EVALUATION OF FINANCIAL RISK AND PERFORMANCE OF PHARMACEUTICAL AND HEALTH SECTOR BUSINESSES TRADED ON BORSA ISTANBUL

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 61 - 75, 30.12.2024

Sinan Gülençer , Cansu Bozdoğan , Vacide Ancın

https://doi.org/10.51969/klusbmyo.1598306

Öz

Evaluating the financial performance and success of pharmaceutical and health businesses, which are important in providing health care, is of great importance for both the future of the health sector and the general health and economic policies of the country. Based on this importance, the research aims to measure the financial performance and risks of companies in the pharmaceutical and healthcare field in Borsa Istanbul. In the research, the pharmaceutical industry is the sector that develops, produces and markets drugs given to patients for the purpose of treating, healing, vaccinating, reducing symptoms or providing supplements; The health sector refers to institutions that provide services to patients such as hospitals, polyclinics, medical centers and private clinics. For this purpose, the 5-year performances of 14 companies in the pharmaceutical and health sector of Borsa Istanbul between 2019 and 2023 and their financial risk values during the same years were also measured. TOPSIS in measuring financial performance; In evaluating financial risks, the ALTMAN Z score method was used. As a result of the analysis, in terms of financial performance; While ECILC in 2019, SEYKM in 2020, ONCSM in 2021, DEVA in 2022 and TNZTP in 2023 were the companies with the best financial performance; It has been concluded that the financial success scores of pharmaceutical sector enterprises are stronger compared to health sector enterprises in terms of financial risk success.

Anahtar Kelimeler

Healthcare businesses, Financial performance, Financial success, TOPSIS, Altman Z-score

BORSA İSTANBUL’DA İŞLEM GÖREN İLAÇ VE SAĞLIK SEKTÖRÜ İŞLETMELERİNİN FİNANSAL RİSK VE PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Sağlık arzı sunumunda önem arz eden ilaç ve sağlık işletmelerinin finansal performans ve başarılarının değerlendirilmesi hem sağlık sektörünün geleceği hem de ülkenin genel sağlık ve ekonomik politikaları açısından büyük önem taşımaktadır. Bu önemden hareketle, araştırmada Borsa İstanbul’da ilaç ve sağlık alanında yer alan işletmelerin finansal performansının ve risklerinin ölçülmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ilaç sektörü, tedavi etme, iyileştirme, aşılama, semptom azaltma ya da takviye sağlama amacıyla hastalara verilen ilaçları geliştiren, üreten ve pazarlayan sektör olarak; sağlık sektörü ise, hastaneler, poliklinikler, tıp merkezleri, özel klinikler gibi hastalara hizmet sağlayan kurumları ifade etmektedir. Bu amaç doğrultusunda Borsa İstanbul ilaç ve sağlık alanında yer alan 14 işletmenin 2019-2023 yılları arasındaki 5 yıllık performansları ve aynı yıllar içerisindeki finansal risk değerleri de ölçülmüştür. Finansal performanslarının ölçülmesinde TOPSIS; finansal risklerinin değerlendirilmesinde ise, ALTMAN Z skoru yönteminden yararlanılmıştır. Analizler sonucunda finansal performans açısından; 2019 yılında ECILC, 2020 yılında SEYKM, 2021 yılında ONCSM, 2022 yılında DEVA ve 2023 yılında TNZTP şirketi en iyi finansal performans gösteren şirketler olurken; finansal risk başarısı açısından sağlık sektörü işletmelerine kıyasla ilaç sektörü işletmelerinin finansal başarı skorlarının daha güçlü olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık işletmeleri, Finansal performans, Finansal başarı, TOPSIS, Altman Z skoru

Kaynakça

• Alisyah, W. N., & Susilowati, L. (2022). Comparison of financial performance in health sector companies listed on the Indonesia stock exchange before and during the covid-19 pandemic. Jurnal Keuangan dan Perbankan, 26(1), 62-74.
• Altman, E. (1968). Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy. The Journal of Finance, 23(4), 589-609.
• Ari, H. O. (2023). DuPont modeli ile bir özel hastane grubunun ve türkiye özel hastaneler sektörünün finansal performansının analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(1), 187-201.
• Aydemir, İ. (2024). Türkiye’de 2009-2021 yılları arasında sağlık işletmelerinde gerçekleşen finansal performans analizi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 186-200.
• Bağcı, H., & Sağlam, Ş. (2020). Sağlık ve spor kuruluşlarında finansal başarısızlık tahmini: Altman, sprıngate ve fulmer modeli uygulaması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(1), 149-164.
• Bıçakçı, H., Ağırbaş, İ., Bülüç, F., & Turgut, M. (2018). Özel hastanelerde finansal analiz. III. Uluslararası Al-Farabi Sosyal Bilimler Kongresi, 782-787.
• Bozdogan, C., & Odabas, A. (2020). Analysis of financial performances of hospital services subsector by electre method. New challenges in accounting and finance, 2020(3), 29-39.
• Çavmak, Ş., & Erdinç, N. Y. (2024). Sağlık sektöründe finansal başarısızlık tahmini: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası sektör bilançoları üzerine bir uygulama. İşletme Akademisi Dergisi, 5(2), 155-170.
• Çelik, M., & Dursun, G. D. (2021). Z skor modeli ile finansal risk tahmini ve BIST100 tekstil, giyim eşyası ve deri imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalar üzerine bir uygulama. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(14), 19-31.
• Çelik, M., & Korkmaz, E. (2023). İnsan sağlığı hizmetleri sektöründe yer alan işletmelerin finansal performanslarının değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 352-367.
• Durmuş, A., & Durmuş, E. (2023). Üniversite hastanesi finansal performansının oran analiziyle değerlendirilmesi. İzmir Yönetim Dergisi, 4(1), 50-63.
• Ekinci, G., & Bakır, İ. (2021). Sağlık kurumlarında finansal performans analizi A1 dal hastanesi örneği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(1), 1-18.
• Gülençer, S., & Hazar, A. (2020). Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren ilaç şirketlerinin Altman Z skor ve TOPSIS yöntemleri ile değerlendirilmesi. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 83-105.
• Işıkçelik, F. (2024). Özel sağlık sektöründe finansal durum değerlendirmesi: Tanımlayıcı araştırma. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences/Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(4).
• Karadeniz, E. (2016). Hastane hizmetleri alt sektörünün finansal performansının incelenmesi: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası sektör bilançolarında bir uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2).
• Koçyiğit, S. Ç., & Kocakoç, N. (2019). Ankara İli kamu hastanelerinin 2008-2017 dönemi finansal performans analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 1280-1293.
• Orçun, Ç. & Eren Selam, B. (2017). TOPSIS yöntemi ile finansal performans değerlendirmesi: XUTEK üzerinde bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 75, 139-154.
• Özdemir, M. (2018). TOPSIS. İçinde B. F. Yıldırım ve E. Önder (Ed.), İşletmeciler, mühendisler ve yöneticiler için operasyonel, yönetsel ve stratejik problemlerin çözümünde çok kriterleri karar verme yöntemleri (s.133-153). Bursa:Dora Yayıncılık
• Özgülbaş, N., & Koyuncugil, A. S. (2007). Sağlık kurumlarında finansal performans ölçümü: Kamu hastanelerinin veri madenciliği ile sınıflandırılması. Iktisat Isletme ve Finans, 22(253),18-30.
• Şenol, A. (2023). Covid-19 salgını sürecinde Borsa İstanbul’da işlem gören sağlık işletmelerinin finansal göstergeler ile Topsis yöntemiyle değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(88), 1445-1459.
• Yıldız, A. (2014). Kurumsal yönetim endeksi ve Altman z skoruna dayalı lojistik regresyon yöntemiyle şirketlerin kredi derecelendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 71-89.
• Yılmaz, F. (2009). Sağlık işletmelerinde finansal riskin ölçülmesi ve değerlendirilmesi. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
• Yiğit, V. (2020). Hastane hizmetleri alt sektörünün finansal performans analizi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(3), 609-624.