Poor Theatre and Beyond: An Overview of Jerzy Grotowski’s Theatre

Yıl 2023, , 141 - 154, 11.12.2023

Tuğba Aygan

https://doi.org/10.26650/CONS2023-1350593

Öz

Polish theatre director and theorist Jerzy Grotowski is associated with and widely known for his noted Poor Theatre. Hence, the importance of the Poor Theatre for world theatre and Grotowski’s career cannot be denied. Nevertheless, the theatre career of the famous theorist was not limited to Poor Theatre, but diversified with different practices, although they were not as successful and long-lasting. Laying the grounds of his Poor Theatre in the Theatre of 13 Rows in the 1950s, Grotowski never followed its or any other theatre principles for a long time. Instead, he chose to develop and discover without aiming at a constant destination. This paper traces this ever-changing theatre journey of Grotowski to contribute to a better understanding of his theatre that is beyond Poor Theatre. In this respect, five different but interconnected stages of Grotowski’s theatrical life, namely Production Theatre, Paratheatre, Theatre of Sources, Objective Drama, and Theatre as a Tool, are explained with examples from the plays and projects produced by the famous director.

Anahtar Kelimeler

Poor Theatre, Jerzy Grotowski, Laboratory Theatre

Yoksul Tiyatro ve Ötesi: Jerzy Grotowski’nin Tiyatrosuna Genel Bir Bakış

Öz

Polonyalı tiyatro yönetmeni ve teorisyeni Jerzy Grotowski tiyatro tarihinde iz bırakan Yoksul Tiyatro ile tanınır. Bu sebeple Yoksul Tiyatro’nun dünya tiyatrosu ve Grotowski’nin kariyeri için önemi yadsınamaz. Ancak ünlü teorisyenin tiyatro kariyeri yalnızca Yoksul Tiyatro ile sınırlı kalmamış her ne kadar onun kadar başarılı ve uzun soluklu olmasa da farklı pratiklerle çeşitlenmiştir. 1950li yıllarda 13 Sıralı Tiyatro’da Yoksul Tiyatro’nun temellerini atan fakat daha sonra ne bu tiyatronun ne de bir başka bir tiyatro pratiğinin uzun süre üzerinde ısrar etmeyen Grotowski, daimi bir fikre ulaşmak yerine tiyatro anlayışını sürekli olarak geliştirip değiştirmeyi seçmiştir. Bu çalışmanın amacı Yoksul Tiyatro’nun yanı sıra diğer tiyatro fikirlerinden hareketle teorisyenin devamlı değişen tiyatro yolculuğunun izini sürmektir. Bu doğrultuda Grotowski’nin tiyatro yaşamının birbirinden farklı ancak birbiriyle bağlantılı beş aşaması olan 1957-1969 yılları arasındaki Üretim (Performans) Tiyatrosu, 1970-1976 yılları arasında Paratiyatro olarak da tanımlayacağı Katılım Tiyatrosu, 1976-1982 yılları arasında Kaynaklar Tiyatrosu, 1983-1989 tarihleri arasında Objektif Drama ve son dönem projesi Bir Araç olarak Tiyatro (Ritüel Sanatlar), yönettiği oyunlardan ve projelerden örneklerle açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yoksul Tiyatro, Jerzy Grotowski, Tiyatro Laboratuvarı

Teşekkür

Grotowski Enstitüsü'ne teşekkürlerimle.

Kaynakça

• Barba, E. ve Sanzenbach, S. (1965). Theatre Laboratory 13 Rzedow. The Tulane Drama Review, 9(3), 153-165. google scholar
• Barba, E. (2016). Tiyatronun Yeni Ahit’i. Yoksul Bir Tiyatroya Doğru içinde (ss. 12-36). Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı. google scholar
• Bharucha, R. (1993). Theatre and the World: Performance and the Politics of Culture. London: Routledge. google scholar
• Candan, A. (1994). Yirminci Yüzyılda Öncü Tiyatro. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Çivi, H. (1992). Kısa Tarihçe: Tiyatro Laboratuvarı (1959-1970). Mimesis Tiyatro/Çeviri-Aratırma Dergisi, 4, 235-243. google scholar
• Deniz, D. Ü. (2021). Grotowski Tiyatrosunda “Bütünsel Edim”. Ankara Üniversitesi (Yüksek Lisans Tezi). google scholar
• Ergün, S. (2012). Oyuncu Yetiştirmede Stanislavki ve Grotowski’nin Fiziksel Eylemler Yöntemi. Art-e Sanat Dergisi, 5(10), 67-77. google scholar
• Findlay, R. (1984). Grotowski’s Akropolis: A Retrospective View. Modern Drama, 27(1), 1-20. google scholar
• Findlay, R. ve Filipowicz, H. (1986). Grotowski’s Laboratory Theatre: Dissolution and Diaspora. The Drama Review: TDR, 30(3), 201-225. google scholar
• Flazsen, L. (2016a). Akropolis - Metin İncelemesi. Yoksul Bir Tiyatroya Doğru içinde (ss. 42-58). Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı. google scholar
• Flazsen, L. (2016b). Sadık Prens. Yoksul Bir Tiyatroya Doğru içinde (ss. 77-96). Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı. google scholar
• Grotowski, J. (1978). The Art of the Beginner. International Theatre Information, 7-11. google scholar
• Grotowski, J. (1987). You are Someone’s Son. Çev. Jacques Chwat ve Ronald Packham. The Drama Review: TDR, 31(3), 30-41. google scholar
• Grotowski, J. (2016a). Yoksul bir Tiyatroya Doğru. Yoksul Bir Tiyatroya Doğru içinde (ss. 1-11). Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı. google scholar
• Grotowski, J. (2016b). Yöntemsel İrdeleme. Yoksul Bir Tiyatroya Doğru içinde (ss. 106-110). Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı. google scholar
• Grotowski, J. ve Taborski, B. (1973). Holiday. The Drama Review: TDR, 17(2), 113-135. google scholar
• Gürkan, N. (2011). Meyerhold, Grotowski ve Studio Oyuncuları’nın Yöntemi Üzerinden Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi (Yüksek Lisans Tezi). google scholar
• Kandemir Şahin, F. (2021). Çağdaş Oyunculuk Yöntemlerinde “Stilizasyon ve Deformasyon”. Sahne ve Müzik, 13, 40-66. google scholar
• Karaboğa, K. (2005). Oyunculuk Sanatında Yöntem ve Paradoks: Diderot, Stanislavski, Meyerhold, Brecht ve Grotowski Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi google scholar
• Kattan, N. (2016). Tiyatro Bir Karşılaşmadır. Yoksul Bir Tiyatroya Doğru içinde (ss. 37-41). Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı. google scholar
• Korad Birkiye, S. (2006). Kültürlerarası Tiyatro ve Grotowski. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(2), 17-32. google scholar
• Kumiega, J. (1985). Theatre of Grotowski, London: Methuen. google scholar
• Kurhan, Ö. F. (2000). Yoksul Tiyatro Üzerine. Mimesis Tiyatro/Çeviri-Aratırma Dergisi, 6. https://www.mimesis-dergi.org/mimesis-dergi-kitap/mimesis-6/yoksul-tiyatro-uzerine/ google scholar
• Osinski, Z. (1986). Grotowski and His Loboratory. New York: PAJ Publications. google scholar
• Osinski, Z. (1991). Grotowski Blazes the Trails: From Objective Drama to Ritual Arts. TDR, 35(1), 95-112. google scholar
• Özsinan, E. (2020). Jerzy Grotowski ve Eugenio Barba Bağlamında Oyunculukta Kültürel Çalışmalar. İstanbul Üniversitesi (Doktora Tezi). google scholar
• Richards, T. (2005). Grotowski ile Fiziksel Eylemler Üzerine Çalışma. Çev. H. Yıldız ve A. Candan. İstanbul: Norgunk Yayıncılık. google scholar
• Schechner, R. (2013). Exoductıon: Shape Shifter Shaman Trickster Artist Adept Director Leader Grotowski. Grotowski Sourcebook içinde (ss. 462-495). London: Routledge. google scholar
• Slowiak, J. ve Cuasta, J. (2007). Jerzy Grotowski. New York: Routledge. google scholar
• Sözer Özdemir, Ş. (2021). Oyuncunun Sanatı Olarak Aksiyon Yaratmak: Stanislavski, Brecht, Grotowski. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 25, 69-79. google scholar
• Şahintürk, H. (1998). Postmodern Çağda Oyunculuk Sanatı: Artaud ve Grotowski. Anadolu Üniversitesi (Yüksek Lisans Tezi). google scholar
• The Grotowski Institute. Shakuntala. https://grotowski.net/en/encyclopedia/shakuntala google scholar
• The Grotowski Institute. Kain (Cain). https://grotowski.net/en/media/video/kain-cain google scholar
• Wolford, L. (1991). Subjective Reflections on Objective Work. The Drama Review: TDR, 35(1), 165-180. google scholar
• Wolford, L. (1996). Grotowski’s Objective Drama Research. Jackson: University Press of Mississippi. google scholar