. Barton, eds.”, ss. 1436–1448, 2007.
• Reference26 S. C. Brailsford, S. M. Desai, ve J. Viana, “Summary for Policymakers”, içinde Proceedings of the 2010 Winter Simulation Conference, 2010, c. 53, sayı 9, ss. 1–30.
• Reference27 A. Djanatliev, R. German, P. Kolominsky-rabas, ve B. Hofmann, “Technology can be represented in this context by medical devices , pharmaceuticals , procedures , ther-”, Proc. 2012 Winter Simul. Conf., 2012.
• Reference28 C. Kittipittayakorn ve K. C. Ying, “Using the Integration of Discrete Event and Agent-Based Simulation to Enhance Outpatient Service Quality in an Orthopedic Department”, J.