Traces of Anatolian Folk Music in Turkish Contemporary Polyphonic Music: The Symphonic Works of Cengiz Tanç

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 28, 05.07.2021

Fatih Akman

Öz

This study examines the symphonic works of contemporary music composer Cengiz Tanç. Tanç emphasizes the importance of Anatolian Folk Music in the formation of Turkish Contemporary Polyphonic Music in many platforms. This study undertook to find out whether there is any element of Anatolian Folk Music in the composer’s contemporary works. In this regard, in order to shed light on elements of Anatolian Folk Music in his work, researchers first examined the works of Béla Bartók and János Sipos, two important ethnomusicologs who studied Anatolian Folk Music. The study’s scope included only Tanç’s compositions Evocations (2nd Symphonic Movement,1973), Synthesis I (3rd Symphonic Movement, 1975), and Echos(4th Symphonic Movement, 1978). The works examined in the study were analyzed using the thematic analysis method developed by Rudolph Réti and interpreted based on that theoretical framework. These examinations determined that the composer’s works contained various elements such as melismatic structures, descending motif structure, and modal sound sequences, which are frequently used in Anatolian Folk Music.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Tanç, Anatolian Folk Music, Turkish Contemporary Polyphonic Music

Türk Çağdaş Çoksesli Müziği’nde Anadolu Halk Müziğinin İzleri: Cengiz Tanç’ın Senfonik Yapıtları Üzerine Bir İnceleme

Öz

Bu çalışmada, Türk Çağdaş Çoksesli Müziği bestecilerinden Cengiz Tanç’ın senfonik yapıtları incelenmiştir. Tanç, birçok platformda Türk Çağdaş Çoksesli Müziği’nin oluşum sürecinde Anadolu Halk Müziği’nin önemine değinmiştir. O halde, bestecinin çağdaş yapıtlarında Anadolu Halk Müziği’ne ilişkin herhangi bir öğe bulunmakta mıdır? Bu çalışmada işte bu sorunun yanıtı aranmaktadır. Bu bağlamda, bestecinin yapıtlarındaki Anadolu Halk Müziği öğelerine ışık tutması amacıyla, öncelikle Anadolu Halk Müziği üzerine çalışma yapan iki etnomüzikolog olan Béla Bartók ve János Sipos’un çalışmalarından yola çıkılarak, Cengiz Tanç’ın yapıtlarında yer aldığı varsayılan Anadolu Halk Müziği öğeleri incelenmiştir. Çalışma, Cengiz Tanç’ın Türk Çağdaş Çoksesli Müziği repertuvarına kazandırdığı Çağrışımlar (2. Senfonik Bölüm, 1973), Sentez I (3. Senfonik Bölüm, 1975) ve Yankılar (4. Senfonik Bölüm, 1978) isimli orkestra yapıtlarıyla sınırlandırılmıştır. Çalışmada incelenen yapıtlar, Rudolph Réti tarafından geliştirilen tematik analiz yöntemiyle çözümlenmiş ve kuramsal çerçeveye dayalı olarak yorumlanmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda bestecinin yapıtlarında, Anadolu Halk Müziği’nde sıklıkla kullanılan melismatik yapılar, inici motif yapısı, modal ses dizilimleri gibi çeşitli öğelerin yer aldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Tanç, Anadolu Halk Müziği, Türk Çağdaş Çoksesli Müziği

Kaynakça

• Aksu, C. (1999, Bahar). Folklorumuzda türkü derlemeciliği. Millî Folklor Dergisi. 11(41), 66-69. google scholar
• Araz, D. G. (2011). Neo-modal akımda armoni anlayışı (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Ayyıldız, S. (2020, Ağustos). Üslup, tavır kavramları ve icra teknikleri çerçevesinde Türk halk müziğinde süslemeler. İdil. (72), 1290-1334. google scholar
• Bartok, B. (1991). Küçük Asya’dan Türk Halk Musikisi (B. Aksoy, Çev.). İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• Boran, İ. (1999). İlhan Usmanbaş ve Cengiz Tanç’ın orkestra yapıtlarında tını özellikleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Kompozisyon Bölümü Anasanat Dalı, İstanbul. google scholar
• Cook, N. (1992). A guide to musical analysis. London: W.W.Norton & Company. google scholar
• Holts, I. (1988). An ABC of music. USA: Oxford University Press. google scholar
• İlyasoğlu, E. (1997, 18 Aralık). Cengiz Tanç bir müzik düşünürüydü. Cumhuriyet Gazetesi Kültür Eki. s.12. google scholar
• Kaçar, G. Y. (2012). Türk mûsikîsi üzerine görüşler-analizler ve yorumlar. Ankara: Maya Akademi Yayın ve Dağıtım. Kennedy, M. (1996). The concise Oxford dictionary of music (4.bs.). USA: Oxford University Press. google scholar
• Korucu, S. (1995). Cengiz Tanç-Lirik Konçerto üzerine yapısal bir inceleme (Yayınlanmamış Lisans Bitirme Çalışması). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Kompozisyon Bölümü Anasanat Dalı, İstanbul. google scholar
• Köksal, A. (2015). Elliler modernizmi ve İlhan Usmanbaş. A. Köksal, M. Nemutlu ve K.Y. Şenürkmez (Ed.), Perpe-tuum mobile İlhan Usmanbaş’ın yapıtı (s. 13-28) içinde. İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• Manav, Ö. (2015). Yeniyle yüzleşmenin çoğul serüveni. A. Köksal, M. Nemutlu ve K.Y. Şenürkmez (Ed.), Perpetuum mobile İlhan Usmanbaş’ın yapıtı (s. 51-62) içinde. İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• Newman, A. (1995). Bach and The Baroque. New York: Pendragon Press Stuyvesant. google scholar
• Özbayrak, O. V. (2018). Saygun’un müziğinde modalitenin yeri ve önemine bir bakış: 1. ve 4. senfonilerinin modal açıdan incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara. google scholar
• Özbilen, N. Ö. (2007). Fasıl şarkıcılığı açısından Türk Makam Müziği’nde süslemeler (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Özçelik, S. (2002). Batı müziği yazısında süslemeler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 22(3), 77-91. google scholar
• Sabah, E. (1990). Cengiz Tanç; yaşamı ve bağdarlığı (Yayınlanmamış Lisans Bitirme Çalışması). 9 Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, İzmir. google scholar Say, A. (1998). Türkiye’nin müzik atlası. İstanbul: Borusan Kültür ve Sanat Yayınları. google scholar
• Sipos, J. (2009). Anadolu’daBartok’un izinde (S. Deliorman, Çev.). İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• Tanç, C. (1973). Çağrışımlar (2. senfonik bölüm). İstanbul: MSGSÜ İstanbul Devlet Konservatuarı Müzik Bölümü Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Anasanat Dalı Cengiz Tanç Arşivi. google scholar
• Tanç, C. (1974). Halk Türküleri Süiti (yaylı çalgılar). İstanbul: MSGSÜ İstanbul Devlet Konservatuarı Müzik Bölümü Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Anasanat Dalı Cengiz Tanç Arşivi. google scholar
• Tanç, C. (1975). Sentez I (3. senfonik bölüm). İstanbul: MSGSÜ İstanbul Devlet Konservatuarı Müzik Bölümü Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Anasanat Dalı Cengiz Tanç Arşivi. google scholar
• Tanç, C. (1978). Yankılar (4. senfonik bölüm). İstanbul: MSGSÜ İstanbul Devlet Konservatuarı Müzik Bölümü Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Anasanat Dalı Cengiz Tanç Arşivi. google scholar
• Tanç, C. (1982, Mart). Genel Türk müziğinin bütünleşmesi. Hürriyet Gösteri Dergisi. (16), 63-64. google scholar
• Tanç, C. [tahm. 1986]. 21. yüzyılda uluslararası çağdaş varoluş bütünlüğü içinde Türk Musikisi (Bildiri, 5 Sayfa). İstanbul: MSGSÜ İstanbul Devlet Konservatuarı Müzik Bölümü Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Anasanat Dalı Cengiz Tanç Arşivi. google scholar
• Tanç, S. (2017). Bir Cumhuriyet askerinin anıları. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık. google scholar
• Tanç, T. (2018, 25 Şubat). Tuluy Tanç ile Cengiz Tanç üzerine söyleşi/Raportör: Fatih Akman. Fatih Akman’ın kişisel arşivi. google scholar
• Vural, K. (2017). Dârülelhan Mecmuası Anadolu Halk Şarkıları 3 ve 4 nolu defterlerin incelenmesi. Online Journai of Music Sciences, 2(1), 87-116. google scholar
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11.bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar
• Yurtseven, G. (2001). Cengiz Tanç’ın müziği ve yenilikçi kimliğiyle çağdaş Türk müziğindeki yeri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Yükselsin, İ. Y. (2015). Bir ‘kültürel aracı’ olarak Muzaffer Sarısözen ve erken Cumhuriyet döneminde ‘Türk Halk Müziği’nin yeniden inşasındaki rolü, Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (14), 77-90. google scholar