KIRKLARELİ MERKEZ BURHANETTİN VE MUSTAFA İNCİ EVİ İNCELEMESİ: CUMHURİYET DÖNEMİ KONUT MİMARİSİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 50 - 75, 30.06.2022

Gökben Pala Azsöz

https://doi.org/10.51969/klusbmyo.1116795

Öz

Mimari mirasımızın önemli bir bölümünü oluşturan geleneksel konutlarımızın korunmaları, değerlendirilmeleri sık sık gündeme gelmekte, bu konuda sempozyumlar, paneller düzenlenmektedir. Bir yandan bu çalışmalar yapılırken, halkımız henüz kültürel ve tarihi mirasımızı korumada bilinçlenmediğinden ve geleneksel konutlarda oturanların evlerini bir külfet olarak görmelerinden, ayrıca hızlı kentleşmenin de apartmanlaşmaya sebep olmasından dolayı, geleneksel konutlarımız gün geçtikçe yok olmaktadır. Halbuki geleneksel Türk evi tümü ile bir sistemler bileşenidir. Bütünsellik, merkezileşme, toplumsallık v.b. kavramlar içermektedir. Bu özelliklerinden dolayı kolayca vazgeçmememiz gereken mimari değerlerimizin başında gelmektedir. Ülkemizde yarım asırdır değer verilmeye ve tanınmaya başlayan Türk evi milli kültürümüzün sonsuz zenginlikler taşıyan bir hazinesidir. Ancak bu yapılar yapıldıkları dönemin koşullarına uygun oldukları için, günümüz insanının değişen gereksinimlerini yeterince karşılayamamaktadır. Bu çalışmada Cumhuriyet Dönemi’nde Kırklareli merkezde inşa edilmiş Burhanettin ve Mustafa İnci evi incelenmiştir. Cumhuriyet Dönemi konut mimarisi üzerinde derin araştırmalar yapılması gereken önemli konulardan birisidir ve Cumhuriyet rejiminin anlaşılmasında çok büyük bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda seçilen yapı ile ilgili araştırmalar yapılmış, tarihi bilgiler ile eski mimari çizim ve fotoğraflara ulaşılmıştır. Tüm belgeler tek tek incelenmiş, yapılan tadilat ve onarımlar sonrasında günümüzde yapının fiziki hali ve kullanım durumu ile ilgili bilgiler verilmiştir. Birkaç onarım ve düzenleme ile günümüz koşullarına uyum sağlayabilmiş olan bu yapı; yok olma tehlikesi karşısında ayakta durabilmiş ve farklı kullanım olanakları sayesinde günümüze ulaşabilmiş ender örneklerden birisidir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, milli kültür, mimarlık, Kırklareli, konut…

RESIDENTIAL ARCHITECTURE OF THE REPUBLICAN PERIOD: A REVIEW OF THE KIRKLARELI CENTER BURHANETTIN AND MUSTAFA INCI HOUSE

Öz

Preservation and evaluation of our traditional dwellings, which constitute an important part of our architectural heritage, are frequently raised, symposiums and panels are organized on this subject. On the one hand, our traditional residences are disappearing day by day due to the fact that while these studies are being carried out, our people have not yet become aware of protecting our cultural and historical heritage and those who live in traditional residences see their homes as a burden, as well as rapid urbanization causes apartment buildings. However, the traditional Turkish house is a component of all systems. Holism, centralization, sociality, etc.b. it contains concepts. Because of these features, it is one of our architectural values that we should not give up easily. The Turkish house, which has been valued and recognized in our country for half a century, is a treasure of our national culture that carries endless riches. However, since these structures are suitable for the conditions of the period in which they were built, they cannot adequately meet the changing requirements of today's people. In this study, the Burhanettin and Mustafa Inci house built in the Kırklareli center during the Republican Period was examined. It is one of the important issues that needs to be investigated deeply on the housing architecture of the Republican Period and it plays a very big role in understanding the Republican regime. In this context, research has been carried out on the selected structure, historical information and old architectural drawings and photographs have been obtained. All documents were examined one by one, after the renovations and repairs, information was given about the physical condition and use status of the structure today. Having been able to adapt to today's conditions with a few repairs and arrangements, this structure is one of the rare examples that has been able to survive in the face of extinction danger and has been able to reach our days thanks to its different usage possibilities.

Anahtar Kelimeler

Republican Period, national culture, architecture, Kırklareli, housing…

Kaynakça

• AREL, A. (1982). Osmanlı Konut Geleneğine Tarihsel Sorunlar, İzmir: Ege Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
• ALSAÇ, Ü. (1973). Türk Mimarlık Düşüncesinin Cumhuriyet Devrimindeki Evrimi. Mimarlık Dergisi,11(11-12): 12-25.
• ALSAÇ, Ü. (1976). Türkiye'deki Mimarlık Düşüncesinin Cumhuriyet Dönemindeki Evrimi, Trabzon: KTÜ Baskı Atölyesi.
• ARSEVEN, C. E. (1958). Sanat Ansiklopedisi, Ankara: Milli Eğitim Basım Evi, C.1.
• ASLANOĞLU, İ. (1980). Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı (Birinci Baskı), Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• ASLANOĞLU, İ. (2010). Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938(Üçüncü Baskı), Ankara: Bilge Kültür Sanat Yayınevi.
• ASLANOĞLU, İ. (2011). 1928-1950 Arası Türkiye’de Mimarlık Gelişmeleri, 26-27 Şubat 2009 Cumhuriyet’in Mimarlık Mirası Sempozyumu:35-44. TMMOB Mimarlar Odası Yayını, Ankara.
• AVCI, A. (2001). Geleneksel Türk Evinde Süreklilik ve Kimlik Sorunu: Bursa Reyhan-Kayhan-Hanlar Bölgesinde Bir Araştırma, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• AZSÖZ, G. P. (2021). Kırklareli Geleneksel Konut Mimarisi, Yıldız Journal of Art and Design, C. 8, S. 1, S:12-22, İstanbul.
• BATUR, A. (1983). Cumhuriyet Döneminde Türk Mimarlığı, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 5, İletişim Yayınları, İstanbul.
• BATUR, A. (1994). Cumhuriyet Dönemi ''1938-1950/Savaş Yılları ve II. Milli Mimari Akımı'' Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 2, İstanbul.
• BATUR, A. (1998). 75. Yılda Gelişen Kent ve Mimarlık. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• BATUR, A. (2011). Cumhuriyet Modernizminin Avrupa Bileşeni ve Koruma Sorununsalı. 26-27 Şubat 2009 Cumhuriyet’in Mimarlık Mirası Sempozyumu:45-50. TMMOB Mimarlar Odası Yayını, Ankara.
• BOZDOĞAN, S. (2002). Modernizm ve Ulusun İnşaası, Erken Cumhuriyet Mimarisinde Mimari Kültür, İstanbul: Metis Yayınları.
• BOZDOĞAN, S. (2015). Modernizm ve Ulusun İnşası. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• DOCOMOMO, (2020). Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları XVI, 25-26 Aralık.
• ELDEM, S. H. (1939). Milli Mimari Meselesi. Arkitekt Dergisi, 1939(105-106):220- 223.
• ELDEM, S. H. (1984-1987). Türk Evi: Osmanlı Dönemi, Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı, İstanbul.
• ERGİNBAŞ, D. (1953). Diyarbakır Evleri, Doçentlik Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
• ERGİNBAŞ, D. (1961). İnsan ve Ev, İstanbul Teknik Üniversitesi.
• HACIHAFIZOĞLU, E. (2003). Kırklareli’nin Mevcut Konut Çevresinin Kültür Bağlamında İncelenmesi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• HASOL, D. (2017). 20. Yüzyıl Türkiye Mimarlığı. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• HIZLI, N. (2013). Cumhuriyet Dönemi Modernleşmesi: Türkiye’de Mimarlık Eğitimi Reformu Bağlamında Ernst Arnold Egli, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• KIRKLARELİ (1983). Yurt Ansiklopedisi, C.7, İstanbul.
• KUBAN, D. (2002). Mimarlık Kavramları: Tarihsel Perspetif İçinde Mimarlığın Kuramsal Sözlüğüne Giriş, İstanbul: YEM Yayınları.
• KÜÇÜKERMAN, Ö. (1978). Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi, İstanbul: Apa Ofset Basımevi Sanayi ve Ticaret A.Ş.
• KÜREĞİBÜYÜK, Z. İ. (2011). Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı Bağlamında Y. Mimar Arif Hikmet Holtay, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• LAWRENCE, R. J. (1987). The Image Of The City, The M.I.T. Press, Cambridge, Massachusetts, London.
• ÖZAKBAŞ, D. (2007). Cumhuriyet Dönemi (1923-1940) İstanbul Konut Mimarisi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• ÖZSOY, A. (1994). Konutu Anlamak, Kuram Dergisi, Kitap 6, s.5-9., İstanbul: Kur Yayıncılık.
• SACIR, A. (2018). Gaziantep’te Cumhuriyet Dönemi (1940-1965) Kamu Yapılarının Dönemin Mimari Özellikleri Bağlamında İncelenmesi, Gaziantep Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• SAYAR, Z. (1973). Mimarlığımız 1923-1950. Mimarlık Dergisi, 11(2):20-23.
• SÖZEN, M. (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı (1923-1983). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• SÖZEN, M. (1996). Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarisi, İstanbul.
• ÜNSAL, B. (1973). Mimarlığımız 1923-1950. Mimarlık Dergisi, 11(112):34-46.
• YAKAR, K. K. (2020). Tarsus Kent Merkezindeki Cumhuriyet Dönemi Mimari Mirasının İncelenmesi (1900-1980), Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• YÜREKLİ, H. ve YÜREKLİ, F. (2007). Türk Evi: Gözlemler ve Yorumlar, İstanbul: YEM Yayınları.
• Url 1Türkiye Büyük Millet Meclisi 1920-1940 (Erişim Tarihi: 27.04.2022) https://www.trthaber.com/foto-galeri/vekam-arsivinden-az-bilinen-ankara-fotograflari/22485/sayfa-7.html
• Url 2Ankara'daki Emlak ve Eytam Bankası (Erişim Tarihi: 27.04.2022) https://yandex.com.tr/gorsel/searchfrom=tabbar&text=ankara%20emlak%20ve%20eytam%0bankas%C4%B1&pos=1&img_url=https%3A%2F%2Fpbs.twimg.com%2Fmedia%2FD5aNDttWAAUB0HU.jpg&rpt=simage
• Url 3Ankara'daki Adliye Vekaleti Binası (Erişim Tarihi: 27.04.2022) https://www.gazeteilksayfa.com/95-yillik-baskent-ankaradan-nostaljik-kareler-313g-p28.htm
• Url 4Burhanettin ve Mustafa İnci evinin konumu (Erişim Tarihi: 27.04.2022) https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/idari/164534/81/39/1651088282226