BALIKESİR’DE ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ MÜSTAKİL KONUT ÖRNEĞİ İBRAHİM CUMALI EVİ’NİN MİMARİ ÖZELLİKLERİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 34 - 56, 30.06.2021

Hatice Uçar

Öz

Balıkesir, Cumhuriyet Dönemi öncesinde İstanbul ve Bursa’yı İzmir’e bağlayan önemli bir kara yolu güzergâhı üzerindedir. Kent, uzun yıllar tek olan merkezini aynı bölgede korumayı başarmıştır. 1900’lü yılların başlarında Tren İstasyonu ile eski Hükümet Meydanını birleştiren cadde günümüzde Milli Kuvvetler olarak anılan caddedir. Tren istasyonunun yer aldığı Vasıf Çınar Caddesi üzerinde Yeni Hükümet Konağı binası, Vali Konağı binası ve doğumevi binasının inşa edilmesi Vasıf Çınar Caddesi’nin ve kentin bu mevkide gelişmesini sağlamıştır. Kemalist projelere kendini adayan Ernst Egli’nin ülkeye 1927 yılında gelişi sonrasında Ankara’nın yanı sıra ülke genelinde de kendisine kentsel tasarım görevleri verilir. Halkına, iklimine, doğal yapısına ve kültürel mirasına uygun mimari arayışında, ulus kimliğini mimariye yansıtma anlayışını benimseyen Egli’den 1939 yılında Balıkesir kentinin planlaması istenir.
Çalışmada incelenen İbrahim CUMALI Evi; Egli’nin tasarım anlayışında da karşılaşılan yerel koşullara uygun bir mimari oluşum ile tasarlanmış Erken Cumhuriyet Dönemi müstakil konuttur. Ayrıca İkinci Cumhur Başkanı İsmet İNÖNÜ kenti ziyareti sırasında bu konutta misafir edilmiştir. Erken Cumhuriyet Dönemi’nin nitelikli yapılaşmasının ürünü olarak tescil edilen konutun, önlem alınmadığı taktirde rant kaygıları nedeniyle yok olma olasılığı yüksektir. Bu nedenle çalışmada, dönemin nitelikli yapılanmasını temsil eden İbrahim Cumalı evinin mimari kurgusu bağlamında rölöve, restitüsyon ve restorasyon projesi hazırlanarak, gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla kültür varlığı değerleri irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Cumalı evi, Cumhuriyet sonrası konut, modernist düşünce, müstakil ev, esnek planlama, dairesel form

Kaynakça

• [1] Franck, O. A. (2010). “Bir Modernlik Arayışı: Ernst Egli ve Türkiye (1927-1940) Cumhuriyet’in Mekanları Zamanları İnsanları” (Derleyenler Elvan Altan Ergut ve Bilge İmamoğlu) Dipnot Yayınları 82,1.Baskı Ankara, ISBN 978-975-9051-88-4,s: 253.
• [2] TCBA, N.030, 18.01) “ Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Arşivi”, Cumhuriyet Arşivi, Ankara, n.030. 18. 01.
• [3] Güney,Y., Uçar, H.(2007) “Küreselleşme Ve Arada Kalan Kentler: Balıkesir Örneği.’’Kent Kültür Konut Sempozyum” (14-16 Aralık 2007) İstanbul, s.128-134.
• [4] Çetin, S., (2010). ‘’Kimlik Arayışında Arkitekt Dergisinin Konut Söylemi ve Uygulamalar’’ Cumhuriyet’in Mekanları Zamanları İnsanları’ (Derleyenler Elvan Altan Ergut ve Bilge İmamoğlu) Dipnot Yayınları 82,1.Baskı Ankara, ISBN 978-975-9051-88-4,s:239-240; s.244.
• [5] Batur, A., (1984). ‘’Cumhuriyet Döneminde Türk Mimarlığı’’ Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul, İletişim Yayınları.
• [6] Aslanoğlu,İ., (2010). “1930’lar Türk Mimarisinde Erken Modernizm’’ Cumhuriyet’in Mekanları Zamanları İnsanları” (Derleyenler Elvan Altan Ergut ve Bilge İmamoğlu) Dipnot Yayınları 82,1.Baskı Ankara, ISBN 978-975-9051-88-4,s:28.
• [7] Kaprol, T., (2000). “Bursa’da 1930-1950 Yıllarında İnşa Edilmiş Konutların Cephe Özelliklerinin Değerlendirilmesinde Tipolojik Bir Yöntem Denemesi’’ Yayınlanmamış, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimari Tasarım Programında hazırlanmış doktora tezi
• [8] Eruzun, C., (1985). “Kültürel Süreklilik İçinde Türk Evi”. Mimarlık IV, İstanbul.
• [9] Aslanoğlu, İ., (2001). Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938, ODTÜ Mimarlık Fak.Yayınları ISBN 975-429-169-1 s.112-114.
• [10] Batur, A., (1998). “1925-1950 Döneminde Türk Mimarlığı’’Sey Yıldız (der.,) ’75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık’içinde.İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları,s:209-234.
• [11] Polat Omay, E., (2010) “Erken Cumhuriyet Dönemi Yapılarını Koruma Sorunları Cumhuriyet’in Mekanları Zamanları İnsanları” (Derleyenler Elvan Altan Ergut ve Bilge İmamoğlu) Dipnot Yayınları 82,1.Baskı Ankara, ISBN 978-975-9051-88-4,s:268.
• [12] Bozdoğan, S., (2001) “Modernizm ve Ulusun İnşası” (Çev: Birkan T) Metis Yayınları, İstanbul, ISBN-13: 978-975-342-375-5.