Türk Borçlar Hukukunda Takas

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 155 - 192, 27.04.2023

İffet Didem Suna

Öz

Takas, Türk Borçlar Kanunu (TBK) birinci kısımda, “Borçların ve Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, Zamanaşımı” konularının düzenlendiği üçüncü bölümün birinci ayrımı olan “Sona Erme Halleri” içerisinde 139-145. maddeler arasında düzenlenmiştir. Takas, şartları oluştuğu takdirde, borç ilişkisini sona erdirmeye yönelik, taraflarından birine tanınan bir haktır. Doktrindeki tanımlardan, takas hakkının; taraflar arasındaki hukuki bir ilişkiden kaynaklanması, tek taraflı irade beyanı ile kullanılması, kullanılmakla borç ilişkisini sona erdirmesi şeklindeki özellikleri; bu hakkın yenilik doğuran bir hak olmasından ileri gelmektedir. Takas hakkı bu özelliği yanında, dava açılmasına veya icra takibi başlatılmasına gerek kalmadan, tarafların sözleşme ile borçlandıkları edimlerini yerine getirme kolaylığı sağlamaktadır. Bu yönüyle takas, tarafların edimlerinin ifasındaki zaman kayıpları ve masrafları önlemektedir. Ayrıca, borcunu ödeme gücü bulunmayan veya borcunu ödemek istemeyen borçlular karşısında, takas edenin alacağına kavuşmasını sağlaması, takasın teminat fonksiyonu olarak karşımıza çıkmaktadır.
“Türk Hukukunda Takas” konulu bu çalışma; “Takas Kavramı ve Türleri”, “Takasın Şartları”, “Takas Beyanı ve Takasın Hukuki Sonuçları” ve “Takasın Davada İleri Sürülmesi” başlıkları altında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Takas, Yenilik doğuran hak, borcun sona ermesi, tek taraflı hukuki işlem, muacceliyet, def'i

Kaynakça

• AKINCI, Şahin, Roma Borçlar Hukuku, Sayram Yayınları, Konya, 2013.
• AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ, Derya, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler – Özel Borç İlişkileri, Beta Yayınları, Yirmialtıncı Baskı, İstanbul, 2017.
• ARAL, Fahrettin, Türk Borçlar Hukuku’nda Takas, Yetkin Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2010.
• ARKAN, Sabih, Ticari İşletme Hukuku, Gözden Geçirilmiş Ondokuzuncu Baskı, Ankara, 2014.
• BALIKÇIOĞLU, Alper Kadir, Cari Hesap Sözleşmesi, (Tez Danışmanı: Doç. Dr. Mertol CAN), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• BALKIR, Başak, Mal Değişim Sözleşmesi, (Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hüseyin Hatemi), İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• BERKİ, Şakir, Borçların Sukutu, (http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/329/3317.pdf), (ET: 04/07/2018), s. 216-267.
• ÇINAR, Ömer, Türk Borçlar Kanununa Göre Kefilin Sorumluluğunun Sona Ermesi, On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2013.
• DELİDUMAN, Seyithan, “Son Değişiklikler Çerçevesinde Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Borçlar Kanunu İlişkisi”, Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1 (2012), s. 1-25.
• DEMİRBAŞ, Harun, Yenilik Doğuran Haklar, Vedat Kitapçılık, 1. Bası, İstanbul, 2007.
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 15. Baskı, Ankara, 2013.
• GENÇ ARIDEMİR, Arzu, “Manevi Tazminatın Takas Edilip Edilemeyeceği Sorunu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, S. 1-2 (2009), s. 81-95.
• HATEMİ, Hüseyin/ GÖKYAYLA, K. Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Vedat Kitapçılık, 3. Bası, İstanbul, 2015.
• KAHRAMAN, Abdullah, “İslam Borçlar Hukukunda Takas İşlemi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 2 (1998), s. 285-300.
• KARA, Hacı, “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun Getirdiği Yeni Düzenlemeler”, TBB Dergisi, S. 107 (2013), s. 353-388.
• KARAASLAN, Varol, “Hakimin Tarafsızlığı İlkesi ile Davayı Aydınlatma Ödevi Arasındaki İlişki”, S.D.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, MİHBİR Özel Sayısı (2014), s. 97-130.
• KARAHASAN, Mustafa Reşit, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayınları, 1. Cilt, İstanbul, 1992.
• KAYAR, İsmail, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Borçlar Hukuku, Genel Hükümler-Özel Borç İlişkileri, Seçkin Yayıncılık, Güncellenmiş 10. Baskı, Ankara, 2015.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi, Genişletilmiş 20. Bası, Ankara, 2016.
• KURU, Feriha, Takas İşlemi, Takasın Davaya ve İflasa Etkisi, (Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hasan AYRANCI), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• NOMER, Haluk N., “Para Borcu Kavramı ve Para Borçlarının BK 118/1 Anlamında Aynı Cinsten Kabul Edilip Birbirleriyle Takas Edilebilirliği Problemi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, S. 1-2 (1999), s. 241-264.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Vedat Kitapçılık, Cilt 1, Gözden Geçirilmiş 14. Bası, İstanbul, 2016.
• REİSOĞLU, Safa, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayınları, Yirmibirinci Bası, İstanbul, 2010.
• RUHİ, Ahmet Cemal, Sözleşmeler Hukuku, Cilt-1, Seçkin Yayıncılık, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 2. Baskı, Ankara, 2013.
• SAÇKAN, Sinem, Türk Borçlar Hukukunda Takas, (http://hukukiyorum.blogspot.com.tr/2014/08/turk-borclar-hukukunda-takas.html).
• SAYMEN, Ferit H., “Takasa Müteallik İrade Beyanı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, S. 4 (1947), s. 1433-1450.
• SEZER, Serhat Tolga, Medeni Usul ve İcra İflas Hukukunda Takas, (Tez Danışmanı: Prof. Dr. Ramazan ARSLAN), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• ŞAHİN, Onur, “Kefalet ve Bağımsız Garanti Sözleşmelerinin Sona Erme Halleri”, TBB Dergisi, S. 126 (2016), s. 311-338.
• TOPUZ, Gökçen/ TOPUZ, Seçkin, “Takasın Davada İleri Sürülmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 3 (2008), s. 719-731.
• TOSUN, Özge, “Barter Sözleşmesi”, Terazi Hukuk Dergisi, S. 89 (2014), s. 20-29.
• UYGUR, Turgut, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Şerhi, Cilt-1 (Madde 1-236), Seçkin Yayıncılık, Güncellenmiş 3. Baskı, Ankara, 2013.
• ÜSTÜNDAĞ, Saim, “Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre Takas ve Davada Kullanılmasının Arzettiği Özellikler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, S. 1-4 (1960), s. 214-223.
• YILDIRIM, Abdulkerim, Türk Borçlar Hukuku-Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Gözden Geçirilmiş 5. Baskı, Ankara, 2016.