Reanimating Sacco and Vanzetti: Historicity in Armand Gatti’s Play Chant Public Devant Deux Chaises Électriques

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 683 - 693, 25.12.2024

Ece Yassıtepe Ayyıldız

https://doi.org/10.26650/CONS2024-1577210

Öz

Armand Gatti, who has been memorialized by many different cultural events in France this year for his 100th anniversary of birth, is one of the authentic political writers of 20th century French theater. He has also used many historical and social events as the subjects for his theater plays: the 68 Generation, the Vietnam War, the Guatemalan Civil War, Spain of Franco and many other events that have resonated not only in their own countries but all over the world. Apart from this, another subject, which Gatti did not witness personally but that his father always narrated to him, has a significant place. He operated the tragic story of the electric chair execution of two Italian workers, Sacco & Vanzetti, immigrated to America in the early 1900s, in his play Chant Public devant deux chaises électriques. In this play, Gatti built a bridge between the past, the present and the future by using various techniques in theater. At the same time, the real audience of the play experiences a play within a different play; some of the actors appear as spectators-actors. These spectators-actors on stage will identify with the real persons (and witnesses) in the Sacco & Vanzetti story by establishing a connection between their own stories, thus experiencing a kind of “catharsis” as seen in tragedies. The main question of this play, assumed to be staged simultaneously in five different cities, is “Will Sacco & Vanzetti really be executed again in this hall tonight?” Gatti’s play, reminiscent of Alain Decaux’s The Rosenbergs Must Not Die, alludes to the Rosenbergs, despite their execution preceding Sacco & Vanzetti. In this study, we will not only examine the innovations Gatti brought to theater with his play Chant public devant deux chaises électriques, but also indicate how historicity is handled in theater by the author.

Anahtar Kelimeler

Armand Gatti, Sacco and Vanzetti, French theater

Sacco ve Vanzetti’yi Yeniden Canlandırmak: Armand Gatti’nin Chant Public Devant Deux Chaises Électriques Adlı Oyununda Tarihsellik

Öz

Bu yıl doğumunun 100. yılı kapsamında Fransa’da pek çok etkinliğe konu olan Armand Gatti XX.yüzyıl Fransız tiyatrosunun özgün politik yazarlarından biridir. Aynı zamanda Gatti, pek çok tarihsel ve toplumsal olayı tiyatro oyunlarının konusu haline getirmiştir: 68 kuşağı, Vietnam Savaşı, Guatemala iç savaşı, Franco dönemi İspanya’sı gibi tüm dünyada yankı uyandıran olay ve durumları eserlerinde işlemiştir. Bunun dışında Gatti’nin tanık olmadığı ancak babasının kendisine her zaman anlattığı bir konu daha tiyatrosunda önemli bir yer teşkil etmektedir. Amerika’ya 1900’lü yılların başında göç etmiş iki İtalyan göçmen işçi Sacco& Vanzetti’nin elektrikli sandalyede infaz edilmesini Chant public devant deux chaises électriques (İki Elektrikli Sandalye Önünde Halk Türküsü) adlı oyununda ele alır. Bu oyunda Gatti, tiyatroda farklı teknikleri kullanarak geçmiş, şimdi ve gelecek arasında bir köprü kurmuştur. Aynı zamanda, oyunun gerçek seyircileri farklı bir oyun içinde oyun tadacak, bazı oyuncular seyirci-oyuncu olarak karşımıza çıkacaktır. Bu seyirci-oyuncular Sacco&Vanzetti hikayesindeki gerçek kişilerle özdeşleşecek ve kendi hikayeleri arasında bir bağlantı kuracak, böylece tragedyada görülen bir tür “arınma” yaşanacaktır. Beş farklı şehirde aynı anda sahneleneceği varsayılan bu oyunun temel sorusu “Gerçekten de bu akşam Sacco&Vanzetti yeniden bu salonda infaz edilecekler midir?” olmuştur. Bir bakıma Alain Decaux’nun Rosenbergler Ölmemeli oyununu da çağrıştıran Gatti’nin bu oyunu, Sacco&Vanzetti’den sonra infaz edilmiş olsa da Rosenbergler’e göndermede bulunmuştur.
Bu çalışmada, Gatti’nin Chant public devant deux chaises électriques adlı oyunundan yola çıkarak, Gatti’nin bu oyunuyla tiyatroya kattığı yenilikleri incelerken aynı zamanda tiyatroda tarihselliğin nasıl işlendiğini göstermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Armand Gatti, Sacco ve Vanzetti olayı, Fransız tiyatrosu

Kaynakça

• Aristoteles. (2012). Poetika. çev. Samih Rıfat. İstanbul: Can Yayınları. google scholar
• Boal, A. (2008). Ezilenlerin Tiyatrosu. çev.Necdet Hasgül. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Brun, C. (2010). Des villes a la Cite: Armand Gatti et le defi des possibles. Interfrancophonies, (3), 1-15. http://interfrancophonies.org/images/ pdf/ numero- 3/ villes_cite.pdf erişim tarihi: 10.10.2024. google scholar
• Gatti, A. (1964). Chant public devant deux chaises electriques. Paris: Editions du Seuil. google scholar
• Gatti, A. (1991) (Eııvres Theâtrales Tome 1. Paris: Verdier. google scholar
• Güçbilmez, B. (2006). Zaman Zemin Zuhûr. Ankara: Deniz Kitabevi. google scholar
• Morawski, K. (1953).LetheâtrehistoriqueenFranceapres 1918. RocznikiHumanistyczne, s. 261-296. https://bibliotekanauki.pl/articles/1969083 erişim tarihi 15.09.2024. google scholar
• Neveux, O. (2024). Armand Gatti, theâtre-utopie. Paris: Libertalia. google scholar
• Ortaylı, İ. (1978). Tiyatroda Tarihi Oyunlar Üzerine Siyasal Bir Analiz Denemesi. Tiyatro Araştırmaları Enstitüsü, DTCF YAYINLARI, s. 217-232. google scholar
• Pefanis, G. P. (2007). Les carrefours dans la theorie de l’histoire et du theâtre. L’Annuaire theâtral, (41), 174-186. https://doi.org/10.7202/ 041678ar. google scholar
• “Sacco & Vanzetti: Justice on Trial” https://www.mass.gov/info-details/sacco-vanzetti-proclamation. erişim tarihi: 11.10.2024. google scholar
• “Sacco & Vanzetti: Proclamation” https://www.mass.gov/info-details/sacco-vanzetti-proclamation erişim tarihi: 11.10.2024. google scholar
• Topal, S. (2013). Mekanın Yeniden Üretiminde Eksiklik Ve Devinim. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Ubersfeld, A. (1981). Lire le theâtre II. Ecole du Spectateur. Paris : Editions Sociales. google scholar
• White, H. (2008). Metatarih. Çev. Mehmet Küçük. Ankara: Dost Yayınları. google scholar
• Yassıtepe Ayyıldız, E. (2019). Armand Gatti temoin et dramaturge de son temps,. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar