HAVA KİRLETİCİ PARAMETRELERİNİN HAVA KALİTESİ İNDEKSİNE UZUN ZAMANLI ETKİLERİNİN İNCELENMESİ: ÇERKEZKÖY ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 94 - 106, 30.06.2021

Hüseyin Özel , Pinar Cihan , H. Kurtuluş Özcan , Serdar Aydin , Asude Hanedar

https://doi.org/10.34186/klujes.917243

Cited By: 1

Öz

Hava kirliliği, küresel ölçekte en önemli halk sağlığı etkenlerinden birisidir. Bu nedenle ulusal ve uluslararası değerlendirmeler sonucu hava kalitesini tayin etmek için izlenmesi gereken parametreler belirlenmiştir. Azot dioksit (NO2), kükürt dioksit (SO2), ozon (O3), karbon monoksit (CO) ve partikül madde (PM10) ölçüm sonuçlarına göre hava kirliliği seviyeleri belirlenmektedir. Günümüzde insanlığın büyük bir bölümü yaşamlarını şehirlerde devam ettirmektedir. Yoğun nüfusun olduğu alanlardaki hava kirliliğinin olumsuz etkileri kısa ve uzun vadede çeşitli sağlık sorunlarına neden olmaktadır. İnsani aktiviteler olan ulaşım, ısınma ve sanayi kaynaklı hava kirliliğinin yanı sıra yanardağ, toz taşıma, orman yangınları gibi doğal kaynaklı hava kirliliği oluşmaktadır. Şehir ölçeğinde hava kirliliğinin oluşumunu önleyebilmek için hava kirliliğinin ölçümlerle takip edilmesi ve sonuçlara istinaden gereken önleyici politikaların geliştirilmesi gerekmektedir. Hava kirleticilerinin konsantrasyonlarının takibinde kullanılan Hava kalitesi endeksi (HKİ), hava kalitesinin önemli bir göstergesidir. Bu çalışmada, bir sanayi bölgesindeki hava kirleticilerin hava kalitesi indeksine etkilerinin zamansal değişiminin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma alanı olarak yoğun endüstriyel faaliyetlerin olduğu Çerkezköy bölgesi seçilmiş ve 4 yıllık hava kalitesi indeksi değişimi incelenmiştir. Ayrıca 2020 yılında COVID-19 pandemisi kaynaklı kısıtlamaların HKİ’ye olan etkileri araştırılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında; 2016-2020 yılları arasında HKİ değerlerin ağırlıklı olarak orta ve iyi seviyede olduğu görülmektedir. Ayrıca 2019 ve 2020 yıllarında 2016 ve 2017 yıllarına nazaran HKİ değerlerinin daha iyi seviyede olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, hava kalitesi indeksi, hava kirliliği, pandemi, PM10, PM2.5

Kaynakça

• Prospects W.U. Department of Economic and Social Affairs. Available: https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Report.pdf, (Erişim tarihi: 01 Nisan 2021).
• Li, X., Hussain, S.A., Sobri, S., Syazarudin, M. Overviewing the air quality models on air pollution in Sichuan Basin, China. Chemosphere, 129502, 2021.
• Rai, P.K., Biomagnetic Monitoring of Particulate Matter: Elsevier, 2016.
• Bell, M.L., Dominici, F., Ebisu, K., Zeger, S.L., Samet, J.M. Spatial and temporal variation in PM2. 5 chemical composition in the United States for health effects studies. Environmental health perspectives, 115(7), 989-995, 2007.
• Guo, H., Wei, J., Li, X., Ho, H.C., Song, Y., et al. Do socioeconomic factors modify the effects of PM1 and SO2 on lung cancer incidence in China? Science of The Total Environment, 756, 143998, 2021.
• Yun, Y., Gao, R., Yue, H., Li, G., Zhu, N., et al. Synergistic effects of particulate matter (PM10) and SO2 on human non-small cell lung cancer A549 via ROS-mediated NF-κB activation. Journal of Environmental Sciences, 31, 146-153, 2015.
• Temam, S., Burte, E., Adam, M., Antó, J.M., Basagaña, X., et al. Socioeconomic position and outdoor nitrogen dioxide (NO2) exposure in Western Europe: A multi-city analysis. Environment international, 101, 117-124, 2017.
• Liu, Z., Guan, Q., Luo, H., Wang, N., Pan, N., et al. Development of land use regression model and health risk assessment for NO2 in different functional areas: A case study of Xi'an, China. Atmospheric Environment, 213, 515-525, 2019.
• Jerrett, M., Burnett, R.T., Pope, III C.A., Ito, K., Thurston, G., et al. Long-term ozone exposure and mortality. New England Journal of Medicine, 360(11), 1085-1095, 2009.
• Hampson, N.B., Piantadosi, C.A., Thom, S.R., Weaver, L.K. Practice recommendations in the diagnosis, management, and prevention of carbon monoxide poisoning. American journal of respiratory and critical care medicine, 186(11), 1095-1101, 2012.
• Asl, F.B., Leili, M., Vaziri, Y., Arian, S.S., Cristaldi, A., et al. Health impacts quantification of ambient air pollutants using AirQ model approach in Hamadan, Iran. Environmental research, 161, 114-121, 2018.
• Du, R., Li, J., Dong, G., Tian, L., Qing, T., et al. Percolation analysis of urban air quality: A case in China. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 541, 123312, 2020.
• Hao, X., Chonghuai, Y., Qingyan, F., Kai, X., Yamei, Y., et al. Possible environmental effects on the spread of COVID-19 in China. Science of The Total Environment, 731, 139211, 2020.
• Lu, R., Zhao, X., Li, J., Niu, P., Yang, B., et al. Genomic characterisation and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for virus origins and receptor binding. The lancet, 395(10224), 565-574, 2020.
• Pollution W.s.A. Real-time Air Quality Index. Available: https://waqi.info, (Erişim tarihi: 01 Haziran 2020).
• Agency E.P., "Technical Assistance Document for the Reporting of Daily Air Quality - the Air Quality Index (AQI) by U.S. Environmental Protection Agency," 2018.
• UNION P. Directive 2008/50/EC of the European Parliament and of the Council of 21 May 2008 on ambient air quality and cleaner air for Europe. Official Journal of the European Union, 2008.
• Organization W.H. WHO. Air quality guidelines for particulate matter, ozone, nitrogen dioxide and sulphur dioxide. Global update 2005. Summary of Risk Assessment, 2006.
• Ağı U.H.K.İ. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Sürekli İzleme Merkezi, Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı. Available: https://www.havaizleme.gov.tr, (Erişim tarihi: 05 Haziran 2020).
• Bölgesi Ç.O.S. Doğalgaz ve Elektrik Tüketim verileri. Available: https://cosb.org.tr, (Erişim tarihi: 10 Kasım 2020).